នាវកោរាញឞ្រាសងើយនាវតឹមរាង្លាប់មហែ យោហាន 1

នាវមហែមហានអ្វែស

យោហាន

ញចីស

នាវឞោកអ៝ន់ឞូគឹតល៝រ

យោហាន កោរាញអ៝សម៝នឞ្រាសយេឆូ នទ្រែលមាអីអ៝សយាកើ ដ៝ង់ ខាន់ពាង់ឞារហៃនៃអីក៝នឆេបេដេ អាល៝រនើសខាន់ពាង់ឞូនុយ្សជានការវាង់កាទើម(មថ ៤:២១)។ យោហាន មោអោសមឞើសរាញាពាង់នើមតាឆ៝ម់បុតអ្យា ពាង់មឞើសទើមមាពាង់នើមអី«អ៝សម៝នអីឞ្រាសយេឆូ ទែរ៝ង់»។ ឞូអ៝ក់មឹនលាស ពាង់ញចីសឆ៝ម់បុតអ្យាក្លាប់លាស ៤០ នាម់ជេសឞ្រាសយេឆូ ទ៝ក់រេស តានាម់ ៧០-៩៥‌ យើនមាឞូនុយ្សអាបាៈមឹនលាស ពាង់ញចីសឆ៝ម់បុតអ្យាអេល៝រមានាម់ ៧០‌ យើនមាទឹងលែៈឞូនុយ្សមឹនលាស ពាង់ញចីសឆ៝ម់បុតអ្យាឞើសកើយទឹងលែៈឆ៝ម់បុតនាវមហែមហានអ្វែសអាអេង។ ពាង់ជេងនើមញចីសឆ៝ម់បុតយោហានរើស ១ រើស ២ រើស ៣ នទ្រែលមាឆ៝ម់បុតនាវតឹមមពើលដ៝ង់។ តាទឹងលែៈកោរាញអ៝សម៝នឞ្រាសយេឆូ យោហាន ទើមឞូមោអោសងខឹតយ៝រមានាវមឞើសងក៝ចនាវមហែមហានអ្វែសឞ្រាសយេឆូ ។

នាវអុចនត្រ៝ង់យោហាន

ឆ៝ម់បុតនាវមហែមហានអ្វែសយោហាន អេងឞាល់ងាន់ដាសមាឆ៝ម់បុតនាវមហែមហានអ្វែសអាអេង។ យោហាន នើមលាស ពាង់ញចីសឆ៝ម់បុតអ្យាអ៝ន់មាទឹងលែៈឞូនុយ្សអីរ៝ៈឆ៝ម់បុតពាង់អ្យា ក្វាល់ខាន់ពាង់«ខាន់អៃមៃ»៖ «គៃមាអុចអ៝ន់ខាន់អៃមៃរ៝ៈ នហ៝មាអ្យាត់ឞ្រាសយេឆូ ជេងឞ្រាសក្រីស អីក៝នកោរាញឞ្រាសងាន់ ជេសរីអុចអ៝ន់ខាន់អៃមៃញឆីង គៃមាខាន់អៃមៃគែសនាវរេសនហ៝រ៝យ៝រមាពាង់»(យហ ២០:៣១)។ តាឆ៝ម់បុតអ្យាពាង់ញចីសពើសតឹនាវខ្លៃឞ្រាសយេឆូ (យហ ២:១-១១; ៤:៤៦-៥៤; ៥:១-១៥; ៦:៥-១៣; ៦:១៦-២១; ៩:១-៧; ១១:១-៤៤)។ ជេសរីពើសតឹអីឞ្រាសយេឆូ លាសមាឆាក់ពាង់នើម «គ៝ប់អីអ្យាជេង...» នតឹតលាស«គ៝ប់អីអ្យាជេងនុមពាង់អីអ៝ន់នាវរេស»(យហ ៦:៣៥; ៨:១២; ១០:៧; ១០:១១; ១១:២៥; ១៤:៦; ១៥:១) ទឹងលែៈនាវពាង់ងើយអីនៃងកាសនាវកោរាញឞ្រាសមឞើសមារាញាពាង់នើម អីកោរាញឞ្រាសលែៈមឞើសអ៝ន់មាមោឆេ នើស(នង ៣:១៤)។ ពាង់ញចីសមានាវញឆីង មានាវរេសនហ៝រ៝ មានាវរ៝ង់ នអ៝ប់មានាវឞ្រាសហ្វេងអ្វែស។ ពាង់មោអោសញចីសមានាវឞ្រាសយេឆូ ទែស នអ៝ប់មានាវឆាតាង់ នទើមឞ្រាសយេឆូ ។

យោហាន ក្វាល់ឞ្រាសយេឆូ លាស៖ «រាញានាវងើយ»។ ឞ្រាសយេឆូ អីក៝នកោរាញឞ្រាសឞឹពាង់លែៈញជេងទឹងលែៈអាប់នតីលនទើ ពាង់គឹតទឹងលែៈនាវមឹនគឹតឞ្លាវអីកោរាញឞ្រាសឞឹពាង់នើម ជេសរីពាង់ជុរទែសតានែសនតូអ្យាជេងឆាក់ឞូនុយ្ស គៃមាអ៝ន់ឞូនុយ្សឞ៝ន់គឹតនាល់កោរាញឞ្រាសឞឹ។

«នាវមហែមហានអ្វែសយោហាន ញចីស»រ៝ៈទើស យើនមាគែសនាវខ្លៃជ្រូងាន់។ អ្យាត់មារ៝ៈទូនាវទូនាវ រ៝ៈរាខិចអ៝ន់អ៝ក់តឹ នអ៝ប់មាគុងក្ល៝ន់។ ជេសរីឞ្រាសយេឆូ លាស៖ «ឞ្រាសហ្វេងអ្វែសលែវខាន់អៃមៃអ៝ន់គឹតវ៝ត់នាវងាន់តាអាប់នតីលនទើ»(យហ ១៦:១៣)។

មឞើសនាវខ្លៃតាងកោៈតាឆ៝ម់បុតអ្យា

- នាវនតើមមឞើសងក៝ច (១:១-១៨)

- យោហាន-បាប់តែម នទ្រែលមាមពោលអ៝សម៝នឞោកទាកឞ្រាសយេឆូ (១:១៩-៥១)

- ឞ្រាសយេឆូ ជានការតាផូងប៝នលាន (២:១-១២:៥០)

- ឞ្រាសយេឆូ តាប៝នក្វ៝ង់យេរូឆាលឹម នទ្រែលមារ៝ៈប៝នជេៈៗជុមច្យៅមា (១៣:១-១៩:៤២)

- ឞ្រាសយេឆូ ទ៝ក់រេសជេសពាង់ខឹត នទ្រែលមាញហើឆាក់ពាង់អ៝ន់ឞូឆៃ (២០:១-៣១)

- ឞ្រាសយេឆូ ហាន់ម៝ប់មពោលអ៝សម៝នតាមែងទាកងលៅកាលីលេ (២១:១-៣៥)

នាវនតើមមឞើសងក៝ច

1 ឞើសនតើមឆាអើមឆាអាមនើសលែៈអើមគែសជេសរាញានាវងើយ*។ នាវងើយអីនៃគុនទ្រែលកោរាញឞ្រាសនើម នាវងើយអីនៃជេងកោរាញឞ្រាស†។* 2 ឞើសឆាអើមឆាអាមងាន់ នាវងើយអីនៃគុនទ្រែលកោរាញឞ្រាសនើម។ 3 ទឹងលែៈនតីលនទើកោរាញឞ្រាសញជេង កោរាញឞ្រាសអ៝ន់ពាង់អីរាញានាវងើយញជេងទាទេ មោគែសអោសទូនតីលនទើអីរាញានាវងើយមោញជេង។* 4 រាញានាវងើយនើមតើមនាវរេស នាវរេសរាញានាវងើយអ៝ន់អាងតានូយ្សនហ៝ម់ទឹងលែៈឞូនុយ្ស។* 5 នាវអាងអីនៃអ៝ន់អាងតានាវង៝ ជេសរីនាវង៝មោអោសទើយមានាវអាង‡។*

6 គែសទូហ្វេឞូក្លោ កោរាញឞ្រាសដាៈពាង់ហាន់មឞើសងក៝ចនាវអាងអីនៃ រាញាឞូក្លោអីនៃយោហាន-បាប់តែម ។* 7 ពាង់វាច់ជេងតើមមឞើសងក៝ចអ៝ន់ឞូគឹតនាល់នាវអាងអីនៃ គៃមាអ៝ន់ទឹងលែៈឞូនុយ្សញឆីងមានាវអាងអីនៃតាៈឞើសនាវពាង់មឞើសងក៝ច។* 8 យោហាន-បាប់តែម មោអោសជេងនាវអាងអីនៃ ពាង់វាច់គៃមាជេងតើមមឞើសងក៝ចនាវអាងអីនៃទើម។* 9 នាវអាងអីនៃវាច់តានែសនតូអ្យា ជេងនាវអាងងាន់ អាងតានូយ្សនហ៝ម់ទឹងលែៈឞូនុយ្សតានែសនតូអ្យា។* 10 នាវអាងទូហ្វេឞូនុយ្សគុតានែសនតូអ្យា ពាង់អីនើមរាហាក់ញជេងនែសនតូយ៝រមាតាៈឞើសកោរាញឞ្រាសដាៈ តីសមាឞូនុយ្សតានែសនតូអ្យាមោអោសគឹតនាល់ពាង់។ 11 ពាង់វាច់គុតាឞ្រីអីឆ្រាអែល អីឞ្រីទាកពាង់នើម តីសមាផូងប៝នលានពាង់នើមមោអុចអោសរ៝មពាង់។ 12 យើនមាឞូម៝សអីហោមរ៝មពាង់ ជេងនើមអីញឆីងមាពាង់ ឞូនុយ្សអីនៃពាង់អ៝ន់ជេងក៝នកោរាញឞ្រាសនើម។* 13 ឞូនុយ្សអីនៃជេងក៝នកោរាញឞ្រាស មោអោសទែសតាៈឞើសឆាក់ជាន់ ឞើសនាវឞូនុយ្សកើញ ពាង់ជេងក៝នតាៈឞើសកោរាញឞ្រាសនើមអ៝ន់។*

14 រាញានាវងើយអីនៃជេងឆាក់ជាន់ឞូនុយ្ស នហ៝មាគុរេសនទ្រែលឞូនុយ្សឞ៝ន់។ ហេនលែៈឆៃនាវច្រេកលើបពាង់ពាង់តាៈឞើសកោរាញឞ្រាសនើមអីឞឹពាង់។ កោរាញឞ្រាសគែសក៝នអីនៃង្វាយអឹទើម នាវច្រេកលើបក៝នអីនៃក្វ៝ង់ ពាង់គែសនាវអ្វែសទុតហោងាន់ នាវងើយពាង់នាវងើយងាន់នឹងនែង។* 15 យោហាន-បាប់តែម លែៈមឞើសងក៝ចជេសនាវខ្លៃតាពាង់យោហាន-បាប់តែម លាស៖ “ពាង់អ្យាអីគ៝ប់លែៈមឞើសនើស៖ «ពាង់វាច់ឞើសកើយគ៝ប់ យើនមាគែសនាវខ្លៃរាលាវគ៝ប់ងាន់ យ៝រលាសពាង់លែៈអើមគែសនាវរេសល៝រគ៝ប់»”។*

16 នាវអ្វែសពាង់មោអោសឞ្លាវលែៈមោអោសឞ្លាវទុត ទឹងលែៈឞ៝ន់នើសលែៈឆ៝ៈទើននទើអ្វែសតាៈឞើសពាង់លើមាអ៝ក់លើមាអ៝ក់។* 17 នាវវៃផូងអីឆ្រាអែល កោរាញឞ្រាសលែៈអ៝ន់តាមោឆេ យើនមាអ្វែសរាលាវមានាវវៃអីនៃ ជេងនាវអ្វែស នាវងាន់អីពាង់លែៈអ៝ន់តាឞ្រាសយេឆូក្រីស ។* 18 មោគែសអោសទូហ្វេឞូនុយ្សលែៈឆៃកោរាញឞ្រាស គែសទូហ្វេក៝នកោរាញឞ្រាសនើមង្វាយអឹទើមលែៈលែវឞ៝ន់អ៝ន់នាល់កោរាញឞ្រាស យ៝រលាសពាង់នើសគុតឹមទាច់នទ្រែលឞឹនើម ពាង់កោរាញឞ្រាសដ៝ង់។*

យោហាន-បាប់តែម ជានបាប់តែមមឞើសងក៝ចមាឞ្រាសក្រីស

(មថ ៣:១-១២; មក ១:១-៨; លក ៣:១-១៨)

19 គែសទូនាររីមពោលកោរាញផូងអីឆ្រាអែល ដាៈផូងឞូនុយ្សជានឞ្រាស នទ្រែលមាផូងលេវី §អីផូងកើលជានការតាញីសជានឞ្រាសមាកោរាញឞ្រាស ដាៈខាន់ពាង់ហាន់តាៈឞើសប៝នយេរូឆាលឹម អ៝ន់តឹមម៝ប់ដាសយោហាន-បាប់តែម គៃមាអោបពាង់៖ “មៃឞូម៝ស? មៃឞ្រាសក្រីស បាស?” 20 ពាង់អើសឆ៝ង់មាខាន់ពាង់ ពាង់មោអោសពោនម៝ ពាង់លាសនហេលនានេៈងាន់៖ “គ៝ប់មោអោសទីឞ្រាសក្រីស អីនើមរាក្លាយ្សតាៈឞើសកោរាញឞ្រាសទែញជ្វាល់”។* 21 ជេសរីខាន់ពាង់អោបតៃពាង់៖ “លាសនទ្រីមៃឞូម៝ស? មៃអេលីយា អីឞូនុយ្សនតើយ្សនាវងើយកោរាញឞ្រាសឞើសកាល់អែនើសអីឞូលែៈមឞើសងក៝ចពាង់មរាព្លឹវាច់អេល៝រមាឞ្រាសក្រីស វាច់ឞើស?” ពាង់អើស “មោអោស”។ ខាន់ពាង់អោបតៃដ៝ង់៖ “លាសនទ្រីមៃអីឞូនុយ្សនតើយ្សនាវងើយកោរាញឞ្រាសអីតឹមឞានមាមោឆេ អីឞ៝ន់ហោមគុក៝ប់បាស?” ពាង់អើស៖ “មោអោស”។* 22 ខាន់ពាង់អោបតៃពាង់៖ “លាសនទ្រីមៃឞូម៝ស? ទាន់មៃមឞើសងក៝ចអេងឆាក់មៃនើម យ៝រលាសហេនអុចតាង់នាវមៃមឞើសងក៝ច គៃមាហេនមឞើសងក៝ចមាឞូនុយ្សដាៈហេនហាន់អ្យានើស”។ 23 យោហាន-បាប់តែម លាសមាខាន់ពាង់៖ “គ៝ប់អ្យាអីឞូនុយ្សអេឆាយ អីឞូនុយ្សនតើយ្សនាវងើយកោរាញឞ្រាសកាល់អែនើសលែៈងក៝ចល៝រ ពាង់ញចីសលាស៖

«គែសទូហ្វេឞូនុយ្សនតែរតាឞ្រីរាទាស៖

«នទ្រាប់ហ៝ម់នូយ្សនហ៝ម់អ៝ន់មាកោរាញឞ្រាស តឹមឞានមាឞូនុយ្សញឆ៝ង់ត្រ៝ងអ៝ន់មាកាដាច់ហាន់»»†”។

24 ផូងអីឞូដាៈហាន់តាយោហាន-បាប់តែម នៃ អាបាៈផូងផារីឆី ‌* 25 ខាន់ពាង់អោបតៃពាង់៖ “លាសមៃមោយ៝ង់ឞ្រាសក្រីស មោយ៝ង់អេលីយា មោយ៝ង់អីឞូនុយ្សនតើយ្សនាវងើយកោរាញឞ្រាសអីតឹមឞានមាមោឆេ លាសនទ្រីមើមទឹងមៃជានបាប់តែមយុកមាទាកអ៝ន់ឞូ?” 26 យោហាន-បាប់តែម លាសមាខាន់ពាង់៖ “គ៝ប់ជានបាប់តែមយុកមាទាក យើនមាគែសទូហ្វេកោរាញគុតាទឹងលែៈផូងខាន់មៃ ខាន់មៃមោអោសគឹតនាល់ពាង់។ 27 ពាង់អីនៃវាច់ឞើសកើយគ៝ប់ យើនមាពាង់ជេងកោរាញទុតក្វ៝ង់ងាន់។ ឞ៝លលាសគ៝ប់ឆើមទ្រ៝សនតោជ៝តពាង់ ហោមមោទីដាសនាវជានការមាពាង់ដ៝ង់”។ 28 ទឹងលែៈនាវគែសលាសអីនៃតានតុកប៝នបេថានី ជេងនតុកយោហាន-បាប់តែម ជានបាប់តែមយុកមាទាក មពែសឞើសលោសនារទាករាលាយយោរដាន់ នៃ។

ឞ្រាសយេឆូ ជេងក៝នឞែឞ្យាប់កោរាញឞ្រាស

29 ត៝ត់នារអោយតៃ យោហាន-បាប់តែម ឆៃឞ្រាសយេឆូ ហាន់ជឹតពាង់ ពាង់លាស៖ “រីម៝ស ពាង់អីនៃអីក៝នឞែឞ្យាប់កោរាញឞ្រាស យ៝រមាពាង់តឹមឞានមាឞែឞ្យាប់ឞូងខឹតជានឞ្រាសគៃមាកោរាញឞ្រាសយោៈមោហោមកើបនាវតីស ពាង់ឆ៝ៈលើយនាវតីសទឹងលែៈឞូនុយ្សតានែសនតូអ្យា។* 30 ពាង់អីនៃអីគ៝ប់លែៈមឞើសងក៝ចមាខាន់អៃមៃនើស៖ «គែសទូហ្វេឞូក្លោវាច់ឞើសកើយគ៝ប់ ពាង់គែសនាវខ្លៃរាលាវគ៝ប់ងាន់ យ៝រលាសពាង់លែៈអើមគែសនាវរេសល៝រឞើសនាប់គ៝ប់»។* 31 នតើមនើស គ៝ប់មោអោសគឹតនាល់ពាង់ឞ្រាសក្រីស ។ យើនមាគ៝ប់វាច់ជានបាប់តែមយុកមាទាក គៃមាផូងប៝នលានអីឆ្រាអែល គឹតនាល់ពាង់អីឞ្រាសក្រីស ”។

32 យោហាន-បាប់តែម មឞើសងក៝ចនទើពាង់លែៈឆៃអ៝ន់មាឞូ៖ “គ៝ប់លែៈឆៃឞ្រាសហ្វេងអ្វែសតឹមឞានមាព្លុកជុរឞើសកាលើត្រោកទ្រ៝ម់គុតាពាង់។* 33 ឞ៝លលាសនតើមនើសគ៝ប់មោអោសគឹតនាល់ពាង់អីឞ្រាសក្រីស យើនមាកោរាញឞ្រាសនើមតើមដាៈគ៝ប់វាច់ជានបាប់តែមយុកមាទាក ពាង់លាសមាគ៝ប់៖ «ឞូនុយ្សអីមៃឆៃឞ្រាសហ្វេងអ្វែសជុរទ្រ៝ម់គុតាពាង់ពាង់អីនៃជានបាប់តែមមាឞ្រាសហ្វេងអ្វែសអីក្ល៝សអ្វែស»។ 34 គ៝ប់លែៈឆៃកើតនៃងាន់ គ៝ប់អុចមឞើសងក៝ច ពាង់អីនៃក៝នឞូក្លោកោរាញឞ្រាសងាន់ងេន”។*

អ៝សម៝នឞោកទាកតឹងឞ្រាសយេឆូ

35 ត៝ត់នារអោយតៃ យោហាន-បាប់តែម ហោមគុតានតុកអើមនៃដ៝ង់ នទ្រែលមាឞារហៃអ៝សម៝នពាង់។ 36 ពាង់ឆៃឞ្រាសយេឆូ ហាន់រ៝ៈនៃ ពាង់លាស៖ “នៃក៝នឞែឞ្យាប់កោរាញឞ្រាស”។* 37 ឞារហៃមពោលអ៝សម៝ននៃតាង់ពាង់លាស ជេសរីខាន់ពាង់តឹងឞ្រាសយេឆូ រ៝។ 38 ឞ្រាសយេឆូ ងគឹលជឹតកើយ ឆៃឞារហៃខាន់ពាង់តឹងពាង់ ជេសរីអោប៖ “ម៝សនទើខាន់មៃជ៝យ?” ខាន់ពាង់អើស៖ “អើរាប់បី !” - «រាប់បី »នៃនាវងើយហេឞ្រើរាឞ្លាងលាស «នើមនតី» - “មៃអាសនតុកគុមេស?” 39 ឞ្រាសយេឆូ លាស៖ “ហាន់ហ៝ម់គៃមាឆៃ”។ នោកនៃលែៈម៝ងព្វាន់កេងមាង់ ជេសរីខាន់ពាង់ហាន់តឹងឞ្រាសយេឆូ ឆៃនតុកពាង់គុ។ នារនៃខាន់ពាង់គុនទ្រែលពាង់។ 40 តាឞារហៃខាន់ពាង់នៃលែៈតាង់នាវយោហាន-បាប់តែម លាសនើស ជេសរីតឹងគ្រ៝យឞ្រាសយេឆូ តានៃទូហ្វេរាញាអ៝ន់ទ្រេ អីអ៝សឆីមោន អីឞូក្វាល់លាសពេត្រោស ដ៝ង់។* 41 ជេសរីអ៝ន់ទ្រេ ហាន់រ៝ មឞើសងក៝ចមានោពាង់ឆីមោន ល៝រ ពាង់លាស៖ “អើនោ ហេនលែៈឆៃឞ្រាសមេឆី អីនើមរាក្លាយ្សតាៈឞើសកោរាញឞ្រាសទែញជ្វាល់!” - នាវ«មេឆី »នៃជេងនាវងើយហេឞ្រើ រាឞ្លាងតានាវងើយគ្រែក លាស «ក្រីស »។ 42 ជេសរីពាង់លែវឆីមោន ហាន់ម៝ប់ឞ្រាសយេឆូ ។ ឞ្រាសយេឆូ អ្វាញ់ជឹតពាង់ ជេសរីលាស៖ “មៃរាញាឆីមោន ក៝នយោហាន †។ តានារជឹតនាប់តៃ មៃរាញា«កេផាស »” - នាវ«កេផាស »នៃជេងនាវងើយអារាមេអិច រាឞ្លាងតានាវងើយគ្រែក លាស «ពេត្រោស ‡»។*

43 ត៝ត់នារអោយតៃឞ្រាសយេឆូ លែៈអុចហាន់តាឞ្រីកាលីលេ ។ ពាង់ជ៝យឆៃផីលីប ពាង់លាស៖ “ហោៈហាន់តឹងគ៝ប់”។ 44 ផីលីប នៃតាៈឞើសប៝នបេតឆៃដា ជេងនតុកប៝នអ៝ន់ទ្រេ នទ្រែលមានតុកពេត្រោស គុដ៝ង់។ 45 ផីលីប ហាន់មឞើសងក៝ចមានាថានែល ៖ “ហេនលែៈឆៃអីឞូនុយ្សមោឆេ ទែលែៈញចីសតាឆ៝ម់បុតនាវវៃ§កាល់អែនើស នទ្រែលមាមពោលឞូនុយ្សនតើយ្សនាវងើយកោរាញឞ្រាសលែៈងក៝ចល៝រមាពាង់កាល់អែនើសដ៝ង់។ ពាង់រាញាយេឆូ តាៈឞើសប៝ននាឆារែត ពាង់អីក៝នយោឆែប ”។* 46 នាថានែល លាស៖ “ម៝សនទើនាវអ្វែសលោសតាៈឞើសប៝ននាឆារែត នៃឞើស?” ផីលីប លាស៖ “ហាន់មៃតឹងគ៝ប់ មៃនើមឆៃរ៝”។* 47 ត៝ត់ឞ្រាសយេឆូ ឆៃនាថានែល ហាន់តាពាង់ពាង់លាស៖ “ឞូនុយ្សអ្យាជេងប៝នលានអីឆ្រាអែល ងាន់ងេន យ៝រលាសតាពាង់មោអោសគែសនាវមរោសរាលាម់”។ 48 នាថានែល អោបឞ្រាសយេឆូ ៖ “មើមទឹងមៃគឹតនាល់គ៝ប់?” ឞ្រាសយេឆូ អើស៖ “គ៝ប់លែៈនាល់មៃឞើសអេហ៝ៈផីលីប ហាន់ក្វាល់មៃងាន់ គ៝ប់ឆៃមៃនោកហោមគុតាន៝ម់តើមរាវី នើសជឹត”។ 49 នាថានែល លាសមាឞ្រាសយេឆូ ៖ “អើនើមនតី*មៃអ្យាក៝នកោរាញឞ្រាសងាន់ មៃជេងកាដាច់មាផូងអីឆ្រាអែល ងាន់រ៝”។* 50 ឞ្រាសយេឆូ លាសមាពាង់៖ “អាចមាគ៝ប់លាស «គ៝ប់ឆៃមៃនោកហោមគុតាន៝ម់តើមរាវី នើស» កើតនទ្រីទឹងមៃលែៈញឆីងមាគ៝ប់បាស? យើនមានារជឹតនាប់តៃ មៃឆៃនាវខ្លៃក្វ៝ង់រាលាវអីអ្យាជឹត”។ 51 ឞ្រាសយេឆូ លាសតៃ៖ “គ៝ប់លាសនហេលនានេៈងាន់មាខាន់មៃ ជឹតអ្យាតៃខាន់មៃឆៃត្រោកពើកឞ៝ង់លាហឺរ ជេសរីឆៃផូងតោងពារ់កោរាញឞ្រាសហាវឞើសគ៝ប់ជឹតកាលើត្រោក នទ្រែលមាជុរតាកាលើគ៝ប់អីក៝នឞូនុយ្សតាៈឞើសកោរាញឞ្រាស”។*

*1:1 ១:១៖ «រាញានាវងើយ» មោលាស «នាវ»។ យោហាន ងើយនាវអីនៃងើយមាឞ្រាសក្រីស ។

†1:1 ១:១៖ មោលាស «ជេងតឹមឞានមាកោរាញឞ្រាស»។ តានាវងើយគ្រែក លាស៖ «ជេងឞ្រាស»។

*1:1 ១:១-២៖ យហ ១៧:៥; ផល ២:៦

*1:3 ១:៣៖ នន ១:៣, ៦, ៩; ១កោ ៨:៦; កោល ១:១៥-១៦; ហេឞ ១:២

*1:4 ១:៤៖ យហ ៥:២៦; ១យហ ១:២

‡1:5 ១:៥៖ «ជេសរីនាវង៝មោអោសទើយមានាវអាង» មោលាស «យើនមានាវង៝មោអុចអោសឆ៝ៈទើននាវអាង»។

*1:5 ១:៥៖ យហ ៣:១៩

*1:6 ១:៦៖ មថ ៣:១

*1:7 ១:៧៖ យហ ១:៣២; ៥:៣៣-៣៦

*1:8 ១:៨៖ យហ ១:២០

*1:9 ១:៩៖ យហ ៨:១២

*1:12 ១:១២៖ រម ៨:១៤-១៥; ១យហ ៣:១

*1:13 ១:១៣៖ យហ ៣:៥-៦; ១ពេ ១:២៣

*1:14 ១:១៤៖ យហ ១៤:៦; កាល ៤:៤; ផល ២:៧; ១យហ ៤:២

*1:15 ១:១៥៖ យហ ១:៣០

*1:16 ១:១៦៖ កោល ១:១៩; ២:៩

*1:17 ១:១៧៖ យហ ៧:១៩; ១៤:៦; រម ៦:១៤; ១០:៤

*1:18 ១:១៨៖ យហ ៦:៤៦; ១៤:៨-៩; នង ៣៣:២០; មថ ១១:២៧

§1:19 ១:១៩៖ ផូងលេវី ជេងទូមពោលតា ១២ មពោលផូងអីឆ្រាអែល ជេសរីខាន់ពាង់ជេងនើមនតីនាវវៃផូងអីឆ្រាអែល នទ្រែលមាជានការតាញីសជានឞ្រាសមាកោរាញឞ្រាស។

*1:20 ១:២០៖ យហ ១:៨

*1:21 ១:២១៖ មាល ៤:៥-៦; នវ ១៨:១៥, ១៨

†1:23 ១:២៣៖ អេឆា ៤០:៣

*1:24 ១:២៤៖ ផូងផារីឆី ខាន់ពាង់ជេងផូងអីឆ្រាអែល ដ៝ង់ ខាន់ពាង់នតីនាវវៃផូងអីឆ្រាអែល អ៝ក់ងាន់ នអ៝ប់មានាវវៃអីចែខាន់ពាង់នើមឞើសកាល់អែនើសអ៝ក់ជឹត។

*1:29 ១:២៩៖ យហ ១:៣៦; នង ១២:៣-១៤; កល ៤:៣២-៣៥; អេឆា ៥៣:៧; ១កោ ៥:៧; ១ពេ ១:១៩; ១យហ ២:២; នតម ៥:៦

*1:30 ១:៣០៖ យហ ១:១៥, ២៧

*1:32 ១:៣២៖ អេឆា ១១:២

*1:34 ១:៣៤៖ យហ ១:៤៩; ៥:១៩-២៣; ១០:៣៦; ១១:២៧; ២០:៣១; មក ១៥:៣៩; រម ១:៣-៤

*1:36 ១:៣៦៖ យហ ១:២៩

*1:40 ១:៤០-៤២៖ មក ១:១៦-១៨

†1:42 ១:៤២៖ ឆ៝ម់បុតអើមអីញចីសមាតីអាបាៈគែសញចីសលាស៖ «យោនាយ្ស »។

‡1:42 ១:៤២៖ រាញា«កេផាស » នទ្រែលមារាញា«ពេត្រោស » នៃគែសនាវខ្លៃលាស «រាលាតលុក្វ៝ង់»។

*1:42 ១:៤២៖ មថ ១៦:១៨

§1:45 ១:៤៥៖ ឆ៝ម់បុតនាវវៃគែសព្រាម់អឹ តាៈឞើសឆ៝ម់បុតនាវនតើមត៝ត់មាឆ៝ម់បុតនាវវៃរាខិច។

*1:45 ១:៤៥៖ នវ ១៨:១៥; អេឆា ៩:៥-៦; យេរ ២៣:៥

*1:46 ១:៤៦៖ យហ ៧:៤១

*1:49 ១:៤៩៖ តានាវងើយគ្រែក លាស៖ «រាប់បី » ទាន់អ្វាញ់តាត្រ៝ង ១:៣៨។

*1:49 ១:៤៩៖ យហ ១:៣៤; ១២:១៣

*1:51 ១:៥១៖ នន ២៨:១២