36
1 At hidin natayan Josiah ya pento' nan tatagud Judah han imbaluynan hi Jehoahaz ta hiyay nihukat hi alida.
Hay Nun'alian Jehoahaz ad Judah
(II Ki. 23:31-34)
2 Hi Jehoahaz ya un duwampulu ta tuluy tawonah din nun'aliana, mu un tuluy bulan ya anggay di nun'ap'apuwana.* Hay nun'alianad Judah ya hidin 609 B.C. 3 Ti imbalud nan alid Egypt hiya, at immandalnah nan tatagud Judah ta idatday tuluy libu ta han opat di gahut di kiluh silver, ya tulumpulu ta opat di kiluh balitu' hi buwitda. 4 Ya pento' Neco an alid Egypt han agin Jehoahaz an hi Eliakim ta hiyay alid Judah, ya hinukatanay ngadana ta hi Jehoiakim.† Manu ay hinukatanay ngadana ta way inat nan alid Egypt an nangipattig hi anabagtunan hiya ti ta"on hi un hi Eliakim ya alid Judah mu mahapul an nomnomona an waday nabagbagtun alin mumpapto' ay hiya an nan alid Egypt, at na'ampa hiya damdama. Ya impiyuy Neco hi Jehoahaz ad Egypt.
Hay Nun'alian Jehoiakim ad Judah
(II Ki. 23:36—24:6)
5 Hi Jehoiakim ya duwampulu ta lemay tawonah din nangete"anan nun'alid Judah, ya himpulu ta ohay tawon di numpapto'anah di.‡ Hay nun'alianad Judah ya hidin 609-598 B.C. Ya nan nun'appuhiy gunna inat an umipabohol ay Apo Dios an Diosna.
6 Ya wa han ohan algaw ya da Nebuchadnezzar an alid Babylon ya ginubatda nan iJudah, at dempapdah Jehoiakim, ya kinanhilanda, ya impiyuydad Babylon.§ Na'at goh ay da Daniel ay Shadrach, ya da Meshach ay Abednego (Dan. 1:1-7). 7 Ya do'ol di mun'apla'an an gina'uh nun'alan Nebuchadnezzar hinan Timplun Apo Dios ta nun'iyuynad Babylon, ya nun'italeponah nan timplun di bululnah di.* Hay itudun nan udum an nabayag an nali'up an pepel ya hay palasyunay nangihinan Nebuchadnezzar an bo'on nan timplun di bululna.
8 Ya nan nun'appuhiy ina'inat Jehoiakim hidin nun'aliana ya nitudo' hinan Liblun Na'ulgudan nan A'alih ad Israel ya ad Judah. At han imbaluynan hi Jehoiachin di nihukat ay hiyah nun'ali.
Hay Nun'alian Jehoiachin ad Judah
(II Ki. 24:8-17)
9 Hi Jehoiachin ya un himpulu ta waluy tawonah din nun'alianad Judah, ya un tuluy bulan ya han himpuluy algaw di numpapto'ana.† Hay nun'alianad Judah ya hidin December, 598-April, 597 B.C. Ya un goh nan pumbaholan an umipabungot ay Apo Dios di gunna inat.
10 Ya heden te"an di tawon‡ Unu 597 B.C. ya nunhonag han Alin hi Nebuchadnezzar ta immuyda dempap hi Jehoiachin, ya nun'alada din nun'anginan gina'uh nan Timplun Apo Dios ta iniddumdan Jehoiachin an inyuy hi ad Babylon. Ya hi ulitaon Jehoiachin an hi Zedekiah di pento' Nebuchadnezzar hi alid Judah.
Hay Nun'alian Zedekiah ad Judah
(II Ki. 24:18-20; Jer. 52:1-3)
11 Hi Zedekiah ya un duwampulu ta ohay tawonah din nun'alianad Judah, ya un himpulu ta ohay tawon di numpapto'anah di.§ Hay nun'alianad Judah ya hidin 597-586 B.C. 12 Ya nan nappuhiy gunna inat an umipabohol ay Apo Dios an Diosna an agguyna inunud nan padan Jeremiah an propeta. 13 Ya ni'buhul goh ay Nebuchadnezzar an alid Babylon an ta"on hi un nunhapatah ngadan Apo Dios ta hi Nebuchadnezzar di unudona. Mu imbahhawna, ya agguy nuntutuyu, ya adina goh pohdon an mumbangngad ay Apo Dios an Dios nan holag Israel. 14 Ya ta"on goh nan a'ap'apun nan papadi ya an amin nan tatagu ya inyal'alladan din'ug hi Apo Dios ti undaat goh inyunnud hi ugalin nan tatagun adi umunud. Ya nan Timplu an din indawatdan Apo Dios an me'gonan ya pinuhida an dumalat nan nun'appuhin ina'inatdah di.
Hay Napa"ian ad Jerusalem
(II Ki. 25:1-21; Jer. 52:4-27)
15 Mu hohom'on Apo Dios an Dios din o'ommodda nan tataguna ya nan Timplun pundayawanda, at gunna hennag nan propeta ta umuyda gun padanan nan tatagu ta way atondan mangidinong hinan pumbaholan an gunda aton. 16 Mu nan tatagu ya undaat goh hinhannulon nan propeta, ya gunda abatlan nan pohdon Apo Dios hi ibagana. Ya la'tot ya nidugah di nangipabungtandan Apo Dios an adi ahan ma'udyaan. 17 At hennagna nan alid Babylon an hi Nebuchadnezzar ya nan titindaluna ta immuyda ginubat ad Judah.* Ente"adan nunli'ub ad Jerusalem hidin 588 B.C., ya duway tawon di nangedpolan nan iJerusalem ta engganay na'abakdah din tiyalgaw hidin 586 B.C. Ya numpatoyda din ungungan linala'in wah nan Timplu an mi'id ah inadyuwanda an ta"on un nan linala'i unu binabai, ya ungunga unu nun'ala'ay ya numpatoyda. Ti hi Apo Dios di nangiyabulut an nangipipatoy hinan tataguh nan babluy. 18 At nun'alan Nebuchadnezzar an amin din gina'un na'angang hinan Timplu, ya nan wah din kuwaltun puntalepnan, ya nan gina'un nan ali, ya ta"on din gina'un nan u'upihyalna. Ya nun'iyuydad Babylon. 19 Ya inapuyanda nan Timplun Apo Dios, ya numpa"ida nan allup ad Jerusalem, ya nunggohobdan amin din a'abung nan a'ali, ya numpa"idan amin din mun'apla'an an wah di.
20 Ya din tatagun na'angang an agguy napatoy ya nun'iyuydad Babylon ta numbalindah baal nan ali ya baal nan imbabaluyna ta engganay un bimmi'ah di abalinan nan pumpapto'an nan iPersia. 21 At ad Judah ya mi'id ah bimmabluy hi napituy tawon ta mipa'annung din impa'innilan Apo Dios ay Jeremiah an propeta.† Jer. 25:11-12; 29:10.
Hay Inyuldin Cyrus an Alid Persia hi Aat nan Umanamutan nan Hudyu
(Ezra 1:1-3)
22 Ya unat goh naluh di napituy tawon‡ Nan nahhun an nangekakan nan iBabylon hinan Hudyu ya nete"ah din 605 B.C., ya nan miyatlun nangekakandah nan Hudyu ya 538 B.C., at hi'itangan napituy tawon. ya nun'alih Cyrus ad Persia,§ Unu March, 538 B.C. Nan Alin hi Cyrus ya inabak nan tindaluna nan Pumpapto'an nan iBabylon hidin October, 539 B.C., ya hay nun'alianad Persia ya hidin 559-530 B.C. ya hidin hopap di tawon hi nun'aliana ya impanomnom Apo Dios ay hiya ta mangammah uldin, ya intudo'na ta mipa'annung din intulag Apo Dios ay Jeremiah ta miwa'at hi abablubabluy. 23 Hay intugun Cyrus ya inalinay,
“Hi Apo Dios an Ap'apud abuniyan ya indatnan ha"in an amin nan pun'ap'apuwan hitun luta. Ya ha"in goh di pento'nah mangipata'dog hi Timplunad Jerusalem hidid Judah. At wada ay di namhod ay da'yun mumbangngad ya numbangngad ayud Judah. At hi Apo Dios di bumadang ay da'yu.”* Matuluy nan inyuldinah nan Ezra 1:4.
*36:2 Hay nun'alianad Judah ya hidin 609 B.C.
†36:4 Manu ay hinukatanay ngadana ta way inat nan alid Egypt an nangipattig hi anabagtunan hiya ti ta"on hi un hi Eliakim ya alid Judah mu mahapul an nomnomona an waday nabagbagtun alin mumpapto' ay hiya an nan alid Egypt, at na'ampa hiya damdama.
‡36:5 Hay nun'alianad Judah ya hidin 609-598 B.C.
§36:6 Na'at goh ay da Daniel ay Shadrach, ya da Meshach ay Abednego (Dan. 1:1-7).
*36:7 Hay itudun nan udum an nabayag an nali'up an pepel ya hay palasyunay nangihinan Nebuchadnezzar an bo'on nan timplun di bululna.
†36:9 Hay nun'alianad Judah ya hidin December, 598-April, 597 B.C.
‡36:10 Unu 597 B.C.
§36:11 Hay nun'alianad Judah ya hidin 597-586 B.C.
*36:17 Ente"adan nunli'ub ad Jerusalem hidin 588 B.C., ya duway tawon di nangedpolan nan iJerusalem ta engganay na'abakdah din tiyalgaw hidin 586 B.C.
†36:21 Jer. 25:11-12; 29:10.
‡36:22 Nan nahhun an nangekakan nan iBabylon hinan Hudyu ya nete"ah din 605 B.C., ya nan miyatlun nangekakandah nan Hudyu ya 538 B.C., at hi'itangan napituy tawon.
§36:22 Unu March, 538 B.C. Nan Alin hi Cyrus ya inabak nan tindaluna nan Pumpapto'an nan iBabylon hidin October, 539 B.C., ya hay nun'alianad Persia ya hidin 559-530 B.C.
*36:23 Matuluy nan inyuldinah nan Ezra 1:4.