23
Kumii ꞉Yēēsu taayeetaab Bilaato 
(Mataayo 27:1-2, 11-14; Māārkō 15:1-5; Yoowaana 18:28-38) 
 1 Yooto, kung'eet ꞉kōōkwoonooto tukul bo Yuutayeek ānkukwēryoot Yēēsu ākoy Kaab *Bilaato.  2 Kumwoochi ꞉bichooto Bilaato kule, “Kikēēnyōōru chiichi kutēwēchootē kāāsōōtēywēēkaab biikyoo kule kumākwēchi bāytooyiintēēt nyēbo Rooma *syuuruut. Kimwooytootē mbo subak kule inee ku kāārārookiintēēt nyēē māchē kubayta biikyoo.” Luuka 20:20-26 
 3 Kuteebee ꞉Bilaato Yēēsu kule, “Inyiing' ꞉bāytooyiintēētaab Yuutayeek?” Kukētyi ꞉Yēēsu kule, “Wuu nyooto, sinee.” Mat. 27:11  4 Yu /kābokiikuum Yēēsu, kumwoochi ꞉Bilaato mbo kibkōrōs chēē wōōyēch āk biiko chēē kimii yooto kule, “Ntēē ‑māākāsē lēēlis nyēē boonto ꞉chiichi.”  5 Kōōwuruur ꞉mbo kibkōrōs choo wōōyēch Bilaato kumwoochinē kule, “Inee ꞉nyēē mii kutēwēchootē biiko ām kōōrēēnyoo kumukuul kubuntēē kāānēētiisyēēnyii. Kitoowunēē ng'aleechaa Kalilaaya, neennyi kookuyit wōli.” 
/Kikiirēkēērchi Yēēsu Ērōōtē 
 6 Yu kakas ꞉Bilaato ng'aleechaa, kumach kōōnkēt yoo kibo ꞉Yēēsu yēēmēētaab Kalilaaya.  7 Yu kāwokōōnkēt, kōōrēkēērchi Yēēsu Ērōōtē nyoo kikiikuruutoon Yēērusālēēm bēsyōōsyēchooto, kuuyu ki bāytooyiintēētaab Kalilaaya. Luuka 3:1 
 8 Bērē kukas ꞉Ērōōtē Yēēsu, kung'erech miisin, kuuyu kikiikumachaan nyi kooy kule nto kas inee kuuyu /kikiikyaamta Yēēsu miisin. Kimāchē kule nto yey ꞉Yēēsu kiy nyēē /kiilātē. Luuka 9:9; 13:31-33  9 Kuteebee ꞉Ērōōtē Yēēsu ng'al chēē chaang', nteenee mānāākētyi ꞉Yēēsu ng'ālyoo. 
 10 Yooto, kung'ēētyo ꞉mbo kibkōrōs chēē wōōyēch āk kāānēētikaab kiruutēk ānkumwoochi Ērōōtē kule, “So, ntēē kiikuyey ꞉chiichi ng'aleek chēē miyootēch miisin!”  11 Nto mii yoo, kuyēchi ꞉Ērōōtē āk riibiikyii Yēēsu ng'al chēbo kāāntosuurāt ankoonyaliil. Kiilookyi sireet nyēē kibo bāytooyiisyēēt /ankeeketita kuwo wōlēē kimii ꞉Bilaato. Māārkō 15:17 
 12 Kiyey ꞉yooto kuchoomnyo ꞉Ērōōtē āk Bilaato bēsyoonoo kusiir yu kibo taay yoo ki buunyoo ꞉chii ām wōlēē mii ꞉ake. 
Kiisimchi ꞉kāāntōōyikaab Yuutayeek Bilaato kubakach Yēēsu 
(Mataayo 27:15-26; Māārkō 15:6-15; Yoowaana 18:39—19:16) 
 13 Kōōruruuch ꞉Bilaato mbo *kibkōrōs chēē wōōyēch āk kāāntōōyik āk biikaab yēēmēēt  14 ānkumwoochi kule, “Kōōkwērwoo chiichi ānkōōmwoowoo kule kōtēwēchootē biiko. Kāābērē ākuumu ām taayeeng'woong' ku ‑māākāsē lēēlis nyēē boonto,  15 āmānyōōr ꞉nkinee Ērōōtē lēēlis ake tukul. Kayey ꞉yooto kukētwēēch. Nto subak, māmii ꞉kiy nyēē kiikuyey sukōōsākyi /keebakach.  16 Kunyi, +/makeebas /ankeebakaakta kuwēēchi keey.”* Kitāsyi ꞉siruutēk alake kērēywoontēētaab 17: /Kikiityooktooy chiito akeenke yēē /kikyoomē Saakweetaab Keeytaayeet ām kēnyiit ake tukul. 
 18 Kōōruumchi ꞉biiko kule, “Iwaang'te chiichi ankiityaakte Baraaba.”  19 Baraaba ku chii nyēē /kikiikeerat nyēē kimāchē kuweech kōōrēēt ānkikiikubākākiis. 
 20 Kumwoochi ꞉Bilaato subak bichoo kule, “Ntēē irooko /kiityaakta Yēēsu.”  21 Nteenee kubōloobōl ꞉biiko kule, “Obakach! Obakach!” 
 22 Kumwoochi ꞉Bilaato bichoo nyēbo sōmōk kule, “Ara, koleel nee ꞉chiichi? Māmisyinē /keebakach. Kunyi, +/makeebas /ankiityaakta.”  23 Nteenee kiiwuruur ꞉biiko Bilaato kukuurchinē barak kule, “Māchāktōōs /keebakach chiichi!” Kōōbēliis ꞉kwiilateetaab bichoo  24 ānkuyēchi kuu wōloo kāmāktooy.  25 Kiityaakta Baraaba ankuchamta /bokeebakach Yēēsu. Yēyuut. 3:13-14 
/Kikēēkwērtoochi Yēēsu murtooywoontēēt /ānkiinchuruur 
(Mataayo 27:32-44; Māārkō 15:21-32; Yoowaana 19:17-27) 
 26 Yu /kikēēmii /kēēkwēryootē Yēēsu, /kēētuuyēē chiito ake nyēē kimii kuwēētii Yēērusālēēm. /Kikēēkuurēē chiichoo Simōōni nyēē kibo kōōrēētaab Kurēēn. /Kēēnāmē nyoo /ānkēēkērchinē koong' kukalabaat murtooywoontoonoo kurubē Yēēsu lēt.  27 Kiinaamaat ꞉biiko chēē chaang' kuboontootē keey chēēbyōōsōōk chēē kyoomoonte mbuy kuriirēē Yēēsu.  28 Kuweech keey ꞉Yēēsu kukas chēēbyōōsōōchoo ānkulēēnchi, “Tibikaab Yēērusālēēm, ‑mooriireenaa, nteenee oriiree keey āk lōkōkwook. Luuka 19:41-44  29 Mii kukwoonii ꞉bēsyōōsyēk chēē mākumwooy ꞉biiko kule, ‘Mii nyēē karaam ꞉koorko nyoo mānāāsich leekwa.’ Cherem. 16:1-4; Luuka 21:23  30 Mākumwooyē ꞉biiko yooto kule, ‘Kaykay kuturbubchēēch ꞉tulōōntōōk ānkutubēēch ꞉lekemoosyek.’ ” Ng'oong'. 6:16  31 Kitas taay kumwooy kule, “Yoo imuuchē raat /kēēyēchi kēēti ataa ng'al chēē wuu chu ii, /bokeemwa nee nyēē yaamaat?” 1Bēt. 4:17 
 32 /Kikeebeeta nkicheek biiko alak āyēēng' chēē kirātootiin kubo ng'al chēē kiikuyey kule /bokeebakach ākoo Yēēsu.  33 Yu kayit yēēt ake yēē /kikēēkuurēē ‘Rōkyēētaab Mēt,’ /kēēkwērtoochi Yēēsu murtooywoontēēnyii. /Kikēēkwērtoochi ake tukul ām bichoo murtooywoontēēnyii /ānkiiyyoong'tēē ake āwutaab taay /kiiyyoong'tēē ake āwutaab kaataam, kōōkwēēnchi Yēēsu kwēēn. Isa. 53:12  34 Kimwooy ꞉Yēēsu ām yooto kule, “Baaba, inyōōchi kaat bichu kuuyu ‑mēēnkētē kiyēē mii kuyēyē.” 
Kibar ꞉riibiichoo *sēkēēryēēt yu kimāchē kubchēchiin sirookaab Yēēsu sukōōnkēt kule ng'oo ꞉nyēē mākuyib sireet nkōnō. Tyēēn. 22:18; Yēyuut. 7:60 
 35 Kiiyyoong'iis yooto ꞉biiko kukāsē kiyēē kimii kuyēyāktōōs. Kiinchuruursēt ꞉kāāntōōyikaab Yuutayeek Yēēsu kule, “Kiisoobootē ꞉chiichi biiko alak. Kany kōōsoob keey naas yoo inee man *꞉Kāārārookiintēēt nyēē chōōnēē Kaab Yēyiin.”  36 Kiinchuruur ꞉nkicheek riibiik Yēēsu. Kikwaanta *tifaayiik chēē tāytāyēch ānkōōyokoochi Yēēsu Tyēēn. 22:7; 109:3-5 Tyēēn. 69:21  37 ānkumwoochi kule, “Yoo inyiing', man, ꞉bāytooyiintēētaab Yuutayeek, isoob keey, naas.” 
 38 /Kikiikēēsirchi kiito ake ng'aleek chēē kiyey /sikiitiilchi Yēēsu meet chēē kimwooyē kule: BĀYTOOYIINTĒĒTAAB YUUTAYEEK ꞉NYI. Mat. 27:11 
 39 Kimwoochi Yēēsu ꞉chiito akeenke ām bichoo āyēēng' choo kimii murtooywōōsyēkwaa kule, “Ikuurē keey inyiing' oob kule Kāārārookiintēēt? Iraraach keey ankiiraraacheech nkacheek!” Luuka 2:11  40 Nteenee kōōburyoong'to ꞉nyiin ake kule, “Yyōōch! ‑Mēēywēyē ꞉inyiing' Yēyiin siimwooyē ng'al chēē wuu chu ānkēēmiitē kēēnyōōru āk chiichi ng'wooninto nyēē kerkeey?  41 Misyēēch acheek kubo lēēlisto nyēē kēēboontē. Nteenee /kakyaam chiichi buch.”  42 Yooto, kumwoochi ꞉chiichoo Yēēsu kule, “Isootaa, yoo 'kēēwut Kaab Yēyiin.”  43 Kumwoochi ꞉Yēēsu kule, “!Kāāmwoowuung', bokiibuurē ra āk inyiing' kibkōōnkōy.”† Nto “!Kāāmwoowuung' ra, bokiibuurē āk inyiing' kibkōōnkōy.” 
Kime ꞉Yēēsu 
(Mataayo 27:45-56; Māārkō 15:33-41; Yoowaana 19:28-30) 
 44-45 Ku āsiiswēk lo, kuker ꞉kiito ake asiista kutuuyiit ꞉kōōrēēt. Kiichuulyo ꞉mēēnānoonoo ākoy āsiiswēk sokool. Kukērēērunēē keey ꞉ankeet āyēēng' nyēē kirikimim nyēē /kikiiyēēlēē Kitōōkiitaab *Kōōtaab Yēyiin. Mat. 24:29; 27:51  46 Yooto kōōnchō ꞉Yēēsu kule, “Baaba Yēyiin! Kāāyokoowuung' tāmirmiryēēnyuu!” Kōōtēryēēchē ng'aleechaa, kung'ētē bakeenke! Tyēēn. 31:5; Yēyuut. 7:59 
 47 Kisilto kāāyyoong'iintēēt ake nyēbo lukēēt nyēē kimii yooto Yēyiin. Kimwooy kule, “Kubooyiit man, ākoo kochurtaat ꞉chiichi ām taayeetaab Yēyiin.” Yēyuut. 3:14 
 48 King'woonchi biiko chēē kimii yooto yu kakas kiyēē kayeyakay. Yooto nanyuun kooyeey kaa nyēē kanamaat keey kwērmētōōk. 
 49 Kiiyyoong'iis ꞉chōōrōōnuutēkaab Yēēsu āk chēēbyōōsōōk alak chēē kikiikurubaan Yēēsu kung'eetee Kalilaaya, kutoobēnē kiyēē kimii kuyēyāktōōs. Luuka 8:2-3 
Wōlēē /kikeemuyta Yēēsu 
(Mataayo 27:57-61; Māārkō 15:42-47; Yoowaana 19:38-42) 
 50-51 Kimii ꞉chiito ake nyēē /kikēēkuurēē Yōōsēēf nyēē kiminyē *kiriinkēētaab Arimataaya ām yēēmēētaab Yuuteeya. Kikiikunam ng'ālyoontēētaab Yēyiin miisin ānkimii kukānyoonu Bāytooyiisyēētaab Yēyiin. Ki inee ꞉akeenke ām kōōkwēēt nyēē wōō nyēbo Yuutayeek nteenee kimachamaat ng'aleekaab chuut ām kōōkwoonoo. Luuka 2:25  52 Kiwo ꞉chiichoo Kaab *Bilaato wokusoom /kēēchāmchi wokōōnēm muustaab Yēēsu. Kuchāmchi ꞉Bilaato.  53 Wokōōrēēk muusyoontoonoo ankuratee ankeet ānkuwokōōkoochi kochonkeet ake. Kiiwōroot ꞉kochonkaanaa /āmānāākiikoochi muusyoo bēsyēēt ake. Luuka 19:30 
 54 Ki bēsyēēt ꞉nyooto nyēē kimii ꞉Yuutayeek kuyēytēē keey kukātoow keey ꞉bēsyēētaab *Sabaato.  55 Kiinaam ꞉chēēbyōōsōōchoo kikwoontooy keey Yēēsu ām Kalilaaya Yōōsēēf ākoy kochonkaanaa bokukas wōlēē /kikeekonorta.  56 Nto mii yoo, kooyeey ankubokuyeyta mwaanik chēē boong'u nyēē anyiny. Nteenee kiimuuny ām bēsyēētaab *Sabaato kuu wōlēē mwooytooy ꞉mākuutēk. Chuy. 20:8-10 
23:2 Luuka 20:20-26
23:3 Mat. 27:11
23:7 Luuka 3:1
23:8 Luuka 9:9; 13:31-33
23:11 Māārkō 15:17
*23:16 Kitāsyi ꞉siruutēk alake kērēywoontēētaab 17: /Kikiityooktooy chiito akeenke yēē /kikyoomē Saakweetaab Keeytaayeet ām kēnyiit ake tukul.
23:25 Yēyuut. 3:13-14
23:28 Luuka 19:41-44
23:29 Cherem. 16:1-4; Luuka 21:23
23:30 Ng'oong'. 6:16
23:31 1Bēt. 4:17
23:33 Isa. 53:12
23:34 Tyēēn. 22:18; Yēyuut. 7:60
23:36 Tyēēn. 22:7; 109:3-5
23:36 Tyēēn. 69:21
23:38 Mat. 27:11
23:39 Luuka 2:11
†23:43 Nto “!Kāāmwoowuung' ra, bokiibuurē āk inyiing' kibkōōnkōy.”
23:44-45 Mat. 24:29; 27:51
23:46 Tyēēn. 31:5; Yēyuut. 7:59
23:47 Yēyuut. 3:14
23:49 Luuka 8:2-3
23:50-51 Luuka 2:25
23:53 Luuka 19:30
23:56 Chuy. 20:8-10