Mongoni Manza ka Yeso ɓɛyɔ
Luka
okpikaga ndɨ mino
Lɨkpʉmʉka la mambwa
Mongoni Manza ɓɛyɔ Luka okpikaga ndɨ mino nɨma. Luka kɛgʉ ndɨ ɨyɨ atʉtʉmbwa ka Yeso. Luki limoti, ikaga ndɨ pa imoti na ɓatʉ nɨɓɔ ɓakpakyanaga ndɨ na Yeso, anumuusa ɓɛyɔ ɔɓɨlɨ ka Yeso a ndɨ mino kadwɛ kʉ kwa kʉ iba ndɨ mino ɓɨnza. Kumbuso yi, akpikilya kʉwa ndɨ mʉtʉ ɓemoti nɨnɔ ina ndɨ ɓɛ Tiofilo kɨtaɓʉ yi nɨyɨ. Luka a ndɨ mʉnganga, ɓakpakyanaga ndɨ ɓongbinga ɓasɨ na atʉtʉmbwa ɓɛyɔ ka Pɔlɔ. Luga ka ɓatʉ ɓasɨ nɨɓɔ ɓokpikaga ndɨ Moɓiso, ɨyɨ mʉkaka aka nɔ kɛgʉ ndɨ Muyuda. Luki limoti, atʉmbʉlaga yɨgya ka Ɓayuda ɓɛ kyɛ ɓawai-dakɨ ɓibitɔ ɓɨnza ɓɛ Yeso nɨ wanɨ.
Luka aɓɨkya ndɨ ɓɛ Ɓayuda ɓa ndɨ kaɓʉndaga ngama nɨnɔ uhukusogo. A Muhukuso nɨnɔ ɓogyalandʉ ko Kunzi ɓaɓɨkya ndɨ ka Moɓiso ɓɛ Kunzi atikoku ndɛkɛ. Kunzi a ndɨ kaiba ɓɛ Muhukuso kiki, iɓusu ɓasɨ tika ɓatʉ ɓuɓungogo. Atikoku ndɨ mukpekpe mɔ Mikakɨ kauhukusogo ɓatʉ ɓasɨ ɓa ɓɛvananza ɓayasɨ nɨɓɔ ɓaɓɨnɨkyana. Miki yi nɨ Yeso-Kilisito.
Luka atʉmbʉlaga ndɨ ka kɨtaɓʉ yi nɨyɨ ɓɛyɔ Yeso ɨɓʉkʉta ndɨ mino, ligubo nɨlɔ agya ndɨ ka ɔɓɨlɨ. Atʉmbʉlaga gɔnɨ ɓɛyɔ ʉtɨwaga ndɨ mino ɓambanzʉ, atʉmbʉlaga bulyo ya kukwakʉ na pupa ka Yeso mbʉkʉ. Yeso a ndɨ kaɓɨkyaga Mongoni Manza no ngu yasɨ, anohukuso ɓokoloɓu, anokpumyo mambɛngɨ ma ɓʉnyɛ, anagya makpʉmʉka mʉmbanga-mbanga mudingi nɨmɔ okitogi yimibo ka ɓambanzʉ.
Luka okpikatʉ gɔnɨ kɨtaɓʉ ya yɨɓa: kɨtaɓʉ yi nɨ «Ligubo ka ɓatʉtʉmbwa». Atʉmbʉlaga ndɨ kʉsɔ yi nɨlɔ usilya ndɨ ɓatʉtʉmbwa katʉkya wa Kunzi aɗokisa ndɨ mino Yeso kʉgʉ wa lɨsyɛ na ɓɛyɔ Mongoni Manza ɨtʉlyana ndɨ mino ɓapa ɓayasɨ.
Yɨgbananaga ya kɨtaɓʉ yi nɨyɨ:
Isi ya lɨkpʉmʉka nɨlɔ Luka okpikaga ndɨ mino kɨtaɓʉ yi nɨyɨ 1:1-4
Ɓɛyɔ Yuani-Mubatizaɨ na Yeso ɓɨɓʉkʉta ndɨ mino 1:5–2:52
Kʉʉ ka Yuani-Mubatizaɨ 3:1-20
Iɓatiso ka Yeso na ɓɛyɔ Abɨlɨ a ndɨ mino kaɓɔɓɔ 3:21–4:13
Yeso ogoni kaiko ka Galilaya 4:14–9:50
Yeso opupini ka Galilaya, ɨnda ka Yelusalɛma 9:51–19:27
Pɔsɔ ya muliɓo ka Yeso kʉnʉ ka ɔɓɨlɨ, yɨsasambya na kukwakʉ kakɨ 19:28–23:56
Yeso opupini ka mbʉkʉ 24:1-12
Yeso upuponilyini ɓaɓɨɓya kakɨ, Kunzi aɗokiso kʉgʉ wa lɨsyɛ 24:13-53
1
Lɨkpʉmʉka la mambwa
Ambɔkʉ Tiofilo, mʉtʉ wa ɨbɨba kʉgbɛ, ɓambanzʉ ɓudingi ɓokingiloni kokpiko mongoni ma lɨkpʉmʉka nɨlɔ igyonosa ndɨ luga kusu. Mʉɗɔngɔnɨ ɓɛyɔ ɓatʉ nɨɓɔ ɓɨna ndɨ no miso ka mambwa ɓatɨtʉmbʉlyaga ndɨ mino, na ɓɨɨta kʉwa ndɨ ɓaɓɨɓɨkya ɓa lɨkpʉmʉka ko Kunzi. Kinili, kumbuso mʉkpɨma, ɨmɨ, nini ɨmɨ ɓɨnza gɔnɨ kaukpikilyo ka ɓungbingbili, ɨwɛ Tiofilo, lɨkpʉmʉka lasɨ nɨlɔ igyonosa ndɨ katʉkya ka mambwa, iba wibatʉ lɨngʉnʉ la mʉtɨwɨ nɨmɔ ɓʉpá ndɨ.
Malaika opíni mongoni ma yɨɓʉkʉta ka Yuani-Mubatizaɨ
Ko ngbingo yi nɨnɔ Ɛlɔdɨ Mbɔkʉ a ndɨ mino ngama wa iwili ka Ɓayuda, a ndɨ no kumu ɓemoti nɨnɔ ina ndɨ ɓɛ Zakalia. Ɨyɨ, a ndɨ ko pigo ya ɓukumu ka Abia. Mukakɨ ɓɛyɔ ka Ɛlɨsabɛtɨ a ndɨ ka lɨvananza ka Aluni nɨnɔ a ndɨ kumu mudingi. Ɨɓʉ ɓasɨ ɓaɓa ɓa ndɨ ɓongbingbili ko misa ko Kunzi. Ɓagyaga ndɨ mʉtʉʉ ka Mombukwono-dosu nɨ ɓakɛgʉ na dakɨ yi. Luki limoti, ɓakɛgʉ ndɨ no miki kyɛ Ɛlɨsabɛtɨ a ndɨ ndʉya. Ɨɓʉ ɓasɨ ɓaɓa ɓa kʉwa ndɨ ɓambɔkʉ-mbɔkʉ kʉgbɛ.
Lɨsyɛ limoti, Zakalia a kʉwa ndɨ kagya ligubo kakɨ la ɓukumu kambwa ko Kunzi kyɛ mʉ ma ligubo a kʉwa ndɨ ka lɨgbʉta kakɨ. Kaɓyɛnɛnɛ na mʉtɨwɨ ma ligubo li nɨlɔ, lɨɓɛsɛ awanya kʉwa ndɨ ɨyɨ kogulya ka pa Yotu Kʉgbɛ ka ndaɓʉ ka Mombukwono-dosu Kunzi kasumbo adʉdʉ.* 1:9 Ɓokumu ɓasumbaga ndɨ adʉdʉ abɛ malʉmba kaɓʉ kambwa ko Kunzi. 10 Ko ngbingo yi nɨnɔ Zakalia a ndɨ mino kasumbo adʉdʉ nɔ, ambaza ka ɓambanzʉ nɨɓɔ ɓa ndɨ kunzi, ɓa ndɨ kalʉmba.
11 Kʉwa wa, malaika ɓemoti ka Mombukwono-dosu apuponilyoku, amaga ɓɨgba ka kʉmbanzɨkanɨkɔ kwa gbɔgbɔ nɨyɔ a ndɨ mino kasumbo adʉdʉ yɔ. 12 Ngbingo yi nɨnɔ Zakalia amɨna mino ɓɛyɔ, ombomboyo, ogwa kʉɓangakʉ kʉgbɛ. 13 Luki limoti, malaika aɓɨkya ndɨ ɓɛ: «Zakalia, wakoɓongonitɔgʉ, kyɛ Kunzi ukonini malʉmba kakʉ. Mukakʉ ɓɛyɔ ka Ɛlɨsabɛtɨ ʉɓʉkʉtɨlya ɓanʉ miki mʉlʉkʉ yi, walʉka ɓɛ Yuani. 14 Ɨwɛ wogwa ɓanʉ ɨgyagya kʉgbɛ na ɓambanzʉ ɓudingi ɓogwa ɓanʉ magyagya ko bulya liɓukuti kakɨ. 15 A ɓɛyɔ, ika ndɛkɛ mʉtʉ mudingi kambwa ka Mombukwono-dosu. Ɨyɨ kamwigʉ ndɛkɛ vinya gʉtʉgʉ makana magɔgɔ nɨmɔ mapʉ aka. Ika ndɛkɛ mutumo na Lɨmbɛngɨ-Lotu katʉkya ka mʉma ka amakɨ. 16 Uyikosa ndɛkɛ ɓomikya Ɓezaleli ɓudingi kamɨgɨlya Mombukwana-daɓʉ Kunzi. 17 Odoku ndɛkɛ kambwa ko Kunzi abɛ atʉtʉmbwa pa imoti na lɨmbɛngɨ no ngu mʉɗɔngɔnɨ abɛ mugyalandʉ Ɨlɨya, kaigiso mambɛngɨ ka ɓaba-ɓomiki ka ɓomikaɓʉ. Uyikosa ndɛkɛ ɓatʉ ɓanyɛ kodoku ɓatʉ ɓa lɨngʉnʉ kaiko ɓakɨtʉlya kagya mʉtʉʉ ka Mombukwono-dosu Kunzi na kagugubyo.»
18 Luki limoti, Zakalia aɓɨkya malaika ɓɛ: «Luki tino lɔ emibiso ɓɛ lɨkpʉmʉka nɨlɔ a lɨngʉnʉ? Kyɛ ɨmɨ na kʉwa mbɔkʉ-mbɔkʉ, muka kamɨ a kʉwa mbɔkʉ-mbɔkʉ gɔnɨ.»
19 Malaika amigisya ɓɛ «Ɨmɨ nɨ Gabilieli, nikaga ɓuwobi no Kunzi ɓongbinga ɓasɨ kagugubyo. Ɨyɨ nɔ etikiku kaʉɓɨkya na kaʉpá mongoni manza mi nɨma. 20 Yɛkɨ ɨwɛ wakoɓinikyonigʉ mʉnzɨna kamɨ nɨmɔ igyonosa ɓanʉ ko ngbingo yi, ɛɛɛ wɨna sɛ, wɨɨta kʉwa ɓoɓo, wakakwananɨgʉ ɓata kanzɨna kadwɛ ndɛkɛ ka lɨsyɛ li nɨlɔ lɨkpʉmʉka li nɨlɔ igyonoso mino.»
21 Ko ngbingo yi nɨnɔ, ɓatʉ ɓasɨ ɓa ndɨ kunzi kaɓʉnda Zakalia. Nɨyɔ olipya kʉwa ɓɨndɨ ka Ndaɓʉ ko Kunzi kʉ, lɨkpʉmʉka ʉmbanga ndɨ. 22 Wa opupoku mino kakwananagʉ ndɨ ɓata kanzɨna na ɨɓʉ. Kinili ɓambanzʉ ɓiba kʉwa ndɨ ɓɛ a abɛ inini lɨkpʉmʉka lɨmbanga kʉ ka ndaɓʉ kʉ. A kʉwa ndɨ kaʉwanyaga ɓapa na maɓɔkʉ kyɛ a kʉwa ndɨ ɓoɓo.
23 Nɨyɔ Zakalia ama ngbingo wa ligubo kakɨ ɓɛyɔ, ɨga kʉ kakɨ. 24 Kʉwa kumbusa wa masyɛ mi nɨmɔ, mukakɨ ɓɛyɔ ka Ɛlɨsabɛtɨ ava mʉma. Katʉkyagʉ ndɨ kʉ kakɨ ka ɓatɨmba kuɓukumuti. A ndɨ kaɓɨkya ɓɛ: 25 «Wɨna lɨkpʉmʉka lanza nɨlɔ Mombukwono-dosu Kunzi ogyi ɓi ko bulya kamɨ, kɛtʉmba suni ya ɓʉndʉya ko misa ka ɓambanzʉ.»
Malaika opíni mongoni ma yɨɓʉkʉta ka Yeso
26 Nɨyɔ mʉma ka Ɛlɨsabɛtɨ ɨtʉlyana ɓatɨmba maɗɨya, Kunzi atikoku malaika Gabilieli ka gʉɗʉ ɓemoti wa Galilaya nɨnɔ ina ɓɛ Nazalɛtɨ. 27 Atikoku ndɨ ka mʉsɨka ɓemoti nɨnɔ a ndɨ kavanana na mʉlʉkʉ ɓemoti nɨnɔ ina ndɨ ɓɛ Yɛzɛfʉ ka lɨvananza ka ngama Daudi. Mʉsɨka yi nɨnɔ ina ndɨ ɓɛ Malia. 28 Malaika apuponilya Malia kʉ a ndɨ mino, aɓɨkya ɓɛ: «Gwanɔ magyagya Malia, Mombukwono-dosu uɗukilyini ɓʉɓʉnga. Ɨyɨ a pa imoti na ɨwɛ.»
29 Nɨyɔ Malia ʉkana lɨkpʉmʉka li nɨlɔ ɓɛyɔ, ombomboya kʉgbɛ, imuusa ɓɛ: «Inguo ya yuuso tino sɛ yɨna?» 30 Malaika aɓɨkya ɓɛ: «Wakoɓongonitɔgʉ, Malia, kyɛ winisonini na ɓʉɓʉnga ko Kunzi. 31 Wava ɓanʉ mʉma, waɓʉkʉta miki mʉlʉkʉ yi, walʉka ɓanʉ ɓɛ Yeso. 1:31 Lino li nɨlɔ akaɓɨkya gɔnɨ ɓɛ Muhukuso. 32 Ɨyɨ ika ndɛkɛ mʉtʉ wa ɨbɨba, ɓalʉka ndɛkɛ ɓɛ Mika Kunzi nɨnɔ Kʉgʉ-Kʉgbɛ. Mombukwono-dosu Kunzi apá ndɛkɛ ɓʉngama ka tɨtakɨ ɓɛyɔ ka Daudi, 33 ika ndɛkɛ ngama kʉgʉ ka Ɓezaleli ka ɓɛnzɛ na ɓɛnzɛ, ɓʉngama kakɨ kikigʉ ndɛkɛ na muliɓo.»
34 Kumbuso yi, Malia amuusa malaika ɓɛ: «Lɨkpʉmʉka li nɨlɔ igyonosa kʉwa ɓanʉ lɨkɨ kyɛ ɨmɨ sanibigʉ lɨkpʉmʉka ka ɓalʉkʉ?»
35 Malaika amigisyoku ɓɛ: «Lɨmbɛngɨ-Lotu lɔ usilyoku ɓanʉ, ngu ko Kunzi nɨnɔ Kʉgʉ-Kʉgbɛ utikya ɓanʉ abɛ kululuko. Kinili miki yi nɨnɔ waɓʉkʉta ɓanʉ ika ndɛkɛ mʉtʉ Wotu, ɓalʉka ndɛkɛ ɓɛ Miko Kunzi. 36 Wɨkwɛ sɛ, Ɛlɨsabɛtɨ nɨnɔ a ndɨ ndʉya ka lɨvananza kakʉ a kʉwa ɨyɨ na mʉma ma ɓatɨmba maɗɨya. Aɓʉkʉta ɓanʉ miki mʉlʉkʉ yi, gʉtʉgʉ ɓɛyɔ a kʉwa mino mbɔkʉ-mbɔkʉ yɔ. 37 Kyɛ kɛgʉ na lɨkpʉmʉka nɨlɔ a lapʉpʉ kʉgbɛ ko Kunzi.»
38 Malia asikisya kʉwa ɓɛ: «Ɨmɨ nɨ musunzu ka Mombukwono-dosu. Yasɨ igyonosi kʉgʉ kamɨ mʉɗɔngɔnɨ ɓɛyɔ weɓikyi mino.» Kumbuso yi, malaika aga ndɨ.
Malia ogoni kanda Ɛlɨsabɛtɨ
39 Kumbuso wa masyɛ makɛɗɛ, Malia ava ndɨ lɨgʉndʉ kaaga ɓɨgala-gala kʉ ka mugi mimoti ka iwili ya ɓangʉpa ɓaya Yudɛa. 40 Nɨyɔ adwɛ kʉ ɓɛyɔ, ogulya ndɨ ka ndaɓʉ ka Zakalia, amuusa mukakɨ ɓɛyɔ ka Ɛlɨsabɛtɨ. 41 Ko ngbingo yi nɨnɔ Ɛlɨsabɛtɨ ʉkana mino yuuso ka Malia, miki aɗwo ɓiɗuku-ɗuku ka mʉma. Ɛlɨsabɛtɨ otuma na Lɨmbɛngɨ-Lotu. 42 Kʉwa wa apamɨkana ɓɛ: «Kunzi uɗukilyini ɓʉɓʉnga kahʉkɨtaga ɓoko ɓasɨ na gɔnɨ miki yi nɨnɔ waɓʉkʉta ɓanʉ, ɓʉɓʉnga kakɨ a kʉwa kʉgʉ kakɨ gɔnɨ! 43 Ngasa yɨmbanga tino sɛ ɨna amakɨ Mombukwana-damɨ edulyiku mina ɓɛnɛ? 44 Kyɛ ko ngbingo yi nɨnɔ nukoni mino yuuso kakʉ, miki oɗwa na magyagya ɓiɗuku-ɗuku ka mʉma kamɨ. 45 Ɨgyagya yidingi kʉ kakʉ kyɛ woɓinikyonini ɓɛ lɨkpʉmʉka nɨlɔ Mombukwono-dosu Kunzi ʉɓɨkya ndʉkʉ igyonosatʉ.»
Malia akatʉmbʉlaga ɓʉnza ko Kunzi
46 Kʉwa wa Malia aɓɨkya ndɨ ɓɛ:
«Lɨmbɛngɨ kamɨ akobibiso ɓudingi ka Mombukwono-dosu Kunzi,
47 na mutumo na ɨgyagya
ko bulya ko Kunzi, Muhukuso kamɨ,
48 kyɛ umokini ɓazwa kakɨ ɓo kumbu kʉgʉ ka musunzu kakɨ, ɨmɨ mʉtʉ wa payaya.
Katʉkya mbɨya wanʉ, ɓɛvananza ɓayasɨ ɓɛmaka kʉwa ɓɛ mʉtʉ wa ɓʉɓʉnga,
49 kyɛ Kunzi Mombukwono Ngu egyilini lɨkpʉmʉka lɨmbanga.
Lino kakɨ nɨ Kunzi Wotu.
50 Owonisilaga kumbu kakɨ ka ɓɛvananza ɓayasɨ
nɨɓayɔ ɓaɓangaga.
51 Ogyini makpʉmʉka makpʉkpʉ no ngu ya kʉɓɔkʉkɔ kakɨ:
ukpumya ɓatʉ ɓa yɨbɨba,
52 usisa ɓangama ka moliki ma ɓʉngama
luki limoti uɗokisa ɓatʉ ɓa payaya kʉgʉ.
53 Ʉpá ɓatʉ ɓanza makpʉmʉka manzanza,
luki limoti umigisa ɓatʉ ɓa mukumbo maɓɔkʉ papuyi.
54 Usingyoku ɓosunzu kakɨ ɓɛyɔ ka lɨvananza la Izaleli.
Ɨyɨ kaɓʉsalagʉ kaukwilya kumbu,
55 kʉgʉ ka Abalahamʉ na ɓɛvananza kakɨ ka ɓɛnzɛ na ɓɛnzɛ,
mʉɗɔngɔnɨ ɓɛyɔ ʉpá ndɨ mino ɓotitosu agʉmɛ.»
56 Malia asyɛsyɛ ndɨ kʉ ka Ɛlɨsabɛtɨ ɓuwobi kadwɛ ɓatɨmba ɓasaa. Kumbuso yi, ɨga ndɨ kʉ kakɨ.
Yɨɓʉkʉta ka Yuani-Mubatizaɨ
57 Nɨyɔ ngbingo wa liɓukuti ka Ɛlɨsabɛtɨ ɨtʉlyana, aɓʉkʉta miki mʉlʉkʉ yi. 58 Ɓapɨmbanɨ kakɨ na ɓɛvananza ɓʉkana ndɨ ɓɛ Kunzi Mombukwono-dosu awonisilyini ɓʉnza. Ɨɓʉ ɓasɨ ɓogwa ndɨ magyagya pa imoti na ɨyɨ.
59 Nɨyɔ miki otulyasa masyɛ ɓʉgɨna, ɓodoku kʉwa ndɨ kakɔ. Ɓa ndɨ kapa kalʉka na ɨyɨ abakɨ ɓɛyɔ ka Zakalia. 60 Luki limoti amakɨ osikisya ɓɛ: «Kalɨ, kɛgʉ ɓɛyɔ, ɓalʉka ɓɛ Yuani.»
61 Ɨɓʉ aka na ɨyɨ ɓɛ: «Kɛgʉ na mʉtʉ ɓemoti ka lɨvananza kakʉ nɨnɔ ina ɓɛyɔ!» 62 Kʉwa wa ɓamuusa ndɨ abakɨ nɨ ɓananzɨna liɓoɓo ɓɛ ɓibi, ɓɛyɔ a ndɨ mino kapa kalʉka mikakɨ.
63 Zakalia akʉnga ndɨ lɨɓaʉ nɨlɔ ɓokpikaga mino, kumbuso yi okpika ndɨ ɓɛ: «Lino kakɨ ɓɨkpɛ nɨ Yuani.» Ɓombombaya ndɨ ɨɓʉ ɓasɨ. 64 Na ko ngbingo yi nɨnɔ gɔnɨ nɔ, mʉnɔkʉ ahukwikana ndɨ, apʉnga kʉwa ndɨ ɓata kanzɨna, apʉnga ndɨ kapamɨkanaga kanɨ anobibisa Kunzi. 65 Kʉwa wa, ɓasɨ nɨɓɔ ɓikaga ndɨ pa imoti na ɨɓʉ ka mugi ɓogulya ndɨ ka kʉɓangakʉ, na kʉ ka iwili ya ɓangʉpa ɓaya Yudɛa, ɓatʉ ɓasɨ ɓanatʉmbʉla kʉwa ndɨ lɨkpʉmʉka nɨlɔ aka lɔ. 66 Ɓatʉ ɓasɨ nɨɓɔ ɓʉkanaga ndɨ lɨkpʉmʉko li nɨlɔ, ɓapʉngaga ndɨ katamana ko bulya yi, ɓanimuusa ɓɛ miki yi nɨmʉna ika sɛ pɨyɛ ndɛkɛ ɓʉnɨ? Kʉɓɔkʉkɔ kwo ngu ka Mombukwono-dosu a ndɨ pa imoti na ɨyɨ.
Zakalia akatʉmbʉlaga makpʉmʉka mʉmbanga-mbanga ko Kunzi
67 Abakɨ ɓɛyɔ ka Zakalia otuma ndɨ na Lɨmbɛngɨ-Lotu, apʉnga ndɨ kanzɨna abɛ mugyalandʉ, anaɓɨkya ɓɛ:
68 «Mombukwono-dosu Kunzi ka Ɓezaleli avɨ ɨbɨba,
kyɛ ohukusogini lɨvananza kakɨ, ʉkʉlaga ka ɓusunzu.
69 Atitikilyiniku Muhukuso nɨnɔ wongu,
ka lɨvananza ka musunzu kakɨ ɓɛyɔ ka Daudi.
70 A ɓɛgɛyɔ atʉmbʉlaga ndɨ mino ndɛlɨ kʉgbɛ ka mʉnɔkʉ ka ɓogyalandʉ kakɨ ɓɨkpɛ:
71 Apá ndɨ agʉmɛ ɓɛ atɨkʉlaga ndɛkɛ ka maɓɔkʉ ka ɓomuyoniso kusu,
na ka ɓasɨ nɨɓɔ ɓakɨsaga katɨgya ɓʉnyɛ.
72 Ɓɛgɛyɔ, ʉmɨnɨlya ndɨ ɓotitosu kumbu,
atamana ndɨ agʉmɛ kakɨ wotu ko Kunzi.
73 Kyɛ Kunzi apá ndɨ titosu ɓɛyɔ ka Abalahamʉ agʉmɛ wotu kakɨ,
74 katɨkʉlaga ka maɓɔkʉ ka ɓomuyoniso kusu,
na katɨsa kagugubyo kʉwa nɨ takɛgʉ na kʉɓangakʉ.
75 Agya ndɨ ɓɛyɔ kyɛ tiki ɓotu na ɓongbingbili ko misa kakɨ
ka masyɛ masɨ ma ɔɓɨlɨ kusu.
76 Na ɨwɛ mikamɨ, ɓʉlʉka ndɛkɛ ɓɛ mugyalandʉ ko Kunzi nɨnɔ Kʉgʉ-Kʉgbɛ,
kyɛ wodoku ndɛkɛ koɓungusyaga pisi ka Mombukwono-dosu kambwa,
77 na kowonisilo lɨvananza kakɨ ɓɛ uhukusaga ndɛkɛ pisi
kaʉpɨlya ɓʉnyɛ kaɓʉ.
78 Kunzi nɨnɔ kusu a na lɨmbɛngɨ lanza kʉgbɛ no kumbu:
atitikilyoku ndɛkɛ lɨmɔmɔ kotukyoku kʉgʉ abɛ mangbamʉ ma mɔnɨ,
79 kauzigo nɨɓɔ ɓa ko biti na kʉsɔ wa kʉɓangakʉ kwa kukwakʉ,
katiwonisilo kaɓyɛ pisi ya mazɨyɔ.»
80 Miki a kʉwa ndɨ kopingo nɨ lɨmbɛngɨ anatumo. Ikaga ndɨ ɨyɨ ka ɨsa aka, kadwɛ ko ngbingo yi nɨnɔ imibisikosa ndɨ mino ɓɨngbanganya ka ɓomikya Ɓezaleli.

*1:9 1:9 Ɓokumu ɓasumbaga ndɨ adʉdʉ abɛ malʉmba kaɓʉ kambwa ko Kunzi.

1:31 1:31 Lino li nɨlɔ akaɓɨkya gɔnɨ ɓɛ Muhukuso.