TITO
KAG MGA PAUNANG BISAYA TUNGOR SA SUYAT NI APOSTOL PABLO KANG
TITO
Kaling suyat ay ingsuyat ni Apostol Pablo kang Tito, nak usang buko Hudyo, nak ida ingraya sa pagtu-o kang Kristo Hesus. (Tito 1:4) Kag unang pagmitlang sa Bibliya tungor kang Tito ay it katong sida ay kaibahan ni Apostol Pablo halin sa syudad it Antiokya sa Sirya papagto sa Herusalem (Gal. 2:1-3.) Pagkatapos it kina, ato makikita nak si Tito ay nagbubulig kang Apostol Pablo sa ida pagministeryo sa mga syudad it Epeso ag Corinto. (2 Cor. 2:12-13; 7:5-6; 8:6.) Tong huli si Tito ay ingbilin sa Isla it Creta pramas pangunahan kag mga nagtutu-o ruto. (Tito 1:5.) Kaling suyat sa ida ay ingsuyat mga 35 tuig pagkatapos sa kamatayon ni Hesus. (Kali ay ingbibilang nak 65 A.D.)
Hagto sa Creta ay inggwa it mga nagtutudlo it buko tama ag nagpapagulo sa ibang mga nagtutu-o. Kada ingparaya ni Apostol Pablo kaling suyat kang Tito para panduon kag mga problema ag itudlo sa mga nagtutu-o kag tamang panudlo it Maadong Balita tungor kang Hesu-Kristo.
Ingsisiling ra ni Pablo rili sa ida suyat kung ni-o kag mga maadong batasan it mga mapamuno sa mga nagtutu-o, ag kung ni-o kag mga maadong buhat nak dapat himuon it mga nagtutu-o.
KAG SUYOR IT TITO
Kag Pagpangamusta 1:1-4
Kag mga Ahimuon ni Tito sa Isla it Creta 1:5-16
Kag Tamang Panudlo 2:1-15
Kag mga Tugon sa mga Nagtutu-o 3:1-11
Kag mga Huling Tugon kang Tito 3:12-15
Kag Suyat ni Apostol Pablo kang
TITO
1
KAG PAGPANGAMUSTA
1-3 Pinalangga nakong anak sa pagtu-o nak Tito,* 1:1-4 Basaha sa 2 Cor. 2:13; 7:6,13-14; 8:6,16-24; 12:18 ag Gal. 2:1-5 tungor kang Tito.
Ako si Pablo, kag nagsusuyat it kali.
Ako ay gingpili nak maging suguon it Dios ag Apostol ni Hesu-Kristo, para pakusugon kag pagtu-o it Ida mga pinili agor rugangan kag kamatuuran nak inra natun-an. Kaling kamatuuran kag nagtutudlo sa inra kung pauno magpangabuhi kumporme sa kabubut-on it Dios. Ag dahil dili inggwa sinra it aasahan nak magkainggwa it kabuhi nak waya't katapusan. Imaw kag kabuhi nak ingpromisa it Dios bag-o pa humanon kag kalibutan ag kag Dios ay buko bakakon. Ngani sa tamang panahon, ingpahadag Nida kali sa tawo parayan sa Ida mensahe. Kag pagbantala it kina ay ingtugyan sa ako it Dios nak ato Manluluwas.
4 Kada, Tito, ako nak imo tatay sa pagtu-o nak kag pagtu-o ay pareho natong ingsusunor,† 1:4 o “dahil sa ato parehong pagtu-o, ikaw ay tuyarey sa ako matuor nak anak.” habang nagtutuna ako sa pagsuyat it kali, ako ay nagpapangamuyo para sa imo nak kabay pang mapasa-imo kag kaaduhan, kaluoy ag katimunungan nak halin sa Dios nak Tatay ag ni Hesu-Kristo nak ato Manluluwas.
KAG MGA AHIMUON NI TITO SA ISLA IT CRETA
Kag Nahanungor sa Mapamuno sa mga Nagtutu-o
5 Ingbilin ka nako raha sa isla it Creta para panduon kag mga butang nak buko pa tama, ag mabutang it mga mapamuno‡ 1:5 Basaha ra sa 1 Tim. 3:2-7. sa mga nagtutu-o sa bawat banwa kumporme sa ako ingtugon sa imo. 6 Kag mapamuno sa mga nagtutu-o ay dapat waya it masisiling kag mga tawo laban sa ida, ag dapat ay matutom sida sa ida asawa.§ 1:6 Sa bisayang Griyego kali ay “ausa yang it asawa.” Pero kali ay inggwa't iba't-ibang pagkaintyendi tuyar sa, “ausa yang it asawa,” o “nag-asawa sida it usang beses yang,” o “kinahangyan nak sida ay matutom sa ida asawa.” Kag ida mga anak ra ay dapat nagtutu-o kang Hesu-Kristo, ag waya it makakasiling nak malaw-ay kag inra parayan it pagpangabuhi o sinra ay suwail.
7 Kag usang nagpapamuno sa mga nagtutu-o ay dapat waya it masisiling kag mga tawo laban sa ida, dahil sida kag ingsasaligan it mga buluhaton para sa Dios. Kada dapat sida ay buko maminataas-taason, buko mahangiton, buko palayango, buko maisog ag buko hakog, 8 kundi dapat abrido kag ida bayay sa mga tawo, ingtataw-an it balor sa ingsisiling it Dios nak maado, maayam magraya sa ida sarili, naghihimo it tama, balaan ag maayam magpugong it sarili. 9 Ingpapanghuytan nak gador nida kag masasaligang mensahe tungor kang Hesu-Kristo nak ida natun-an, pramas ida ray itudlo kag kamatuuran nak nagpapakusog sa mga nagtutu-o, ag ipakita sa mga nagkukuntra kag sala it inra pagtudlo.
Kag Nahanungor sa Nagtutudlo it Buko Tama
10 Nasiling nako kina dahil ngani karamong waya gihapon gisusunor sa tamang panudlo, ag mga tatabilong waya it puyos ag mga nagpapangluko, lalong-laloey kag mga lahi it Hudyo nak nagtutu-o kang Hesu-Kristo, pero nakakasala gihapon sa inra pagtudlo nak kinahangyan kuno nak tumanon gihapon kag inra mga kustombre. 11 Dapat sawayon sinra, dahil ingpapagulo ninra kag pagtu-o it ibang panimayay parayan sa inra pagtudlo it buko dapat itudlo, para yang magpangwarta. 12 Usa sa mga maayo nak taga-Creta mismo kag nagsiling nak, “Kag mga taga-Creta ay bakakon, mapintas tuyar sa maisog nak hadop, matamar ag makagor.”
13 Tamang gador kinang ida ingsiling. Kada bisar-eng gador sinra, adong matadlong kag inra pagtu-o kang Hesu-Kristo. 14 Ag ipamatuor sa inra nak sala kag inra inghihimo pramas indiey sinra gipanimati sa mga istorya it mga lahi it Hudyo nak indi mapamatuuran, ag indiey ra sinra magsunor sa mga sugo it tawong nagtalikor sa kamatuuran.
15 Sa mga malimpyo it isip ay malimpyo kag tanang bagay.* 1:15 Kag tawo nak nagtutu-o kang Kristo ay malimpyo dahil napatawarey sida aber wayaey sida nagsusunor sa tanang kasuguan ag kustombre it mga lahi it Hudyo. Pero sa mga mayaing tawo ag mga waya gitutu-o sa Dios ay waya it bagay nak malimpyo, dahil puro kayainan kag sa inra isip ag waya sinra it kunsensya. 16 Matuor, nagsisiling sinra nak kilaya ninra kag Dios, pero iba kag inra ginghihimo sa inra ingsisiling. Kayainan ag kuntra sa tama kag inra inghihimo. Ngani, inding gador sinra kahimo it ni-o mang kaaduhan.
*1:1-3 1:1-4 Basaha sa 2 Cor. 2:13; 7:6,13-14; 8:6,16-24; 12:18 ag Gal. 2:1-5 tungor kang Tito.
†1:4 1:4 o “dahil sa ato parehong pagtu-o, ikaw ay tuyarey sa ako matuor nak anak.”
‡1:5 1:5 Basaha ra sa 1 Tim. 3:2-7.
§1:6 1:6 Sa bisayang Griyego kali ay “ausa yang it asawa.” Pero kali ay inggwa't iba't-ibang pagkaintyendi tuyar sa, “ausa yang it asawa,” o “nag-asawa sida it usang beses yang,” o “kinahangyan nak sida ay matutom sa ida asawa.”
*1:15 1:15 Kag tawo nak nagtutu-o kang Kristo ay malimpyo dahil napatawarey sida aber wayaey sida nagsusunor sa tanang kasuguan ag kustombre it mga lahi it Hudyo.