ZOZI MMƆFƱƐ'N-MƆ
JUNMAN'N
M'ɔ wɔ nun'n
Luku kalata'n m'ɔ tian yɩ́ nnyuan'n m'ɔ hɛlɛlɩ'n y'ɔ le ɛhɩ. Kalata sɔ nɩn anun, Luku man yɛ nwun kɛ ɔ kpɩnlɩn yɔlɩ mɔ Zozi mmɔfʋɛ'n-mɔ fi Zoluzalɛmʋn kulo nɩn asʋ ɛbɛlɛ, bɛ hɔlɩ bɔlɩ Ɛjɔlɛkpa'n *Lɔmʋn belemgbin mân'n lɩka dɔʋn bɛ bɔlɩ Asɔnɩn'n. Kalata sɔ'n tɩ cɩnnjɩn kpa, ɔ sanlɩn kɛ ɔ bʋka yɛ́ maan yɛ tɩ Zozi mmɔfʋɛ'n-mɔ kalata'n-mɔ mɔ bɛ hɛlɛlɩ nɩn abʋ.
Luku a hye yɩ́ kalata nɩn anun nsan. Alimʋa dɩɛ'n (yɩ́ ti 1-7) kan ninnge mɔ mmɔfʋɛ'n-mɔ yɔlɩ wɔ Zoluzalɛmʋn ɛbɛlɛ nɩn anwʋn ɛjɔlɛ. Mɔ Zozi fʋlɩ hɔlɩ nyanmɩansʋ'n, Wawɛ Nwannzan-nwannzan fi nyanmɩansʋ walɩ jinlanlɩn mmɔfʋɛ'n-mɔ anzin. Ɔ manlɩn bɛ́ tunmin maan bɛ bɔlɩ Ɛjɔlɛkpa'n. Zoluzalɛmʋn Asɔnɩn'n tɛlɛlɩ ndɛ-ndɛ, sunnzun mɔ anɩn Zufʋ mgbain'n-mɔ lɛ kele bɛ́ ahʋlʋwa ɔ.
M'ɔ tɔ sʋ nnyuan'n (yɩ́ ti 8-12), Luku lɛ kan ninnge mɔ mmɔfʋɛ'n-mɔ yɔlɩ wɔ Zude nʋn Samali mân nɩn anun nɩn anwʋn ɛjɔlɛ. Mɔ Zufʋ mgbain'n-mɔ manlɩn bɛ hunlin Zozi sʋanlan'n m'ɔ li Etiɛnɩn'n, bɛ́ nun kʋn, bɛ fɛlɛ yɩ́ Sɔlʋ, ɔ helelɩ Zozi menian'n-mɔ ahʋlʋwa kpili kpa. Yɩ́ bɛ-yue-asɩɛ, Zoluzalɛmʋn Asɔnɩn mma'n-mɔ bɔlɩ asanndɩɛ hɔlɩ Zude nʋn Samali mân nɩn anun. Yɛ́ Mɩn Zozi yɩlɩ yɩ́ nwʋn helelɩ Sɔlʋ, ɔ fɛlɛlɩ yɩ́ kɛ ɔ káci yɩ́ bɔfʋɛ wɔ bɛ́ mɔ bɛ tɩ man Zufʋ'n-mɔ afian. Ɛhɩ anzin, Sɔlʋ falɩ dunman Pɔlʋ. Asannan nán Luku a han Pɔlʋ junman nɩn anwʋn ɛjɔlɛ'n, ɔ lɛ kan Pɩɛlɩ dɩɛ nɩn anwʋn ɛjɔlɛ, ɔ nʋn kɛ ɔ kpɩnlɩn yɔlɩ mɔ alimʋa mma'n-mɔ mɔ bɛ tɩ man Zufʋ'n kacili Zozi menian wɔ Zude mân nun, ɔ nʋn Antiɔsʋ kulo nɩn asʋ ɛbɛlɛ'n.
Kalata'n lɩka nga'n (yɩ́ ti 13-28), Luku lɛ kan Pɔlʋ anwʋn ɛjɔlɛ. Pɔlʋ tuli atɩn ngʋkʋn fâ nsan ɔ hɔlɩ bɔlɩ Ɛjɔlɛkpa'n *Lɔmʋn belemgbin mân'n lɩka dɔʋn. Anɩn Pɔlʋ le menian dɔʋn bɛ bʋka yɩ́ bɛ di yɛ́ Mɩn junman'n. Bɛ́ nun mmie-mɔ y'ɔ le Baanabasɩ, Silasɩ, Timote, Titɩ, Apolɔsʋ ɔ nʋn Maakɩ. Pɔlʋ atɩn'n mmie-mɔ m'ɔ tuli'n, Luku nʋn yɩ́ y'ɔ hɔlɩ ɔ. Yɩ́ ti yɛ̂ yɩ́ muonun, ɔ lɛ kan yɩ́ kalata nɩn anun kɛ “yɛ́” nɩn ɔ. Pɔlʋ bɔlɩ Asɔnɩn kulo mgbili dɔʋn asʋ. Bɛ helelɩ yɩ́ ahʋlʋwa kpa, ɛsɛ emian tʋlɩ yɩ́. Nan kʋsʋ, ɔ bɔlɩ mɔndɩnlɩn ɔ lili junman manlɩn yɩ́ Mɩn Zozi. Kalata nɩn agualɩɛ nun, Luku lɛ kan kɛ ɔ kpɩnlɩn yɔlɩ mɔ Pɔlʋ juli Lɔmʋn kulo nɩn asʋ ɛlɔ'n.
1
1 Teofili,
Ninnge kʋalaa mɔ Zozi yɔlɩ, ɔ nʋn m'ɔ hehelelɩ yɩ́ ngɛlɛmɔ nun 2 dede m'ɔ juli cɩan m'ɔ fʋlɩ hɔlɩ nyanmɩansʋ'n, m'an han yɩ́ nwʋn ɛjɔlɛ mɩ́n alimʋa kalata nɩn anun. Asannan nán Zozi a fʋ a hɔ nyanmɩansʋ'n, Wawɛ Nwannzan-nwannzan'n tunmin nun, ɔ hehelelɩ yɩ́ mmɔfʋɛ'n-mɔ m'ɔ fɛlɛlɩ bɛ́ yɩ́ nwʋn nɩn atɩn'n. 3 Mɔ menian'n-mɔ hunlin yɩ́ yuelɩ'n, ɔ buli atɩn ngacile dɔʋn asʋ ɔ yɩlɩ yɩ́ nwʋn ɔ helelɩ yɩ́ mmɔfʋɛ'n-mɔ maan bɛ nwunlin yɩ́ kɛ ɔ fi ewue nun ɔ'a tinnge sakpa. Ɔ yɩlɩ yɩ́ nwʋn ɔ helelɩ bɛ́ dede cɩan abulanan, ɛsɛ ɔ hanlɩn Nyanmɩan Belemgbin Mân nɩn anwʋn ɛjɔlɛ ɔ helelɩ bɛ́. 4 Ɛlɛhʋn kʋn, anɩn Zozi nʋn yɩ́ mmɔfʋɛ'n-mɔ lɛ didi, ɔ kɔ han kɔ hele bɛ́ kɛ: “Nán man ɛmɔ fi Zoluzalɛmʋn ɛwa bɛ kɔ mʋa. Nan ɛmɔ tánlan bɛ nwʋ́nndɛ like'n mɔ Sɩɛ nɩn a fa a bɔ ɛmɔ anɔhʋba mɔ n ganlɩn yɩ́ nwʋn ɛjɔlɛ n gelelɩ ɛmɔ'n. 5 Ɔ sanlɩn kɛ, Zʋan a sɔnɩn menian'n-mɔ asue nun, nan ɛmɔ dɩɛ, ɔ ka kaan, bɛ 'ba fa Wawɛ Nwannzan-nwannzan bɛ sɔnɩn ɛmɔ.”
Zozi 'ba fʋ kɔ nyanmɩansʋ
6 Mɔ Zozi hanlɩn sɔ yuelɩ'n, yɩ́ mmɔfʋɛ'n-mɔ mɔ anɩn b'a yia yɩ́ nwʋn ɛbɛlɛ'n kɔ bisa yɩ́ kɛ: “Yɛ́ Mɩn, asʋ mɛlɛ sɔ nɩn anun yɛ̂ ɛ 'sesie Izalayɛ belemgbin mân'n biekun ɔ?”
7 Zozi kɔ bua bɛ́ kɛ: “Mɛlɛ'n nʋn cɩan'n mɔ Sɩɛ'n muonun tunmin nun ɔ'a hele'n, nán ɛmɔ ɛjɔlɛ ɔ. 8 Nan Wawɛ Nwannzan-nwannzan'n 'ba a ɛmɔ sʋ ɔ wowula ɛmɔ tunmin. Ɛbɛlɛ nɩn anun, ɛmɔ 'ba li mɩ́n nwʋn adanzɩɛ wɔ Zoluzalɛmʋn kulo nɩn asʋ ɛwa, Zude nʋn Samali mân nɩn anun lɩka kʋalaatin, ɛsɛ dede ɔ kɔ ju mân nɩn ati ɛlɔ ebue kʋn kʋalaatin.”
9 Mɔ Zozi hanlɩn ɛjɔlɛ sɔ'n yuelɩ'n, bɛ 'nɩan an, anɩn ɔ lɛ fʋ kɔ nyanmɩansʋ. Ɛbɛlɛ ala, bɔlɛ́ kʋn kɔ fʋfɔ yɩ́ nwʋn ɔ kɔ fɩa bɛ́ nyɩn. 10 Mɛlɛ mɔ Zozi 'fʋ kɔ mɔ anɩn yɩ́ mmɔfʋɛ'n-mɔ tɛ nɩan anwunno'n, kʋnmgba ala menian nnyuan kɔ fite fite bɛ́ nwʋn ɛbɛlɛ. Menian nnyuan sɔ'n-mɔ wowula taladɩɛ nvufue. 11 Bɛ kɔ bisa Zozi mmɔfʋɛ'n-mɔ kɛ: “Galile amma, ɔ yɔ sɛ mɔ ɛmɔ jijin ɛwa bɛ lɛ nɩan anwunno ɔ? Zozi m'ɔ fi ɛmɔ afian ɛwa ɔ'a fʋ ɔ'a hɔ nyanmɩansʋ'n, ɔ 'ba sa ba kɛ ɛmɔ a nwun yɩ́ kɛ ɔ lɛ fʋ kɔ'n.”
Zudasɩ ngacifʋɛ'n
12 Mɔ menian nnyuan sɔ'n-mɔ hanlɩn sɔ'n, Zozi mmɔfʋɛ'n-mɔ fi bʋka'n mɔ bɛ fɛlɛ yɩ́ “*Olivʋ bʋka” nɩn asʋ bɛ kɔ ju. Bɛ kɔ sa bɛ kɔ hɔ Zoluzalɛmʋn. Bʋka sɔ'n nʋn Zoluzalɛmʋn afian tɩ kɔ yɔ cilo kʋn. 13 Mɔ bɛ juli Zoluzalɛmʋn ɛbɛlɛ'n, bɛ kɔ hɔ kɔ fʋ awaa nɩn asʋ, bɛ kɔ wʋlʋ sua'n mɔ bɛ yia nun titi nɩn anun. Bɛ́ mɔ bɛ hɔlɩ yialɩ sua nɩn anun'n y'ɔ le Pɩɛlɩ, Zʋan, Zʋakɩ, Andele, Filipʋ, Toma, Baatelemin, Matie, Alɩfe awa Zʋakɩ, Simʋn m'ɔ kpʋnndɛ yɩ́ mân'n fanwʋndi'n ɔ nʋn Zʋakɩ awa Zudɩ. 14 Bɛ yia daa bɛ yɔ asɔnɩn, bɛ nʋn mmalasua'n-mɔ nʋn Zozi anin Mali ɔ nʋn Zozi anianman mmelenzua'n-mɔ.
15 Ɛlɛhʋn kʋn bɛ yialɩ, bɛ́ menian kɔ yɔ ɛya kʋn abulaa, Pɩɛlɩ jasʋlɩ a, yɩ́ nwan: 16 “Anianman-mɔ, ɛjɔlɛ mɔ Wawɛ Nwannzan-nwannzan'n hanlɩn m'ɔ wɔ Ɛhɛlɛ Ɛjɔlɛ nɩn anun'n, ɔ di kɛ ɔ kpɩ́n sʋ. Wawɛ Nwannzan-nwannzan'n nanndɩlɩ belemgbin Davidi sʋ ɔ hanlɩn Zudasɩ anwʋn ɛjɔlɛ. Zudasɩ sɔ'n y'ɔ kpɛlɩ atɩn maan bɛ hyɩlɩ Zozi ɔ. 17 Anɩn Zudasɩ wɔ yɛ́ fâ nɩn anun bie. Junman'n mɔ yɛ lɛ di yɩ́ ɛwa'n, anɩn ɔ di bie. 18 Yɩ́ busuɔfʋɛ nyɔlɩɛ nɩn anwʋn esika mɔ bɛ tualɩ bɛ manlɩn yɩ́'n, ɔ falɩ tolɩ ebo kʋn. Ebo sɔ nɩn asʋ, ɔ kɔ fʋ anwunno ɔ kɔ lua yɩ́ ti asɩ ɔ kɔ tɔ asɩ, yɩ́ nyaa kʋalaa kɔ tulu. 19 Ɛjɔlɛ sɔ'n, Zoluzalɛmʋn menian'n-mɔ kʋalaa tɩlɩ. Ɔ man bɛ́ anɩɛ nɩn anun, b'a fɛlɛ ebo sɔ'n ‘Hakɛlɩdama’. Hakɛlɩdama'n, yɩ́ bʋ y'ɔ le kɛ: ‘moja ebo’.
20 “Ɛ 'nwun Zudasɩ anwʋn ɛjɔlɛ'n mɔ belemgbin *Davidi hɛlɛlɩ wɔ Izalayɛ ejue ɛtʋɛ kalata nɩn anun'n:
Man yɩ́ awulo'n há to,
nán man sʋanlan fɩ́ɩ́ tanlan nun.
Ɛsɛ b'a hɛlɛ wɔ kalata sɔ nɩn anun biekun kɛ:
Man sʋanlan fʋfɔlɛ káci yɩ́.
21 “Ɛhɩka ati, ɔ di kɛ sʋanlan kʋn fa yɩ́ nwʋn bɔ yɛ́ ɔ di yɛ́ Mɩn Zozi ewuetinnge nɩn anwʋn adanzɩɛ. 22 Sʋanlan sɔ'n, ɔ yɔ́ bɛ́ mɔ bɛ si yɛ́ sʋ nɩn anun kʋn, sunmin tɛmʋn mɔ Zʋan sɔnɩnlɩn yɛ́ Mɩn Zozi, m'ɔ sɩsɩnlɩn kulo kulo'n-mɔ asʋ, dede ɔ juli cɩan m'ɔ fʋlɩ hɔlɩ nyanmɩansʋ'n.”
23 Mɔ Pɩɛlɩ anʋan tɔlɩ'n, bɛ kɔ sie menian nnyuan ɛbɛlɛ. Bɛ fɛlɛ kʋn Zozɛfʋ. Kʋn'n kʋsʋ li Matiasɩ. Zozɛfʋ a, yɩ́ dunman biekun y'ɔ le Baasabasɩ mɔ yɛ̂ bɛ tʋnlɩn yɩ́ Zusutusu'n. 24 Mɔ bɛ sielɩ menian nnyuan sɔ nɩn ɛbɛlɛ'n, bɛ́ kʋalaa bɛ kɔ yɔ asɔnɩn. Bɛ́ nwan: “Yɛ́ Mɩn, wɔ́ mɔ ɛ sɩ menian'n-mɔ kʋalaa ahʋnlɩn nɩn anun ɛjɔlɛ'n, menian nnyuan ɛhɩ, kele yɛ́ nunhan'n mɔ a yɩ yɩ́ kɛ 25 ɔ káci Zudasɩ mɔ ɔ'a yaci Zozi mmɔfʋɛ junman'n ɔ'a bɔ yɩ́ ti yɩ́ lɩka m'ɔ kulo'n.”
26 Ɛhɩ a, bɛ kɔ hyʋɩn tondo, ɔ kɔ tɔ Matiasɩ sʋ. Ɔ fi ɛbɛlɛ yɛ̂ bɛ falɩ Matiasɩ bɛ sɔlɩ mmɔfʋɛ bulu nʋn kʋn nɩn asʋ ɔ.