19
Nan Numbino'ob'on an Ugali
1 Ya ni'hapit goh hi Apo Dios ay Moses an alyonay, 2 “Alyom an amin hinan tatagun holag Israel an na'amung di, Mahapul an me'gonan ayu ti Ha"in an hi Apo Dios an dayawonyu ya me'gonana'.* I Pet. 1:16.
3 Ya way ohan da'yu ya e'gonanah inana ya hi amana, ya ngilinonyu nan algaw an pun'eblayan. Ti Ha"in hi Apo Dios an dayawonyu.
4 Ya adiyu dayawon nan bulul, ya adi ayu munhibug hi gumo' ta diosyu. Ti Ha"in hi Apo Dios an na'abbagbagtu.
5 Ya wa adya ta mun'onong ayun Ha"in an Dios hi Onong di Pi'lenggopanyu ya unudonyu nan aat di onong ta way aton nan e'nongyun ma'abulut. 6 Ya mihdan amin nan dotagna ede han algaw an ne'nongana unu hinan mabiggat, mu wa ay di ma'angang hinan miyatlun algaw ya ipulu'yu ta moghob. 7 Ya gulat ta waday mangihdah nan atlun di algaw ya ma'alih adi maleneh, at adi ma'abulut. 8 Ya nan mangihda ya hiyay ma'amuyuan, at mamolta ti agguyna ene'gonan nan ne'nong ay Ha"in, at henen tagu ya mahapul hi mapogpog di iddumanah nan tatagu.
9 Ya wa ay ta mumboto' ayu ya adiyu pi'yala nan wah nan numpumpiningit hinan payawyu, ya adiyu goh umuy bangngadon an bot'on nan nalauhan an paguy. 10 Ya pinugahyu ay nan greypyu ya adiyu goh bangngadon an umuy alan nan na'angang unu alan nan nagah, at taynanyu ta bagin nan nawotwot ya nan himpangilin ni'hitun da'yu. Ti Ha"in hi Apo Dios an dayawonyuy ad mandal.† Bahaom nan Ruth 2:1-23 ta innilaom nan na'atan ten uldin.
11 Ya adi ayu mangakaw.
Ya adi ayu munlayah.
Ya adi ayu bumalbalih ibbayu.
12 Ya adiyu ihapatah ngadan'u nan adiyu ipa'annung ti henen inatyu ya unyu adi e'gonan nan ngadan'u. Ti Ha"in hi Apo Dios an na'abbagbagtu.
13 Ya adiyu paligaton nan heneggonyu unu polhon nan gina'uda.
Ya idatyu nan bino'lan nan puntamuonyu, ya adiyu dida punhoodon hi engganah mabiggat.
14 Ya adiyu idutan nan napu'it unu iyammay ihalibdudan nan nabulaw hinan way pange'wanda, mu ta'tana' an Dios.‡ Manu ay ta'tandah Apo Dios oo ti agguy napu'it, ya agguy goh nabulaw, at donglona ya tigona ahan nan ma'ma'at, at bumungot Hiyan mummoltan didah udum di algaw. Ti Ha"in hi Apo Dios an nabagbagtu.
15 Ya adiyu pikuwon di ma'andong ta adiyu ipangngel di pamanuhyuh nan nawotwot unu nan adadangyan. Mu hay maphod ya nan nahamad di pamanuhyuh nan heneggonyu.
16 Ya adiyu iwa'at an hapiton nan agguy immannung an pa'leh hinan tatagu.
Ya adi malgom di atonyuh dumalat hi atayan nan ni'tunglubyu. Ti Ha"in hi Apo Dios an nabagbagtu.
17 Ya adiyu abohlan nan a'agiyu, mu unyuat tugunon didah nan nappuhin inatda. Ti ihingalmu ay at adi'a middum hinan numbaholanda.
18 Ya adiyu ibolloh unu nonomnomon nan boholyuh nan i'ibbayu, mu hay maphod ya pohpohdonyu nan heneggonyu an umat hinan pamhodyuh odolyu. Ti Ha"in hi Apo Dios an nabagbagtu.§ Mat. 22:39; Mk. 12:31; Lk. 10:27; Rom. 13:9; Gal. 5:14; Jac. 2:8. Nan ohan grupun di Pharisees an nangunud hinan ommoddan hi Shammai ya inudmandan ten uldin an inaliday, “Mu nan mi'bohhol ay da'yu ya ta"on unyu abohlan” (Mat. 5:43). Mu inhingal Jesus dida ti bo'on hene itudun nan Uldin Apo Dios (Mat. 5:44-48).
19 Ya mahapul an unudonyu nan Uldin'u.
Ya adiyu ipa'undul nan animal hinan nob'on an animal.* Bahaom nan footnote di I Ki. 10:25 ti hiyah ne inatda ta ma'amman nan ma'alih mul. Mu paniaw damdaman Apo Dios.
Ya adiyu tamman nan payawyuh duwah numbino'ob'on an oho'.† Anaad ta umat hituy inyuldin Apo Dios? Hay kulugon nan udum ya hiyah ne inat nan iCanaan an agguy kimmulug, ya immannung an hiyah ne inat nan ohan himpampun an ma'alih Zabians an nundayaw hinan apuy ti numbino'ob'on di eneho'da ta nan bot'onda ya middum hinan pumba'ianda. Mu hay kulugon nan udum an nangada'adal hi aat nan luta, ya habhabung, ya oho' ya alyonday ad'addi nan balbalun kalahin di oho' hi un mipidwa, at adi maphod an aton.
Ya adiyu ilubung nan duway numbino'ob'on an hinulid hi na'abol.‡ Anaad ta umat hinay inyuldin Apo Dios? Hay alyon nan udum ya mid mapto' ya hiyah ne ohan ugalin di iCanaan, ya pinahiw Apo Dios nan ugalida (mu engganad ugwan ya mid ah nangah'up hi umat hitun ugalida). Mu alyon nan udumna an nan udumnan hinulid an na'abol an umat hinan dutdut di kalnilu ya linen an inyadin Apo Dios hi Deut. 22:11 ya umipapuhih odol di munlubung, ya namamah un tiyalgaw.
20 Ya gulat ta elo' han lala'i nan baalnan babain niyalih ohah lala'i ta ahawaona, mu agguy napalgan ya agguy nidatan hi biyangna ta ma'alin bo'on mahkay hiya himbut ya mahapul an mamoltada. Mu adida patayon didan duwa ti heden babai ya himbutna. 21 Mu nan lala'i ya mahapul an iyalinay buta'al an kalnilu ta iyuynah nan way pantaw nan Me'gonan an Kuwaltun a'amungan ta e'nongnan Ha"in an Dios di Onong di Nibahhawana. 22 Ya e'nong nan padi nan buta'al an kalniluh nan way hinagang'un Dios ta Onong di Nibahhawana ta way a'aliwan di baholna, at ma'aliwan.
23 Ya hay dumatnganyuh nan lutad Canaan ya muntanom ayuh numbino'ob'on an ayiw an ma'an di bungada, ya wa ay ta bumungada ya hanan bungada ya mapaniaw. Ya ibilangyuh mapaniaw hi tuluy tawon, at mahapul an adiyu onon. 24 Ya nan miyapat an tawon hi bumungaanda ya me'gonan di bungada ta Onong di Pundayawanyun Ha"in an Dios.§ Hiyah ne ohan kalahin di Onong hi Pi'lenggopan (Lev. 7:12-15). 25 Mu nan miyaleman tawon hi bumungaanda ya mabalin mahkay hi ononyu, ya hiyah te ma'at ta way aton nan bungadan dumo'do"ol. Ti Ha"in hi Apo Dios an nabagbagtu.
26 Ya adiyu ihday dotag an agguy na'aan di dalana.
Ya adi ayu mumbuyun unu mun'adal hi te'om.
27 Ya adiyu ipa'lot nan numpinangngel an buu' hi uluyu, ya adiyu goh ipaputol nan uddu' di hamayyu.
28 Ya adiyu gunihan di odolyu an gapuh nan punlungdayaanyuh un way natoy, ya adiyu ipabato' di odolyu. Ti Ha"in hi Apo Dios.
29 Ya adiyu puhion nan binabain imbabaluyyu ta ila'uday odoldah pihhu ta adida mabainan. Ti abulutonyu ay at hiyanan dumo'ol di munla'uh odoldah tun luta, at dumo'olda goh di mumbahol hitun luta.
30 Ya unudonyu nan Uldin hi ma'at hinan algaw an pun'eblayan, ya e'gonanyu goh nan Tuldan Abung an wada'. Ti Ha"in hi Apo Dios an nabagbagtu.
31 Ya adi ayu umuy mumpabadang hinan mammalad ya nan tagun mun'utung an hay lennawan di matoy di nihuhu'lung ti puhionday nitaguanyu. Ti Ha"in hi Apo Dios an nabagbagtu.
32 Ya tuma'dog ayuh un nan mina'ma'ilog di pi'hapitanyu ta ipattigyuy pange'gonanyun dida, ya ta'tana' an Dios.* Manu ay ta'tandah Apo Dios ti abalinanan mummoltan dida ti igohgohanay nun'ala'ay ti mid ologda, ya mid abalinandan mangilulud hi maphod an aton nan ung'ungungnga. Ti Ha"in an hi Apo Dios ya nabagbagtua'.
33 Ya wa ay di himpangilin bunag an ni'hitun da'yuh nan lutayu ya adiyu dida abohlan. 34 Ya hay atonyuh nan himpangilin bunag an ni'hitun da'yu ya ibilangyu didah paddungnay ibbayu. Ya pohdonyu dida an umat hinan pamhodyuh odolyu ti da'yu goh ya ni'hitu ayuh nan himpangilin babluy hi ad Egypt. Ti Ha"in hi Apo Dios an nabagbagtu.
35 Ya adi ayu munlayah hi un way ipalukuddan da'yu, unu ipakiludan da'yu, unu way ipagodwadan da'yu. 36 Hay usalonyu ya nan nahamad an lukud, ya nahamad an kiluan, ya nan nahamad an hupa. Ti Ha"in hi Apo Dios an nabagbagtuy nangekak ay da'yuh ad Egypt.
37 Ya unudonyun amin nan Mandal'u ya an amin nan Uldin'u ta hiyay atonyu. Ti Ha"in hi Apo Dios an nabagbagtu.”
*19:2 I Pet. 1:16.
†19:10 Bahaom nan Ruth 2:1-23 ta innilaom nan na'atan ten uldin.
‡19:14 Manu ay ta'tandah Apo Dios oo ti agguy napu'it, ya agguy goh nabulaw, at donglona ya tigona ahan nan ma'ma'at, at bumungot Hiyan mummoltan didah udum di algaw.
§19:18 Mat. 22:39; Mk. 12:31; Lk. 10:27; Rom. 13:9; Gal. 5:14; Jac. 2:8. Nan ohan grupun di Pharisees an nangunud hinan ommoddan hi Shammai ya inudmandan ten uldin an inaliday, “Mu nan mi'bohhol ay da'yu ya ta"on unyu abohlan” (Mat. 5:43). Mu inhingal Jesus dida ti bo'on hene itudun nan Uldin Apo Dios (Mat. 5:44-48).
*19:19 Bahaom nan footnote di I Ki. 10:25 ti hiyah ne inatda ta ma'amman nan ma'alih mul. Mu paniaw damdaman Apo Dios.
†19:19 Anaad ta umat hituy inyuldin Apo Dios? Hay kulugon nan udum ya hiyah ne inat nan iCanaan an agguy kimmulug, ya immannung an hiyah ne inat nan ohan himpampun an ma'alih Zabians an nundayaw hinan apuy ti numbino'ob'on di eneho'da ta nan bot'onda ya middum hinan pumba'ianda. Mu hay kulugon nan udum an nangada'adal hi aat nan luta, ya habhabung, ya oho' ya alyonday ad'addi nan balbalun kalahin di oho' hi un mipidwa, at adi maphod an aton.
‡19:19 Anaad ta umat hinay inyuldin Apo Dios? Hay alyon nan udum ya mid mapto' ya hiyah ne ohan ugalin di iCanaan, ya pinahiw Apo Dios nan ugalida (mu engganad ugwan ya mid ah nangah'up hi umat hitun ugalida). Mu alyon nan udumna an nan udumnan hinulid an na'abol an umat hinan dutdut di kalnilu ya linen an inyadin Apo Dios hi Deut. 22:11 ya umipapuhih odol di munlubung, ya namamah un tiyalgaw.
§19:24 Hiyah ne ohan kalahin di Onong hi Pi'lenggopan (Lev. 7:12-15).
*19:32 Manu ay ta'tandah Apo Dios ti abalinanan mummoltan dida ti igohgohanay nun'ala'ay ti mid ologda, ya mid abalinandan mangilulud hi maphod an aton nan ung'ungungnga.