Ligubo
ka ɓatʉtʉmbwa
Lɨkpʉmʉka la mambwa
Ligubo ka ɓatʉtʉmbwa a kɨtaɓʉ ya yɨɓa nɨyɔ Luka okpika ndɨ. Akatʉmbʉlaga mogubo dididi nɨmɔ ɓatʉtʉmbwa ɓagya ndɨ. Nɨyɔ ya mambwa a «Mongoni Manza ɓɛyɔ Luka okpika ndɨ mino.» Kʉsɔ yi, atʉmbʉlaga ndɨ ɓɛyɔ Yeso ɨɓʉkʉta ndɨ mino, anzɨna ko bulya ɔɓɨlɨ ka Yeso ka lɨtɔmbʉ, kukwakʉ ka Yeso, ɓɛyɔ opupa ndɨ mino ka mbʉkʉ, na ɓɛyɔ Kunzi aɗokisa ndɨ mino kʉgʉ wa lɨsyɛ.
Ka Ligubo ka ɓatʉtʉmbwa, akatʉmbʉlaga ɓɛyɔ Lɨmbɛngɨ-Lotu usilya ndɨ mino ɓatʉtʉmbwa, na ɓɛyɔ ɓakpakyanaga ndɨ mino ka ɓagʉɗʉ kaɓɨkyaga Mongoni Manza no ngu ya Lɨmbɛngɨ-Lotu. Atʉmbʉlaga gɔnɨ ɓʉkpɛkɨ-kpɛkɨ na yigyogyiso yasɨ nɨyɔ ɓatʉtʉmbwa ɓabangana ndɨ na iyu ko ngbingo wa ligubo.
Ɓayuda ɓaɓɨkyaga ndɨ ɓongbingo ɓagɔgɔ ɓɛ Lɨkpʉmʉka ko Kunzi a asɨ ko bulya kaɓʉ aka. Luka atʉmbʉlaga ka kɨtaɓʉ yi nɨyɨ, ɓɛyɔ ɓatʉtʉmbwa ɓapʉnga ndɨ mino kabɨkyaga Mongoni Manza ka ɓatʉ ɓi nɨɓɔ ɓakɛgʉ Ɓayuda.
Atʉmbʉlaga ligubo lidingi nɨlɔ ɓatʉtʉmbwa ɓaɓa ɓɛyɔ ka Pɛtɛlɛ ɨɓʉ na Pɔlɔ ɓagya ndɨ. Pɛtɛlɛ nɔ ʉpá ndɨ ɓatʉ ɓa Yelusalɛma Mongoni Manza kadwɛ kʉ kwa kʉ ɓudingi kaɓʉ ɓaɓɨnɨkyana ndɨ mino. Pɔlɔ apága ndɨ ɨyɨ Mongoni Manza ka ɓagʉɗʉ ka ɓatʉ ɓi nɨɓɔ ɓakɛgʉ ndɨ Ɓayuda kauwonisilo pisi ka Kilisito. Kɨtaɓʉ yi nɨyɨ akatɨwonisilo ɓɛ tokwononi kaɓɨkyaga Mongoni Manza ka Yeso-Kilisito ka ɓapa ɓayasɨ ka ɔɓɨlɨ.
Yɨgbananaga ya kɨtaɓʉ yi nɨyɨ:
Kaɓɨkyaga Mongoni Manza ka Yelusalɛma 1:1–8:3
Masyɛ ma muliɓo ka Yeso-Kilisito ka lɨtɔmbʉ li nɨlɨ 1:1-11
Ɓapunogini Matɨasɨ kaiko atʉtʉmbwa 1:12-26
Doku ka Lɨmbɛngɨ-Lotu 2:1-13
Ɓatʉtʉmbwa ɓopupini ɓadɛmʉ ɓo Mongoni Manza ka Yelusalɛma 2:14–8:3
Ɓakaɓɨkyaga Mongoni Manza ka ɓagʉɗʉ ɓa Yudɛa na ka Samalia 8:4–12:25
Ɓakaɓɨkyaga Mongoni Manza ka ɓapa ɓayasɨ ka ɔɓɨlɨ 13:1–28:31
Lɨgʉndʉ la mambwa ka Pɔlɔ koɓikyogoku Mongoni Manza 13:1–14:28
Ɓatʉ ɓa Yelusalɛma ɓa ndɨ kaɓʉndaga Pɔlɔ 15:1-35
Lɨgʉndʉ la yɨɓa ka Pɔlɔ koɓikyogoku Mongoni Manza 15:36–18:23
Lɨgʉndʉ la yɨsaa ka Pɔlɔ koɓikyogoku Mongoni Manza 18:24–21:16
Ɓagwini Pɔlɔ ka bɔlɔkɔ ka Yelusalɛma 21:17–23:22
Ɓogoni na Pɔlɔ ka Kaizalɨa 23:23–26:32
Ɓogoni na Pɔlɔ ka Lʉma 27:1–28:31
1
Luka akatʉmbʉlaga lɨkpʉmʉka la kɨtaɓʉ kakɨ
1 Ambɔkʉ Tiofilo,
Kʉsɔ wa kɨtaɓʉ kamɨ ya mambwa, natʉmbʉlaga ndɨ makpʉmʉka masɨ nɨmɔ Yeso apʉnga ndɨ kagya na kowonisilo katʉkya ka ɓʉndɛlɨ, 2 kadwɛ ka lɨsyɛ li nɨlɔ Kunzi aɗokisa ndɨ mino kʉgʉ wa lɨsyɛ. Yeso a ndɨ nɨ upunogini ɓatʉtʉmbwa, kambwa kaɗaka kʉgʉ wa lɨsyɛ, ʉpá mʉtʉʉ pisi ka Lɨmbɛngɨ-Lotu.
Yeso uwonyogini ɓatʉtʉmbwa Lɨmbɛngɨ-Lotu
3 A ɓɛyɔ, kumbusa wa kukwakʉ kakɨ, Yeso upuponilya ndɨ ɓatʉtʉmbwa kauwonisilo ɓɨngbanganya ka ɓopisi dididi ɓɛ opupiniku ɓi ka mbʉkʉ. Kʉsɔ wa masyɛ ɓatɛkɛɓɛ ɓakwanganya, Yeso upuponilyaga ndɨ, anʉnzɨnɨlya ko bulya Ɓʉngama ko Kunzi. 4 Lɨsyɛ limoti, ngbingo yi nɨnɔ ɓa ndɨ mino kalyalya pa imoti, ʉgbɨtyaga ndɨ ɓɛ: «Makotukyonitɔgʉ ka Yelusalɛma wa. Luki limoti, muɓundogoni apɛpɛ nɨnɔ aka nɔ Baba amʉwanyaga ndɨ. Apɛpɛ yi nɨnɔ ɨmɨ mombukwana-dakɨ namʉpá ndɨ mongoni mi. 5 A ɓɛyɔ, Yuani oɓotisa ndɨ ko liɓo. Luki limoti, iɓunu, kumbusa wa masyɛ makɛɗɛ, ɓamuɓotiso ɓanʉ na Lɨmbɛngɨ-Lotu.»
Yeso akaɗaka kʉgʉ wa lɨsyɛ
6 Kʉwa wa, ɓatʉtʉmbwa nɨɓɔ ɓa ndɨ ɓʉmʉmʉkana pa imoti na Yeso, ɓamuusa ndɨ ɓɛ: «Mombukwono-dosu, wakaumigisilyo Ɓezaleli Ɓʉngama mbɨya wanʉ?» 7 Yeso usikisya ndɨ ɓɛ: «Kɛgʉ bulyo kunu kaiba ngbingo ikanɨ lɨsyɛ nɨlɔ lɨkpʉmʉka li nɨlɔ igyonosa ndɛkɛ mino. Baba yɨkaka aka nɔ akaiba ko ngu kakɨ. 8 Luki limoti, motumo ɓanʉ no ngu ngbingo yi nɨnɔ Lɨmbɛngɨ-Lotu amusilya mino. Miko ɓadɛmʉ kamɨ ka gʉɗʉ yi nɨnɔ ina ɓɛ Yelusalɛma, ka iwili ya Yudɛa na Samalia wasɨ na kadwɛ ka mondu ma ɔɓɨlɨ wasɨ.»
9 Kumbusa wa mʉnzɨna mi nɨmɔ, Kunzi aɗokisa ndɨ Yeso kʉgʉ wa lɨsyɛ nɨ ɓatʉtʉmbwa kakɨ ɓanamɨna. Kʉwa wa, ɨkʉɓa aɗika ndɨ ɓiwaɗi nɨ ɓakaminigʉ ɓata.
10 Ko ngbingo yi nɨnɔ ɓazwa kaɓʉ ɓa mbɛyɨ ndɨ mino ɓakɨtʉlya aka kʉgʉ wa lɨsyɛ kʉ Yeso a ndɨ mino kaaga, ɓatʉ ɓaɓa ɓakimokisyogo ɓotu ɓitutu ɓupuponilyoku ndɨ ɓigbututu. 11 Ɓʉɓɨkya ndɨ ɓatʉtʉmbwa ɓɛ: «Iɓunu ɓatʉ ɓa Galilaya, ko bulya ɨkɨ yɔ momononi mino ɓigwo, mananda asɨ kʉgʉ wa lɨsyɛ aka ɓɛyɔ? Yeso nɨnɔ Kunzi atumbi luga kunu kaɗokiso kʉgʉ wa lɨsyɛ, igoku ndɛkɛ mʉɗɔngɔnɨ ɓɛgɛyɔ mamini mino kaaga yi.» 12 Kʉwa wa, ɓatʉtʉmbwa ɓatʉkya ka ngʉpa nɨyɔ ɓalɨkyaga ndɨ ɓɛ Ngʉpa ya Mizeituni, ɓɨga ka Yelusalɛma. Ngʉpa yi nɨyɔ kɛgʉ ndɨ ɓyɨ na gʉɗʉ, a ndɨ abɛ kilomɛtɛlɛ imoti aka. 13 Ngbingo yi nɨnɔ ɓosilo mino ka Yelusalɛma, ɓaɗaka ndɨ ka ndaɓʉ ya kʉgʉ nɨyɔ ɓamʉmʉkanaga ndɨ mino. A ndɨ nɨ Pɛtɛlɛ, Yuani, Yakɔbɔ, Andɨlɨa, Filipi, Tʉma, Batulumei, Matayɔ, Yakɔbɔ mika Alʉfayɔ, Simoni nɨnɔ a ndɨ kakɨsa ɨpandasɨ ka mugi kaɓʉ na Yuda mika Yakɔbɔ. 14 Ɨɓʉ ɓasɨ ɓamʉmʉkanaga ndɨ masyɛ masɨ kalʉmba pa imoti na mʉtamanagɨ mimoti. Ɓalʉmbaga ndɨ na ɓoko, na Malia amakɨ Yeso, na ɓamamakɨ Yeso.
Ɓapunogini Matɨasɨ kagya ligubo ka pa ka Yuda
15 Ka masyɛ mi nɨmɔ aka mɔ, ɓambanzʉ abɛ mɨya na ɓatɛkɛɓɛ-ɓaɓa nɨɓɔ ɓabaɨlya ndɨ, ɓamʉmʉkana ndɨ. Pɛtɛlɛ amaga ndɨ luga ka ɨɓʉ, ɨyɨ aka ɓɛ: 16 «Ɓomika-mamaaa, okwononi ɓi ɓɛ ɨtʉlyanɨ nɨlɔ Lɨmbɛngɨ-Lotu aɓɨkya ndɨ ka Moɓiso. Lɨmbɛngɨ li nɨlɔ anzɨna ndɨ kambwa kʉsɔ ka Daudi ko bulya ka Yuda. Ɨyɨ Yuda nɔ ɨɨta ndɨ kʉwa ngama ka ɓatʉ ɓi nɨɓɔ ɓagwi ndɨ Yeso. 17 Yuda a ndɨ ɓemoti kusu, ikaga ndɨ gɔnɨ na ligubo mʉɗɔngɔnɨ abɛ iɓusu. 18 Oluwa ndɨ tiko no ɓuyi ɓi nɨɓɔ ɓakalya ndɨ na ɨɓʉ ko bulya lɨkpʉmʉka lanyɛ li nɨlɔ agya ndɨ lɔ. Kʉ ɓɛyɔ, ogwoku ndɨ na mʉ ɓɨpɛ, mʉma amalɨka, ɓasɔpʉ ɓayasɨ ayobuka ndɨ ɓigbondo. 19 Ɓatʉ ɓasɨ ɓa Yelusalɛma ɓʉkana ndɨ mongoni mi nɨmɔ. Kinili ɓalʉka ndɨ tiko yi nɨyɔ ka lɨsasʉ kaɓʉ ɓɛ: ‹Akɛlɨdamʉ›, isi yi nɨ: ‹Tiko ya Ɓangʉ›. 20 Wina sɛ, ikpikaga ka kɨtaɓʉ ya Mambʉ ka Ɓayuda ɓɛ:
‹Pa kakɨ iki ndɛkɛ ngundu,
mʉmbanzʉ gʉtʉgʉ ɓemoti aka kikigʉ ndɛkɛ mino.›
Ikpiko gɔnɨ ɓɛ:
‹Mʉtʉ wagɔgɔ nɔ avɨ ndɛkɛ pa ya ligubo kakɨ.›
21-22 Kinili, okwononi ɓɛ mʉtʉ ɓemoti ogulyi luga kusu, kaiko dɛmʉ wo pupo ka Mombukwono-dosu Yeso ka mbʉkʉ. Iki ɓemoti ka nɨɓɔ tikaga ndɨ na ɨɓʉ ɓongbinga ɓasɨ, wa tolingyaga ndɨ mino giyo pa imoti na Ɓamombukwono-dosu Yeso, katʉkya ko ngbingo yi nɨnɔ Yuani aɓotisa ndɨ mino, na kadwɛ ka lɨsyɛ li nɨlɔ Kunzi aɗokisa ndɨ mino kʉgʉ wa lɨsyɛ.»
23 Kʉwa wa, ɓumomosa ndɨ ɓatʉ ɓaɓa: A ndɨ nɨ Yɛzɛfʉ, nɨnɔ ɓamakaga ndɨ ɓɛ Balisaba, ɓalʉka ndɨ gɔnɨ ɓɛ Yusuto sɛ kʉwa Matɨasɨ. 24 Kumbuso yi, ɓatʉ nɨɓɔ ɓamʉmʉkana ndɨ wa, ɓalʉmba ɓɛ: «Mombukwono-dosu, ɨwɛ nɨnɔ wiba mambɛngɨ ka ɓatʉ ɓasɨ, tiwonisilo nɨnɔ wapunogi luga ka ɓatʉ ɓaɓa ɓi nɨɓa, 25 iki atʉtʉmbwa ka Yeso, agyɨ ɓanʉ ligubo li nɨlɔ Yuda osi ɓi ɨyɨ, ɨmagalya ka pa yi nɨyɔ kakɨ.» 26 Kʉwa wa, ɓatwa ndɨ lɨɓɛsɛ. Lɨɓɛsɛ awanya Matɨasɨ nɨnɔ ɓamakya ndɨ ka mʉɗɔngɔ ka ɓatʉtʉmbwa tɛkɛɓɛ na ɓemoti.