Betbet Kuluko, Kuaneko, iti Teinse em Sang te.
22
(22:1–24:53)
Sudas em Kanese em Sang te.
1 Kaem ding dim bakate, Isalael kawtiw i belet wanin fasulinba wanakabiliw em kukuw gelewkabiliw ding dim mewso kese kale. (Ding beem wiin mak e Abanggayemse Ding ete te.) 2 Beem ding dim bakate, Sunbin-Got em am yol em kunum ayem sel so, akalem angin iso, Sunbin-Got em kukuyemin weng kalem aulewko, kukuyemkabiliw kunum iso, kunum alik alik bi Yesus elo alomin deiw fensiliw kate, i ka biliw kawtiw banso biim awan fingansiliw kale.
3 Keko beli, Yesus em kalun kel gelewkabiliw kunum biim mutuk e kunum mak em wiin Sudas bise kale. E Iskaliot abiw kunum ete kale. Beem ding dim bakate, Seten-Ataanim e Sudas em ibolow tem kawtem uneko, aluwei,* Sion 13:2,27 4 e unei, eso, kunum ayem sel so, beem weng afak kebiliw wonuk so kunum im kak kunum biso, kunum alik alik bi weng bokolew bokolew kesomeliwi, “Nomin deiw ete keko, Sudas e Yesus elo maka im teing dim daloke ya?”, ange ange kesiliw kale. 5 Kesomi, i Sudas em “Kaneloki te!”, yange weng be kiliko, kalfong fian kelewsomi, “Tum win wekemokoluw te!”, dangsiliw kale. 6 Dangiwi, Sudas e “Kenka!”, yangeko, kawtiw banban Yesus eso binba ding mak fense kale. Feneko, ateme tewe, e Yesus elo maka im teing dim dalomin ibolow kese kale.
Fefe Wanin Wanse em Sang te.
7 Beli, beem ding dim bakate, Isalael kawtiw im belet wanin fasulinba wanakabiliw em kukuw gelewkabiliw ding em emisik ding kese kale. Beem ding dim bakate, Isalael kawtiw i Abanggayemse Ding beelo ibolow fukuneko, siwsiw men asomi, wanin wanakabiliw kale.* Aneng Kolew 12:1-27 8 Keko beli, Yesus e Fita so, Sion so, aso ilo yamdako, bokoyemomele: “Kaso yu uneko, Abanggayemse Ding wanin wanomin dim memen kelomin unina!”, yangse kale. 9 Yangei, i dakalalomeliw: “Aso nu uneko, nal em am ete wanin memen kelokoluw a?”, dangsiliw kale. 10 Dangiwi, e yan weng bokoyemomele: “Kaso yu uneko, abiw mutuk fian kalo unoliwka! Uneko, ok sen mak king ti unbe kunum mak atemokoliw te. Atemeko, elo geleweko, em unoke am kalo kaso yukati unoliwka! 11 Uneko, am kayak beelo bokolewomeliw: ‘Aso num kukuyemin kunum be kulo dakalalomele: ‘Nakalem angin iso wanin wanoki abin be nal kel a?’, dangoliwka!’, yangeko, aso nu kulo dakalakam tuluw te.’, 12 dangoliwka! Dangiwi, e kaso yulo tikin so min so am beem tikin abin dolon fian so mak kukuyemoke te. Kukuyemei, kaso yu ka kel wanin wanomin em mesesem mesesem eisneng alik alik memen keloliwka!”, yangse kale. 13 Yangei, aso i uneko, Yesus em yange weng be fein kelei, aso i wanomin em mesesem mesesem eisneng alik alik be fein memen kelewsiliw kale.
14 Kesomeliwi, wanin wanomin ding kese ding dim bakate, Yesus so, akalem kalan kunum biso, alik alik i makuw abin ka kel teinsomi, wanin wanomin kesiliw kale. 15 Kesomeliwi, Yesus e bokoyemomele: “Yuso Abanggayemse Ding beem wanin wanomin ibolow fian keko, danong danong kenembe te. Nimtew angom? Ibik e, ne betbet fian mak kuloki kasike. 16 Yu kililina! Nem yuso makuw wanin wanbi kale, fefe wanin kele kasike. Kate, sow ete, Sunbin-Got em gawman ding dim be fein fitewoke ding dim kabalak e, neso yuso iti wanin wanbokoluw te.”, yangse kale. 17 Yangeko, wain ok sen mak kuluko, Sunbin-Got elo “Weso! Seyo!”, dangeko, ilo bokoyemomele: “Kale kuluko, yukalem amen amen kelina! 18 Yu kililoliwka! Kame, ne yuso iti teineko, wain ok mak so nam wanoki te. Kate, ibik keko, Sunbin-Got em gawman ding dim fein fitewoke ding dim kabalak e, neso yuso iti teineko, makuw wain ok mak wanokoluw te.”, yangse kale. 19 Yangeko, belet wanin mak kuluko, Sunbin-Got elo iti “Weso! Seyo!”, dangeko, fakal fakal keleweko, akalem gelewkabiliw kunum biilo duyemsomi, bokoyemomele: “Kale nakalem kal em kiskiw te. Ne yom abin kuluko, kuanoki kasike, yukati belet wanin kuluko, fakal fakal kelewsomi, nem yulo dokoyemoki ibolow be fukuneko, wanboliwka!”, yangse kale. 20 Yangeko, wain ok sen akati kuluko, duyemsomi, bokoyemomele: “Wain ok sen kale nakalem kitakamin weng keko, ‘Yom abin kulusomi, kaim buseleko, kuanoki te!’ em kiskiw ete te.”, yangse kale. 21 Yangeko, iti weng mak bokoyemomele: “Num teinbuluw mutuk kale, mak kunum mak nelo nemdeko, maka im teing dim da konemoke te.* Sim Fut 41:9; Sion 13:21-22 22 Sunbin-Got akalem ibolow geleweko, ‘Kaneloke te!’, angse kasike, kawtiw i beem angse weng emdiw keko, Kawtiw Aul nelo nenokoliw te. Kate, nelo nemdeko, maka im teing dim daloke kunum be kal ilum fian inkalso mak kuloke te.”, yangse kale. 23 Yangei, akalem gelewkabiliw kunum i em yange weng be kiliko, yol angesomi, ikalem kuw dakalale dakalale kesomi, bokolomeliw: “Kante? Kante ya?”, ange ange kesiliw kale.
Bonge Bonge Kesiliw em Sang te.
24 Beem ding dim bakate, Yesus em gelewkabiliw kunum ikalem kuw weng duko, bokolomeliw: “Kante mali im kiin dim e emisik kak kunum kebe ya?”, angomi, bonge bonge kesiliw kale.* Iluk 9:46 25 Kesomeliwi, Yesus e ilo bokoyemomele: “Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw im imisik kakmok i kawin dim kaleem kukuw geleweko, kamok atul nam kesomi, mali im afak biliw kawtiw i biim awan finganeko, biim wiin e ‘Ken ati kunum yute te!’, yangenkabiliw te.* Matyu 20:25-27; Mak 10:42-45 26 Kate, yukal biimdiw kanelom kanemokoliw te! Yu ibolow keko, ‘Nute numisik kak kunum keluma!’, angiw tewe, yu sak wiin banim weng afak kunum keko, boliwka!* Matyu 23:11; Mak 9:35 27 Yu kilele diweko, ibolow fukunoliwka! Kante kak kunum kebe a? Teinbomi, wanin wanbe kunum ete yako? Bani, wanin delew tele kunum ete yako? Feinka! Teineko, wanin wanbe kunum ete kuw kak kunum kebe te! Kate, yu kilele ibolow fukunoliwka! Nakalem yom mutuk kale kakawkabi ding dim kabalak e, ne sak wiin banim keko, weng afak kunum ke alakabi kasike.* Sion 13:12-15
28 Nakalem nakunum kumel yutaka! Mesesem mesesem eisneng nelo kak kenembise ding dim kabalak e, yu nelo koneminba keko, neso kuw alakabiliw te. 29 Alakabiliw kasike, Sunbin-Got e nelo nemisik kamok kenemeko, yulo yetebin kunum kenemse te. Beemdiw, kame nakati yulo kamok keyemeko, mali im yetebin kunum keyemi te. 30 Kaneyembi kasike, nem gawman keloke ding dim kabalak e, yukal teleko, yuso neso makuw wanin wanokoluw te. Wanbomeluwi, yu emisik kamok fian im teinkemin abin ayem dim ka kel teineko, Isalael kawtiw num kalun kel kunum mongom biim angin im diwyemin kunum kesomi, ilo kilele yetebokoliw te.* Matyu 19:28
31 Kate, nakunum Saimon kutaka! Ku kilelbiko, bolewka! Seten-Ataanim e Sunbin-Got elo alik yulo atin kuw kitil kuw kak keyemomin beem dulum elote dakalase kasike. 32 Dakalase kasike, ne Sunbin-Got elo bokolewomeli: ‘Ku Saimon elo dokolewei, em fein ibolow be kanelom atin kuw kuminoke te!’, dangbi te. Kame ku kilele kililolewka! Kom iti ibolow famdes kelokolew ding dim kabalak e, ku mali komdiw ‘Fein!’, nangbiliw kunum waneng im fein ibolow be kitil keyembolewka!”, dangse kale.* Sion 17:15 33 Dangei, Fita e bokolewomele: “Kamok Fian kutaka! Ne memen keko, kaso makuw sok am tem kalo akal unokoluw te. Kuanew tewe, nakati kaso makuw kuanokoluw te.”, dangse kale. 34 Dangei, Yesus e Fita elo bokolewomele: “Ku kilele kilila! Kame akati, kakaluk awon e gaaninba selei, ku fingansomi, alemsal ding keko, nem wiin wokiw dalokolew te.”, dangse kale.
35 Dangeko, akalem gelewkabiliw kunum ilo bokoyemomele: “Nem yulo yamdalii, yu uneko, nakalem weng so deeko, unsiliw ding dim bakate, yu tum win abumin bitong a, men a, yan aum a, kuluko, uninba kesiliw kate, beem ding dim kabalak e, yu mesesem mesesem eisneng sukum kesiliw a?”, yangei, i yan weng bokolewomeliw: “Bayo! Nu mesesem mak sukuminba kesuluw te!”, dangsiliw kale.* Iluk 9:3; 10:4 36 Dangiwi, e ilo iti bokoyemomele: “Kate kameem ding dim bakate, nimin kunum ite mak tum win abumin bitong so, men so biw tewe, i beelo kuluko, de unemoliwka! Nimin kunum ite mak on balam banim keliw tewe, i ikalem asolow ilim mali mak kawtiw iso weneko, tum win kuluko, on balam wemoliwka! 37 Nimtew angom? Sunbin-Got em fut tem bose weng e nem dulum elo bokolomele:
‘Kawtiw i elo sili sili nam kunum atew keleweko, atebiliw te.’,
angse kasike. Yu kilele kililoliwka! Weng be nakalem dulum elo fein dem so kebe te.”, yangse kale.* Aisaya 53:12 38 Yangei, i elo bokolewomeliw: “Kamok Fian kuataka! Ku nulo yetema! Nu on balam alew mak aluwkabuluw kasike!”, dangsiliw kale. Dangiwi, e yan weng bokoyemomele: “Ki ka! Weng banimaka!”, yangse kale.
Amgu Oliw Tikin kel em Kanese em Sang te.
39 Beli, Yesus e akalem kukuw geleweko, iti abiw mutuk fian be kolewei, eso akalem gelewkabiliw kunum iso, alik alik i Oliw amgu tikin kalo unsiliw kale. 40 Ka uneko, talsiliw ding dim bakate, e ilo bokoyemomele: “Yukati Sunbin-Got eso weng bakamoliwka! E yulo dokoyeme kano, Seten-Ataanim e yulo nam kak keyemoke kasike.”, yangse kale. 41 Yangeko, ilo koyemeko, iti anung gel mak kalo uneko, ka kel katin bukbuk angeko, kiinguen kau kawin dim dak teinsomi, Sunbin-Got elo bokolewomele: 42 “Aatim kutaka! Nem kuanomin, betbet ilum kulomin kemi kale, ku kuluko, konema! Kate, ku kanelom nem ibolow bete kuw gelewokolew te! Kukalem ibolow ete kuw gelewolewka!”, dangse kale. 43 Dangei, Sunbin-Got em dabalakamin finik mak abiil tikin elote fiteweko, elo dawkitilmose kale. 44 Dawkitilmosomelei, Yesus em atin kuw kal ilum fian fian mak kesomi, Sunbin-Got eso weng bokolewse ding dim bakate, akalem douw e kaim busele emdiw keko, mit mit kese kale. 45 Kesomelei, e iti akalem gelewkabiliw kunum im mit mewso uneko, yetemete: I kal ilum fian mak kesomi, kiin ok ilum fian keko, akal fakalibiliwi, e yetemse kale. 46 Yetemeko, ilo bokoyemomele: “Yu kiin ok ilum kuw keko, kanelom akalbokoliw te! Yu fongate akate teinko, Sunbin-Got eso weng bokolewoliwka! Mesik esik ibolow kak keyemin mak teleko, yulo de mit da koyemoke kasike!”, yangse kale.
47 Em yangse ding dim bakate, Yesus em kalun kel gelewkabiliw kunum biim kunum mak Sudas be mali kawtiw banso mak yemde teleko, Yesus elo “Falal kelewo!”, angeko, em mit mewso talse kale. 48 Telesomelei, Yesus e elo dakalalomele: “Sudas kutaka! Ku Kawtiw Aul nelo falal kenemeko, beem deiw elo maka im teing dim da konemomin kemew a?”, dangse kale. 49 Dangei, akalem mali gelewkabiliw kunum biim kaneloke eisneng be atemsiliw ding dim bakate, i elo dakalalomeliw: “Kamok Fian kutaka! Nu ilo on balam so yenokoluw a?”, dangsiliw kale. 50 Im dangbiliw ding dim bakate, akalem gelewkabe kunum mak be Sunbin-Got em am yol kunum ayem sel beem weng afak kunum mak em yuk mali em kalun kak takas kelewse kale. 51 Kelewei, Yesus e kanele be atemeko, alik ilo bokoyemomele: “Ai, yu kanemokoliw te! Koyemina!”, yangse kale. Yangeko, em teing deeko, kalun takas ange kunum beem kalun dim melelewei, e iti ken kese kale. 52 Kelei, Yesus e Sunbin-Got em am yol em kunum ayem sel so, beem angin iso, Sunbin-Got em am yol em wonuk so yetebin kunum iso, Suda angin im kak yetebiliw kunum iso, alik alik biilo kiin so yetemsomi, elo kulam teliw kunum biilo bokoyemomele: “Ne ganbin kunum kebi sako? Bani, yakut mamtel kunum kebi sako? Nimtew angom ete yu on balam so teleko, nelo ‘Naluumo!’, angeko, teliw a? 53 Kate, nem Sunbin-Got em am yol aneng kalo uneko, mali kawtiw ilo kukuyemkabi ding dim kabalak e, yu teleko, nelo ‘Naluuma!’, anginba kekabiliw te! Kate kame, yukalem ding so, wa mililiw mutuk em kitil em ding so, alik alik yom ding kebe kasike, yomisik keyembiliw te.”, yangse kale.
Elo Diweko, Geelewsiliw em Sang te.
54 Yangei, i elo nit net aluwko, debele unesomi, Sunbin-Got em am yol em kunum ayem sel so, akalem angin iso, alik alik biim am kalo debele unsiliw kale. Debele unesomeliwi, Fita akati yawal keko, emikel kuw ibik elote awkol kuw ilo yenggelew unse kale.* Sim Fut 31:11 55 Yenggelew unse ding dim bakate, e am wati beem mutuk dim ka kel asolow ais abuleko, teinsiliw kawtiw mali mak yetemeko, akati yaksin teinse kale. 56 Fita em weing mit teinse ding dim bakate, ka bisu weng afak waneng mak elo kilele kiin doung doung atemeko, bokolewomelu: “Kutaka! Kukati Yesus em gelewkabelew kunum kute te!”, dangsu kale. 57 Dangui, e dasuw weng bokoumomele: “Nete bate! Ne elo akokow te!”, wangse kale. 58 Wangeko, duk tew kele ding dim kabalak e, mak kunum mak iti bokolewomele: “Feinka! Ku Yesus em gelewkabelew kunum kute te!”, dangse kale. Dangei, Fita e yan weng bokolewomele: “Nete bate! Ne nanew kunum nete te!”, dangse kale. 59 Dangei, tiak ding gel tew kese ding dim bakate, mak kunum mak kitil weng mak bokolomele: “Itel fein te! Kunum be Yesus emdiw Galili aneng fian em kasel ete te! E Yesus em fein gelewkabe kunum ete te.”, angse kale. 60 Angei, Fita e bokolomele: “Kunum kutaka! Kom nangew weng be ne atin kuw akokow te.”, dangse kale. Em dange ding dim bakate, fongate akate, awon kakaluk mak gaanse kale. 61 Em gaane ding dim bakate, Yesus e famdes angeko, Fita elo kiin doung atemse kale. Keko beli, Fita e Yesus em “Kame akati, awon kakaluk e gaaninba selei, ku nem wiin alemsal ding kel wokiw dalokolew te!”, dangse weng beelo ibolow fukunsomi, 62 yol angeko, inkal keko, sakik kulusomi, kut elo fon uneko, amemin fian mak amese kale.
Maka im Kiin Kul Dim Mose em Sang te.
63 Beli, Yesus elo atebiliw kunum bi elo weng milewsomi, an feiwsomi, 64 ilim mak kuluko, em kiinguen kasi kolewko, feiwsomi, elo dakalalomeliw: “Kante kulo ken feiw kokeme a? Ku nulo bokoyema!”, dangsiliw kale. 65 Dangesomi, elo weng wa banso mak milewsiliw kale.
66 Keko beli, kutim dane ding dim bakate, Sunbin-Got em am yol em kunum ayem sel so, em angin iso, Sunbin-Got em kukuyemin weng kalem aulewko, kukuyemkabiliw kunum iso, Sudia aneng im kak yetebiliw kunum iso, kunum alik alik bi teleko, am ka kel wensansiliw kale. Wensansomi, Yesus elo debele teleko, kak diwyemin kunum biim kiin dim mo kolewsiliw kale. 67 Mo kolewsomi, elo bokolewomeliw: “Ku fein Mesaya tewe, nulo kaim weng akate bokoyema!”, dangsiliw kale. Dangiwi, e yan weng bokoyemomele: “Ne bokoyemi tewe, yu nem yangoki weng be nam ‘Fein!’, nangiw te!* Sion 3:12 68 Kate, ne yulo dakalamin weng mak dakalali tewe, yu nelo yan weng mak nam bokonemiw te. 69 Kate yu kilele kililoliwka! Kame akal, ibik akal, yu Kawtiw Aul nelo Sunbin-Got em kitil so yuk teing dim ka kel teinbilii, netemokoliw te.”, yangse kale.* Kalan Kunum 7:56 70 Em yangse ding dim bakate, alik alik ka biliw kunum i elo dakalalomeliw: “Ku Sunbin-Got em Min kute sako?”, dangeko, dakalaliwi, e yan weng bokoyemomele: “Yukalem angiw kasike, feinka!”, yangse kale. 71 Yangei, i bokolomeliw: “Ai! Nu mali kawtiw mak so gaayemuwi, i teleko, Yesus em wa angse weng mak elo “Nu kilele kililuwka!”, angbiliw kawtiw mak nam fenuw te. Akalem wa bokoyem kembe weng bakate nukati kililuw kasike.”, angsiliw kale.
*22:7: Aneng Kolew 12:1-27
*22:21: Sim Fut 41:9; Sion 13:21-22
*22:25: Matyu 20:25-27; Mak 10:42-45
*22:37: Aisaya 53:12
*22:54: Sim Fut 31:11