MBULI INOGILE YANDIKIGWE NA
MASAYO
Ulongozi
Mbuli Inogile yandikigwe na Masayo, ni chimwe mwa vitabu vine muna Dilagano da Sambi kuwa vosimulila ugima wa Yesu Chilisito. Vitabu vino vose vine votangigwa “Mbuli Inogile.” Vitabu ivo vandikigwa viyadanganike Yesu. Vandikigwa na Masayo na Maliki na Luka na Yohana. Wasomi hawavimanyile haswa viya lusita Mbuli Inogile ya Masayo viyandikigwe, mbali yodahika mwaka 60 kwandusila viyelekigwe Yesu. Iviya hanhu hohandikiligwe hahamanyika, mbali wengi wogesa yandikiligwa muna isi ya Palesitina yodahika muna dibululu da Yelusalemu.
Mwandikaji ni Masayo, kakala msola kodi yang'ali Yesu hanamtanga kuwa mwanahina wake. Iviya kakala kamanyika kwa zina da Lawi. Masayo kakala mwa iwaja watumigwa longo na waidi na kandika kwa lungilo la wasomaji wa Chiyahudi. Ino yodahika kuwoneka funhula funhula kwa mabwelelo ya Lagano da Umwaka yoyofosa 60. Lungilo da Masayo ni kolagusa kuwa Yesu kakala Chilisito Mkombola yoyasaguligwe na Mulungu yoyakalile kaloteligwa. Iviya Masayo kandika mengi kusonhela Ufalume wa Mulungu. Wayahudi wahuwila kuwa Chilisito Mkombola yawe mfalume wa isi. Mbali Masayo kaiteganya ng'hani kulonga kusonhela ufalume wa Mulungu ni wa chimuhe.
Mbuli Inogile yandikigwe na Masayo ni chitabu chinogile cha kwandusa Lagano da Sambi kwaviya yose yana mabwelelo yake kulawa Lagano da Umwaka. Yolumbiliza Malagano maidi. Wasomi iviya wagesa kuwa Masayo yodahika kakala kogeza kwiga mwandiko wa vitabu vitano va Musa vovikwandusa Lagano da Umwaka. Mapetelo ya Yesu muna ulugongo viilagusigwa muna sula ya 5-7 yodahika kulinganyizigwa na Mulungu viyamwing'hile malagilizo Musa muna Dilagano da Umwaka.
Yeliumo
1. Masayo kokwandusa Mbuli Inogile kwa kusimulila kusonhela kwelekigwa kwa Yesu Chilisito na mwanduso wa sang'hano yake muna isula ya 1-4.
2. Kaidi Masayo kosimulila sang'hano ya Yesu na mafundizo yake muna isula ya 5-25.
3. Kuuhelelo Masayo kogotola kusonhela usang'hano na ifa na uzilibuko wake Yesu muna isula ya 26-28.
1
Welesi wa Yesu Chilisito
(Luka 3:23-38)
1 Chitabu cha welesi wa Yesu Chilisito, mzukulu wa Daudi, mzukulu wa Bulahimu.
2 Bulahimu kamweleka Isaka, Isaka kamweleka Yakobo, Yakobo kamweleka Yuda, na wandugu zake. 3 Yuda kamweleka Pelesi na Zela, mami yawo yotangigwa Tamali, Pelesi kamweleka Esilomu, Esilomu kamweleka Alamu, 4 Alamu kamweleka Aminadabu, Aminadabu kamweleka Nashoni, Nashoni kamweleka Salimoni, 5 Salimoni kamweleka Boazi mami yake Boazi yotangigwa Lahabu, Boazi kamweleka Obedi mami yake Obedi yotangigwa Lusu, Obedi kamweleka Yese,
6 Yese kamweleka Mfalume Daudi, Mfalume Daudi kamweleka Solomoni, mami yake niiyo yoyakalile muke wa Uliya. 7 Solomoni kamweleka Lehoboamu, Lehoboamu kamweleka Abiya, Abiya kamweleka Asa. 8 Asa kamweleka Yehoshafati, Yehoshafati kamweleka Yolamu, na Yolamu kamweleka Uzia, 9 Uzia kamweleka Yoshamu, Yoshamu kamweleka Ahazi, Ahazi kamweleka Hezekiya. 10 Hezekia kamweleka Manase, Manase kamweleka Amoni, Amoni kamweleka Yosia. 11 Yosia kamweleka Yekoniya, na wawo wandugu zake viikalile uhami wa kugaligwa kwiisi itangigwe Babeli.
12 Viumalile uhami wa Babeli, Yekonia kamweleka Shealitieli, Shealitieli kamweleka Zelubabeli. 13 Zelubabeli kamweleka Abihudi, Abihudi kamweleka Eliyakimu, Eliyakimu kamweleka Azoli, 14 Azoli kamweleka Sadoki, Sadoki kamweleka Akimu, Akimu kamweleka Eliudi. 15 Eliudi kamweleka Eliyazali, Eliyazali kamweleka Matani, Matani kamweleka Yakobo, 16 Yakobo kamweleka Yosefu, mmhale wa Maliya, mami yake Yesu yoyatangigwe Chilisito Mkombola.
17 Zikala nyelesi longo na nne kulawa Bulahimu mbaka viifikile Daudi, welesi longo na nne kulawa Daudi mbaka uhami wa Babeli, na welesi longo na nne kulawa uhami wa Babeli mbaka viifikile kwelekigwa kwa Chilisito.
Kwelekigwa kwa Yesu Chilisito
(Luka 2:1-7)
18 Kwelekigwa kwake Yesu Chilisito Mulopozi kukala vino, Maliya mami yake viyakalile yafudikiligwe na Yosefu, wang'hali hawanaibandama, Maliya kawonigwa kana wimo kwa udahi wa Muhe Yelile. 19 Kwaviya Yosefu mwenyewo kakala munhu goya, mbali halondile bule kumwing'ha chinyala Maliya muumwingi, ivo kalamula kuubena ufudikilwa chinyelenyele. 20 Viyakalile yogesa yayo, msenga wa kuulanga wa Mndewa kamulawilila muna zinzozi, kamulongela, “Weye Yosefu, welesi wa Daudi, sekeudumbe kumsola Maliya yawe muke wako. Kwaviya kana wimo kwa Muhe Yelile, 21 nayo kezaibasula mwana wa chilume. Na weye kwizamtanga zina jake Yesu, kwaviya kezawalopola wanhu kulawa muna uuhasanyi.”
22 Yayo yose yalawilila yapate kufika yaja yalongigwe na Mndewa kufosela mulotezi wake kuwa kweli.
23 “Lola, mhambe kezakuwa na wimo,
nayo kezaibasula na mwana wa chilume,
na mwana iyo kezatangigwa Imanueli,” fambulo jake, “Mulungu kahamwe na cheye.”
24 Yosefu viyalamuke muna zinhongo, kamsola Maliya fana viya msenga wa kuulanga wa Mndewa viyamulongele yatende. 25 Mbali hawaibandame bule mbaka Maliya viyaibasule mwana wa chilume. Na Yosefu kamwing'ha zina Yesu.