2
Nebukadnesa Mibinganoa
1 Niani luwa Nebukadnesa wa xaitamoxi, ina mip mibingadi, saing dilibu hatum xumana buk. Baing kinunganoa ma te. 2 Binabu xaitamoxi(a) wagi lipu sintukkamdi, lipu tuakkamdi, lipu tingungamdi xaung lipu hatung suxinganamdi* kimbo Kaldiadi. Maxixinga 4, 5, 10 xauna. ba dima dibaxanga ba mip baru. Dima dili xaitamoxi maxania, 3 baing harua nadi ba, “Ngamip saing hatumingagua mauxana buk. Ngabo ba ngaxabia namuxinoa.”
4 Baing lipu hatung suxinganamdi digugunia riadingdi suxungudingdi, daharua na xaitamoxi(a) ba, “O Xaitamoxi, uwa bungingbunginalo! Ubaxanga nam lipuxim oxatamdi mibingama to, baing bagula am gahatanga namuxinoa masok.”
5 Ne xaitamoxi(a) haxuya nadi ba, “Hatumingagua haring ba. Nabu abaxanga mibingagua xaung ahatanga namuxinoa masok te, bing bagula ngatabina ba ditaxitaxiang xaung duxui numaimdi dahaxuru sangsangindi. 6 Ne nabu abaxanga nanga mibingua xaung ahatanga masok, bagula ngasina yahanga xumana xaung yaya sabangadi nang. Binabu abaxanga nanga mibingua xaung ahatanga namuxinoa masok.”
7 Dahaxuya muli ba, “O Xaitamoxi, ubaxanga nam lipuxim oxatamdi mibingama to, baing bagula am gahatanga namuxinoa masok.”
8 Baing xaitamoxi(a) haxuya ba, “Ngaxabia aria baru! Ahalisi mua namua na axabia hatumingagua haring bungina ngaharua ba, 9 ‘Nabu abaxanga mibingua nanga te, mauxangang taininau ing ganina raguang.’ Ang gahau hatumingua hisangia ba alangua nga, namua na ata maxaimia mana ngaxugia hatumingagua. Ne abaxanga mibingua nanga to, baing bagula ngaxabia ba sanga ba abaxanga namuxinoa nanga.”
10 Lipu hatung suxinganamdi digugunia suxungudingdi, dahaxuya xaitamoxi(a) ba, “Titia xola mana lipu tela sanga ba libu bila xatamoxi(a) xusunga ba! Xaitamoxi haringingading yading sabanga xangxana, ne ung ganim usuxunga mana axamang haringina na bila li na lipuxing sintukkamdi, lipuxing tuakkamdi xaung lipuxing hatung suxinganamdi! 11 Axa xaitamoxi(a) uxusunga mana ba haxi buk. Lipu tela sanga te. Uranadi ding ganiding. Ne duwa titia liwe makira te.”
12 Daharua bila ba, baing xaitamoxi(a) atin disala buk. Binabu tabina ba dung Babilon lipu(xing) xabiangam longgalo dimati. 13 Dahabingia tabinanganoa ba dung lipu xabiangamdi dimati, binabu dila disai (mana) Danyel gabu riandi bu dungdi mati.
14 Ariok, xaitamoxi lipuxing wasanganamdi yanamidinga, ila bu ung Babilon lipu(xing) xabiangamdiuba, baing Danyel haxuya xai sibuna xaung hatumingang maxaxaya. 15 Xusunga Ariok ba, “Xaitamoxi(a) tabina haringina bila ba baru?” Binabu Ariok baxanga na Danyel baraxinta sok ba. 16 Baing Danyel ila sap rangua xaitamoxi(a) saing xusunga ba ragu (mua) to, ba sina ganangana na bu hatanga xaitamoxi(a) mibinganoa masok na.
17 Danyel goxoya mala numania, baing baxanga axamandi na riandi Hananaya, Misael xaung Asaraya. 18 Baing xusungadi haringina ba disabu na Urana long xaiyam(a) ba hatangadi usinganganoa bila hatanga hisangua masok, bu gabu riandi bagula dungdi mati rangua Babilon lipu(xing) xabiangamdi te. 19 Yambong baing Urana hatanga hisangua masok na Danyel mana axamang tela bila mibingua. Baing Danyel iti Urana long xaiyam yanoa. 20 Harua ba,
“Bing taiti Urana yanoa bungingbunginalo,
Xabianga longgalo xaung haringing longgalo Iniadi.
21 Ina xugia nianigesakdi,
Ina hitixiya xaitamoxidi saing ta haundi.
Ina sina xabianga maringina na lipu xabianga maringinamdi
xaung hatuminga xai na lipu hatuminga xaiyamdi.
22 Ina hatanga masok axadi dahaxi xaung dihisa,
Ina xabia axamandi dihisa labiania,
saing lulianoa wa rangua.
23 Ngaharua xai sibuna naung saing ngaiti yama, O Urana mana mugangagudi,
Namua na usina xabianga maringina xaung haringingua nanga,
Uhatanga axa am gaxusungaung mana ba masok nanga,
Uhatanga xaitamoxi mibinganoa masok nam.”
Danyel Baxanga Mibinga Namuxinoa
24 Baing Danyel ila gugunia rangua Ariok, lipua xaitamoxi(a) mogu ba ung Babilon lipu(xing) xabiangamdi mati. Danyel harua na ba, “Labu ung lipu xabiangamdiu tai. Oxop nga mala rangua xaitamoxi(a), baing bagula ngabaxanga mibinga namuxinoa na.”
25 Hata sibuna li Ariok xap Danyel mala rangua xaitamoxi(a), saing harua ba, “Ngasok mana lipua li, tela mana adi taxaidi ma sangua Yuda, ina sanga ba baxanga mibingama namuxinoa naung.”
26 Xaitamoxi xusunga Danyel (yan hauna Beltesasa) ba, “Ung sanga ba ubaxanga axadi ngabagu mibingagia xaung naxuxinoa nanga?”
27 Danyel haxuya ba, “Lipu xabiangamdi, lipu tuakkamdi, lipu sintukkamdi kimbo lipu tingungamdi—dingia tela te sanga ba baxanga na xaitamoxi(a) axa xusunga mana ba. 28 Ning Urana naga wa long xaiyamia, ina hatanga hisangadi xaung namuxidingdi masok. Baing hatanga na Xaitamoxi Nebukadnesa axadi bagula disok kimuya. Tauna, bagula ngabaxanga naung mibingama ubagu hatumingamia bungina ukinu uxaingamia.
29 “O Xaitamoxi, bungina ukinu umip mana axamandi disok kimu, saing lipua hatanga hisangadi masok hatanga naung axadi bagula disok. 30 Baing axa hisangamgali Urana hatanga masok nanga. Ne hatanga nanga namua na xabiangagudi didali lipudi te. Tegu. Hatanga masok nanga bu uxabia namuxinoa xaung ubagu uxabia axadi disok hatumingamia.
31 “O Xaitamoxi, mana mibingua ubagu lipu babung sabanga tela maxamia. Babu baguba sabanga sibuna xaung siniang sibuna. Bagunganoa libung umaxuwa sibuna. 32 Babu toxonoa ditongtongia mana gol xai sibuna. Ringringonoa xaung rimandi ditongtongiadi mana silba. Gamona xaung king babandi ditongrongiadi mana bras. 33 King tuxundi ri mala xandi ditongtongia mana ain. Hawa kindi ditongtongia mana ain daxaningxaning xaung titi. 34 Ubagu mua, baing dahasia siang tela sangua bimbi tela, ning lipu tela rimandi hasi te. Ri mala taha babu king ubunadi ditongtongiadi mana ain daxaningxaning xaung titi, saing hamunanggiadi. 35 Baing ain, titi, bras, silba, xaung gol ding longgalo digalai ding, saing disok kaxuketa bila wit sangsanginadi wa titia (bunging xauyangama) tadubiadi ba. Baing yanga yubua(di) masup mala.† Isrel lipu umangamdi dihitixiya sangsang sangua wit bila li. Ditahataha kimbo diruharuha saing diting mahaing. Yanga yubua axamang kaxukang oxata teguamdi mala. Danyel ting haruangua ba babu hatainadi galaiding ba duwa bila wit hatainadi oxatading te. Ne sianga taha babua tubu laing sok bimbi sabanga sibuna kau titi longgalo.
36 “Alaba mibinga naga. Tauna, bagula am gabaxanga namuxinoa naung, xaitamoxi. 37 O Xaitamoxi, ung ba uwa xaitamoxi(a) dali xaitamoxi longgalo. Urana long xaiyama wa sabalunia sina yonggua naung. Sina haringinga sabanga xaung yaya naung. 38 Ta axamang longgalo rimamia—lipudi, asaxadi duwa ongania, mangdi duwa sabalunia, heku long baruamta duwa mana ba—taung etua mana ding longgalo. Baing ung ba uwa toxonoa ditongtongia mana gol.
39 “Ne bungina yonggaxima sup, bagula yongga haringing tela muli xap yabanoa, ne haringinganoa bagula dali ungia te. Sup baing yongga tuwa bagula sok. Alaba bras. Bagula titi longgalo wa hawa mana. 40 Kimuya bagula yongga luwa luwa sok. Haringinganoa bagula bila ain, namua na ain taha axamang longgalo disok kaxukang kaxukana xaung hamunanggia axamang longgalo. Bila ain hamunanggia, bagula utu saha xaung hamunanggia axaman longgalo. 41 Ubagu babu kinadi xaung king uxunadi, hataing tela ain hataing tela titi boriama ba, baing bila balau yongga baguba bagula utuina, ne hataina bagula haring bila ain, bila ubagu daxaningxaning ain xaung titia bisa. 42 Bila king uxundi hataing ain hataing titi, bila balau yongga ba bagula hataing haringina hataing haringin te. 43 Bila ubagu daxangxaning ain xaung titi boriama, bila balau bagula lipuadi ba dahaduxiduxi, saing bagula duwa taininau te, bila ain taga titia te.
44 “Ne bungina xaitamoxiadi ba, Urana long xaiyama bagula ta yongga tela sanga ba sup te. Sanga ba lipu tela dali xaitamoxinoa te. Ina ba bagula hamunganggia yonggadi bagudi ba, ne yonggaxinoa bagula wa bungingbunginalo. 45 Namuxina naga mana sianga dahasia sangua bimbia, sianga lipu tela rimanoa hasi te, sianga hamunanggia ain, bras, titi, silba xaung gol.
“Urana haringing sibunama hatanga na xaitamoxia axadi bagula disok kimu. Mibingama naga, saing ngabaxanga maxung sibuna namuxinoa naung.”
Nebukadnesa Sina Yaya Na Danyel
46 Baing xaitamoxi(a) gung king tuxundi mari Danyel maxania saing iti yanoa. Baing tabina ba dahanania na Danyel xaung ditau xai susung saminamdi maxania. 47 Baing xaitamoxi(a) harua na Danyel ba, “Maxung sibuna Urana ungia dali urana longgalo. Ina Toxoratamona mana xaitamoxi longgalo. Hatanga axamang hisangamdi masok. (Ngaharua bila ba) namua na ung sanga ba uhatanga axa hisangamgadi li masok.”
48 Baing xaitamoxi sina yaya sabanga na Danyel saing sina yahanga xai sibung xumana na. Iti yabanoa masok yanama etua mana probinsia Babilon hataing longgalo, xaung etua mana xaitamoxi lipuxing xabiangamdi. 49 Danyel xusunga xaitamoxi(a) ba mogu Satrak, Mesak, Abetnego tung ba tung duwa yanamdi etua mana Babilon oxatandi. Ning Danyel wauyu xaitamoxi(a) numania, tuxu oxatanoa la ba.
*2:2 kimbo Kaldiadi. Maxixinga 4, 5, 10 xauna.
†2:35 Isrel lipu umangamdi dihitixiya sangsang sangua wit bila li. Ditahataha kimbo diruharuha saing diting mahaing. Yanga yubua axamang kaxukang oxata teguamdi mala. Danyel ting haruangua ba babu hatainadi galaiding ba duwa bila wit hatainadi oxatading te.