Gimba gu Hhou daa handikimi ha
Maariko
Gimba guri giyaada
Kitaabuki Maariko nugwaa handikimi, hiĩ daa eteediidine slime na Yohaana Maariko. Qatlay Yeesu giyaa ilii yaamu gu Yerusaleemuge wane, Maariko yaati qaraimoo gwaa yade ibimaamida, haa gi sirakoomiisay gosi tleehhidi. Qariqaaqari, ina yaati daakeerimoo gu ya⁄abimiisay Pawlo tleehhidi, slime gi iliiay ya⁄abimiisay Peetiro. Kitaabukii Maariko ti ilakesaasidi gimba gu ibinaa da Yeesu. Slime, ina ti ilakesaasidi gimba wa⁄a gu Wayahuudi haa ou gooina. Angamalee ina yaati handikimi kitaabuki sa hida gu Wayahuudi gooba, gwaa sirakoomiisee da Kristu tleehhidee.
Kitaabukii Maariko yoóti ilanqinci ilakeesa yondu daa yondiidi ha Yeesu ba⁄ay da gimbakaꞌa giyaa kakaakane. Ina yoó ilakeesi gimba gu denu gu bakaꞌasa daa yondiidi ha Yeesu. Kara, Yeesu yaati hhoeemisi hida wa⁄a, gi afiigweedi hida wa⁄a daqa ⁄uuru gu gieerigo, haa gi ilamooyimi tlakwaroo da hida. Yonduki yoóti laqaaqana, ⁄uuru gu tawaaloo da Yeesu. Slime, yoóti laqana tuba, ina yaati khay daqa Iliitleemugo, ma hadisi slafimaa kosi sa hiica⁄asa da hida tongaiimaa da ⁄uuru gu tlakwaroogo.
Maariko ilakesaasidi catimisu gu ibidinaa da Yeesu haa yondu gosi tlaatleesa da hiinunqudisa dosi ha Yohaana Hiinunqudimiisay. Slime ina yaa ilakeesi naraꞌa gimba gu balalu gu hiifaakoo, Yeesu dugwaa ilii kahhiye hiitluhhumisu musalaabage. Kara, ina hitii faakiikimisi hari ilakeesa da catimisu gu slafaraa haa hiica⁄araa da Yeesu ayisago haa hariwaauda dosi rawaa gu rawge.
1
Ilakhuukhuꞌusa da khawaraa da Yeesu ⁄⁄ ha Yohaana Hiinunqudimiisay
(Mataayo 3:1-12; Luuka 3:1-18; Yohaana 1:19-28)
1 Haã na tlaatleesoo da Gimba gu Hhou gu Yeesu Kristu, Nanku Iliitleemu.
2 Idoo daa ilii handikimi gooay kitaabuu gu tletimiisay gu Iliitleemu Isaaya tuba,
“Yuꞌudiyaa, ha ya⁄aba ya⁄abimiisay goy,
ina sugu giyaadi,
ma boo⁄imisu kay amoo sa ugu.✡ 1:2 Yuꞌudii kitaabuu gu Malaaki 3:1.
3 Afoo da heedi kakaakanta kongoqomeege tuba,
‘Boo⁄imisi amoo sa Looimoo gu Goõ,
tafaꞌasi amoo dosi cuti!’ ”✡ 1:3 Yuꞌudii kitaabuu gu Isaaya 40:3.
4-6 Asunkuilee ya⁄abimiisaykee yaagi khay, uma gosi naa Yohaana Hiinunqudimiisay. Ina yaati daamaamisi qayru daa boo⁄imisi hari quubu gu fala da gamiyaa. Kara, khiriĩ gosii coo⁄ay gu fala ginaa khiidiidina. ⁄agoo dosi yaa ingagimoo haa dinu gu kweera. Yohaana yaa kakaakana gimba gu hiinunqudimisu gu hiifookida tlakwaroogo daqa Iliitleemuge, Iliitleemu ma ilamooyimi tlakwaroo dooina. Teꞌesii gigii nunqudimisi sa laqaruu gu hiifookidaratee daqa Iliitleemuge.
Hida wa⁄a yadaa hhapee da Yudaayago haa yaamu gu Yerusaleemugo gi hadakayri daqa dosii kongoqomeege, magu itatiisiri. Teꞌesii qatlay giyaa ilii akhasiri gimbakee kosi, gi kakaaniri tlakwaroo dooina, Yohaana gigii nunqudimisi duudu gu Yoridaanige. 7 Kara Yohaana yaati kakaakana tuba, “Wana heedi waku, yaa hiikaaiyaaba khaymuu aluũ koaa, ina na kona ⁄uuru hari khisla kooi see ba⁄i, ana hiicondoa see hiidahhasaaba sa gweedaraa da dincaaraa da ye⁄eetoo kosi. 8 Ana hangu hiinunqudiidimisa maꞌay kilesii. Ina hiinunqudimisi unkuray hari Muuna gu Iliitleemu haa hari aslaa.”
Hiinunqudisa haa koisaraa da Yeesu
(Mataayo 3:13-4:11; Luuka 3:21-22; 4:1-13)
9 Qatlaykeesii Yeesu see yaagi khay daqa Yohaanage, yadaa tongoo da Nasareetigo daa hhapee da Galilaayage waara, dugugii nunqudisi ha Yohaana duudu gu Yoridaanige. 10 Inkoo, qatlay Yeesu giyaa ilii cacaaca⁄iye maꞌaygo, gi arimi, kaslenkwaa, raw hiĩ tlaaꞌadi, Muuna gu Iliitleemu yaa hii⁄eeti daqa dosii, ubee, tlabiya pahha naa hii⁄eta. 11 Kara afoo yaagii ca⁄adi rawaa gu rawgo tuba, “Ugu na Nankoy ga slae, ugu hanoó muunaboo⁄eesida hari khisla.”
12 Qatlay Yeesu dugwaa ilii hheꞌesi hiinunqudisa, cirakiray lenge dugurigi waaudi ha Muuna gu Iliitleemu kongoqomeege. 13 Yeesu yaa ibiidi yade kongoqomeege balalu mibeeri cigahha, hiigaasooge dugugi koimisi ha Sataanimoo. Yade ina yaa tla⁄aã gu makay gu kweerage ibimaamidi, dugwaa iliiaꞌaaꞌay ha malayika da Iliitleemu.
Yeesu eteedi sirakoomiisee dosi cigahha da pandaa
(Mataayo 4:12-22; Luuka 4:14-15; 5:1-11)
14 Qariqaaqari, Yohaana dugwaa ilii ilapingimi jeerage ha Heroode, Yeesu gi ki⁄i hhapee da Galilaayage, gi tlaatleesi kakaaru Gimba gu Hhou gu Iliitleemu, 15 kakaana tuba, “Qatlay hiĩ buꞌudi, Tawaaloo da Iliitleemu yaani daadaausidi. Inkoo, fookidaaruu tlakwaroo doogunaa daqa Iliitleemuge, ⁄imba Gimbaki gu Hhou.”
16 Letu waka, qatlay Yeesu giyaa ilii khookhociicine hari kenga gu tlawa da didiri da Galilaaya, gi arimi Simooni haa nankooina Andareyaa, idoo giyaa ilii taareeꞌeeꞌenee tlawage makumbaa dooina dari ooyiru samaakii, sa gimba inay hiĩ naa yondu gooina. 17 Yeesu gi kaay sa inay tuba, “Hawundaa hani sirakonteei ana. Ana hangu sirakoomiisee doyi tleehhidisa da caacaahhamisu hida, mani sirakoniri ana.” 18 Cirakiray lenge gi mayri makumbabuu koina teꞌesii, gi sirakoniri Yeesu.
19 Yeesu giyaa ilii khoci coko⁄o pandaage hari kenga gu tlawa, gi arimi Yakoobo haa Yohaana, yaꞌay gu Sebedaayo. Inay haa taataa gooina yaa waꞌay gu masuwaa dooinay wanay, yaa boo⁄ii⁄imisiyay makumbabuu koina guri ooyiru gu samaakii. 20 Cirakiray lenge Yeesu gi eteedi inay, gi tooinaa mayri taataa gooina Sebedaayo masuwateesii sliimaa haa hida giyaa kakaami sa iliiawaraa, gi tooinaa sirakoniri Yeesu.
⁄uuru gu Yeesu hiica⁄amisu gu gieeri
(Luuka 4:31-37)
21 Da hheꞌesi teꞌesaa, Yeesu haa sirakoomiisee dosi gi waaudiri yade tongoo da Kaperinauumuge. Qatlay daa ilii day baloo da Sabaato,* 1:21 baloo da Sabaato: Baloo dii fiifisa hida gu Yahuudi yondugo, sa firoo da Iliitleemu. Yeesu gii dawa kay sinagoogi† 1:21 sinagoogi: Mara doó ilii kurunkurimidiye hida gu Yahuudi sa caacaahhamisu gimba gu Iliitleemu haa sa firoo dosi. da tongoteesii, gi tlaatleesi caacaahhamisu gimba gu Iliitleemu. 22 Hida goõ gwaa teꞌesii waaree yaati bakairi hari khisla sa caacaahhamisu gosi, sa gimba ina giyaati caacaahhamisiiba inay maarimamaa dooina pahha da sariyaa,‡ 1:22 sariyaa: Ti ilakaawa da Iliitleemu daa handikimi ha Musaa kitaababaa kooanige da tlaatleesoo. Kitaababatee na Tlaatleesoo, Hiica⁄araa, Gimba gu Walaawi, Faadoo, Hiislaslaw gu Sariyaa. Qatlaykeesii maarimamaa da sariyaa da Musaa yaa hiiroogisiri gimba gooina wa⁄a sariyateesii da Iliitleemuge. Kara yaa karahhamuu daqa hidage hiigamisuu sariyatee goõ. ina giyaati caacaahhamisi heedi gu kooma pahha ⁄uuru gu tawaaloo.
23 Qatlaykeesii lenge heedi waku yaa wana sinagoogiteesii daa ilii khaabaaꞌadi gieeri, gi maahhi, 24 tuba, “Ye Yeesu gu Nasareeti, ha mala slaꞌada haa dandiray? Hanti khaydii sa hhamisaraa dandiray? Ugu, haguti khuana! Ugu ti ina daa tlintiꞌisi gwaa daqa Iliitleemu dahha.” 25 Teꞌesii Yeesu gi ilii⁄oo⁄i gieeri, gi kaay tuba, “Qabe diĩ! Inkootuutuu ca⁄ii daqa heedikaa!” 26 Da hheꞌesi, gieeri hhakee hiraagi khayri kwinkwiisii hari ⁄uuru daqa heedikeesii, tay maahhaminay hari afoo da didiri, yaagii ca⁄iri daqa dosaa.
27 Teꞌesii hida goõ sinagoogiteesii hiraa hiitlairi hari khisla loi, hingigi tlaatleesiri maamisu inay haa inay tuba, “Hiĩ ti gimba mala? Ti caacaahhamisu gu ⁄abuu? Heediki kona ⁄uuru gu ilii⁄oo⁄a gieeri gu tlakwi, inay gugi akhasiyayi ina.” 28 Teesaaqay gimba gu Yeesu, gii qoomi ciraai hhapee sliimaa da Galilaayage.
Yeesu hhoeemisi hida wa⁄a
(Mataayo 8:14-17; Luuka 4:38-41)
29 Yeesu haa sirakoomiisee dosi giyaa ilii ca⁄iri sinagoogigo, gi dayri mara guũ Simoonige haa Andareyaa, sliimaa haa Yakoobo haa Yohaana. 30 Teꞌesii kumboꞌoo da Simooni yaa wanta, yaa qati buburuuge, yaa mama⁄ada hari khisla. Cirakiray lenge Yeesu sugugi kaay gimbakee gu kumboꞌoo da Simooni. 31 Teꞌesaa gi hadakay daqa giyaa iliiwante, gi ooyi daba gosi, gigii tlaysi aslaaꞌamee, ma qaditi. Cirakiray lenge ga⁄aykee kosi gii caaquudi, gi yonditi sa inay.
32 Qatlay letu giyaa ilii huhaahuꞌude, hida yaagi tlaatleesiri leehhimisu daqa Yeesuge ga⁄iidee dooina haa hida wa⁄a daa ilii khaabaaꞌamidi ha gieeri. 33 Gu lou, hida goõ gu tongotee yaa hiikurunkuridiri efeenaa da marakeesii daa iliiwane Yeesu. 34 Teꞌesii Yeesu gi hhoeemisi hida wa⁄a gwaa koomee ga⁄ay paslaapasloo, kara gii ca⁄amisi gieeri wa⁄a. Teꞌesii yaa qayiiba mucu sa gieeri, ma cocoiri, sa gimba inay giyaa khuiyay ina na miyaa.
Yeesu kakaana gimba gu Iliitleemu Galilaayage
(Luuka 4:42-44)
35 Heetlaalee dosii, daati kahhi taaboo⁄u, Yeesu gi waaudi daqa daa hiicaaqutige daaba hida, ma firimi Iliitleemu. 36 Qariqaaqari Simooni haa deneꞌee kosi gi caahhiri tuba, Yeesu hhaku, gugi dabiiduu kayri. 37 Qatlay gwaa ilii slayri ina, sugugi kaayri tuba, “Hida goõ guti dabimaamidiyay ugu!” 38 Teꞌesii Yeesu gi ilaki⁄isi inay tuba, “Kwanda ga waaudane tiaa, ma tongagu wakinay khuꞌusani gu ilaciyaage waaree, yade see kakaaru kayna gimba gu Iliitleemu, sa gimba, ana saani gimbakee khay.” 39 Da hheꞌesi, gi waaudi, gi ilakhookhocimi tongagu wa⁄a yade hhapee da Galilaayage. Yeesu gi kakaami gimba gu Iliitleemu teꞌesii sinagoogaguu koinay, kara gii ca⁄amisi gieeri daqa hida wa⁄ago.
Yeesu hhoeesi heedi gu kooma buubaa
(Mataayo 8:1-4; Luuka 5:12-16)
40 Inkoo, tongoo wakay daraa hiicati Yeesu, yaa wana heedi waku gwaa kooma ga⁄ay gu buubaa.§ 1:40 ga⁄ay gu buubaa: Hida gwaa koomee ga⁄ayki, yaa kitlaku nangusa dooina. Kara, yaa iliisatiriiba hida ma ibiidiri haa inay. Wayahuudi yaati iliipaꞌaniri tuba, Iliitleemu kilesi noó hiidahhasi hhoeesa ga⁄aykee. Qatlay giyaa ilii arimi Yeesu, gi hadakay daqa dosii, gi keebeeidi pandaa dosii, gi firimi tuba, “Taataa, ana khua, bere ha slaꞌada, haniidahhasida ilabuusla.” 41 Yeesu gi ⁄awaarimi hari khisla sa heedikee, gi tafaꞌasi daba gosi, gugi nangusi, sugugi kaay tuba, “Ee, ana slaꞌa teesaaqay laqa, ugu duguma ilabuusli inkootuutuu.” 42 Cirakiray lenge ga⁄aykee dugugi hhoeesi, ina gi hhoay haa gi ilabuꞌudi sumuku!
43 Teꞌesii Yeesu gugi aareesi heedikee, gugi hiigadimi, 44 tuba, “Inkoo akhasi, hhanti kaada sa heedi lensee, idoo duguũ ilii hhoeesi. Inkootuutuu taa⁄a hangu laqante daqa hhapalooay gu Iliitleemuge, la hadisa kayda sadaaka sa ilabuuslatee toku, idoo daa ilii ilafahhi gooay sariyaa da Musaage. Hatee noo ilatlawa doogu sa inay tuba, duguũ ilabuusli.” 45 Teꞌesaa, heedikee gi teesaaqay laqi, gi waaudi, gi amoo dosi ooyi. Ina yaa yakwiiba gimbakee, gi tlaatleesi kakaaru sa hida daqeemoo goõ gimba gungii ca⁄u daqa dosii. Inkoo sa daqatee Yeesu yaa kara hiidahhasiiba dawaraa tongoo ma lenge seei pandataa guti khuiyay. Daqeemoo gwaaba hida ginaa ilii ibimaamidi, kara taysi see hida yaagi ilaqinciri khakhaw daqa dosii daqeemoo gongo.
✡1:2 1:2 Yuꞌudii kitaabuu gu Malaaki 3:1.
✡1:3 1:3 Yuꞌudii kitaabuu gu Isaaya 40:3.
*1:21 1:21 baloo da Sabaato: Baloo dii fiifisa hida gu Yahuudi yondugo, sa firoo da Iliitleemu.
†1:21 1:21 sinagoogi: Mara doó ilii kurunkurimidiye hida gu Yahuudi sa caacaahhamisu gimba gu Iliitleemu haa sa firoo dosi.
‡1:22 1:22 sariyaa: Ti ilakaawa da Iliitleemu daa handikimi ha Musaa kitaababaa kooanige da tlaatleesoo. Kitaababatee na Tlaatleesoo, Hiica⁄araa, Gimba gu Walaawi, Faadoo, Hiislaslaw gu Sariyaa. Qatlaykeesii maarimamaa da sariyaa da Musaa yaa hiiroogisiri gimba gooina wa⁄a sariyateesii da Iliitleemuge. Kara yaa karahhamuu daqa hidage hiigamisuu sariyatee goõ.
§1:40 1:40 ga⁄ay gu buubaa: Hida gwaa koomee ga⁄ayki, yaa kitlaku nangusa dooina. Kara, yaa iliisatiriiba hida ma ibiidiri haa inay. Wayahuudi yaati iliipaꞌaniri tuba, Iliitleemu kilesi noó hiidahhasi hhoeesa ga⁄aykee.