1 Ya, pule Theophilus. Ngay-ka ngamparilil murrinh kanhi ngarra Jesus da ngarra putek kanhi kardidha-ya. I kardu terert deyida parrinirilildha purni murrinh kanhi da ngatha. 2 Kardu pana ngarra Jesus pubamkardu i murrinh ngarra nukunu puddininthethiththa purni, murrinh kanhi parraninganthelerrdha purni-ya. 3 I ngay-ka murrinh thathpirr bere matha wangu binayewuptha ngurrini murrinh kanhi ngarra Jesus-yu i murrinh-ka ngurrinikutkuttha-wa. 4 I nhini-ka memnu warda mange patha-wa kanhi-yu murrinh ngala warda ngatha ngarililnu. I nga, pule Theophilus. Murrinh ngala kanhi ngamparilil-ka, nhini-ka murrinh da thathpirr murrinh pana ngarra kardu ngamere deyida pumempadha purni-yu. Mu murrinh ngala da matha warda ngurdimpayithnu thathpirr kanhi murrinh ngarra Jesus nukunu.

5 Bere da murntak warra ngarra nukunu pule Hered dinirradha kardu ngarra Judea pardidha-ka ku yilarn deyida kardidha, murrinh nukunu-ka nan-wa Zechariah. Nukunu Zechariah i ku yilarn ngamere deyida-re kardu murrinh pumenkawadhadha purni-ka Abijah-wa. I palngun nukunu Zechariah-ka murrinh nigunu-ka Elizabeth-wa, i yile nigunu-ka ku yilarn deyida kardu ngarra nukunu ngalantharr nan Aaron darntethbath-ya.

6 Bere peningintha nhini Zechariah i Elizabeth-ka kardu da mange patha da matha kardinginthadha, i Yile neki the menkubaththangintha wurrini nhini-yu. I ngarra murrinh Yile neki nukunu pumenabaththangintha purne bere matha wangu. 7 Mu peningintha nhini-ka manangka wakal-wunkuma da matha-ngintha kardinginthadha. Nigunu Elizabeth-ka kardu manangka wakal da matha banabattha. I peningintha nhini-ka kardu ngalantharr kunugunu warda kardinginthadha.

8 Bere nukunu Zechariah i ku yilarn ngamere deyida, kardu-ka ku Abijah-wa wurlk pumenadha purni Yile neki nukun ngarra da church ngala kardu Jews pigunu-ya. Mange nhini-wa pume purni pumenamararttha ngarra ku yilarn ngamere-ya ngarra da church ngala nhini-yu. 9 Bere ku yilarn ngamere-ka nukunu-wa Zechariah pumemmangkart-yu panirdinu ngarra da church ngala nhini-yu i nanhthi kangunu patha nhini-nu pinanartaknu nanhthi warnak ngarra Yile neki-nu-yu, mange ngarra pume purni, i nhini-wa pumemmangkart Zechariah-yu. Bere nukunu Zechariah-ka kanardi warda i nanhthi warnak kangunu patha warda ninganartaktha pirri 10 da nhini-re ngarra kardu wurnangat outside pirriningkadhuktha i murrinh Yile neki pirrinangerrentha.

11 Bere da nhini-re-ka ku angel ngarra Yile neki thangunu kathu pangamnaruy ngarra Zechariah pangu-re batbat pirridha ngarra da altar ngarra da nukunu nanhthi warnak ninganartaktha pirri Yile neki-nu. 12 Bere nukunu Zechariah bamkardu ku angel nhini-yu i bemkabat warda i demmanham. 13 Mu ku angel kathu-ka mamna, “Nga Zechariah, mere thengimanham. Pule ngala Yile neki kathu-ka bimpayepup-wa murrinh ngarra thanidharrpudha thardi-yu i nhini-ka palngun nhinhi Elizabeth-ya wakal nugarn buyngebatnu i murrinh thuparlnu-ka John-wa.”

14 I mamna deyida ku angel kathu-yu, “Ngarra wakal nhinhi-re buybatnu-ka nhini-ka le patha warda thathpirr thaninu i kardu wurnangat deyida wanku le patha parninu. 15 Nhini-ka Ngepan Yile neki thangunu panimardardinu ngarra nginipunh nukunu-yu ngarra buybatnu-re-yu i bere matha wangu paninu nhini-yu. I nukunu-ka purdirurturtnu i kardu ngala purrunu. I Yile neki-ka le thathpirr paninanu. I nukunu nhini-ka mere kurrugurdugurduk nukun kura murlak-yu. 16 I kardu Jews wurnangat purdunkalathnu ngarra Yile neki-nu wangu-yu. 17 I kumparra warra pununu pi ngarra kardu nugarn pana ngarra Yile neki kathu purduthuknu-yu. I Yile neki-ka nanhthi lurruth ngala panamutnu ngarra ngepan nukunu mangini nukunu deyida mani kardu ngalantharr murntak nan-ya Elijah nanhthi lurruth ngala damnamut-ya. I nukunu-ka purdirrayithnu purru murrinh ngarra Yile neki nukunu ngarra kardu wurnangat. I nhini kardu yileyile-ka marda deyida pumanartnu puru wakal peneme-yu. I kardu pana ngarra da mange wiye pummamath pumpan-ka parnipartnu warda i nhini-ka kardu nginipunh pana deyida mani ngarra kardu mange patha panthin pumpan kardu puyemanu puru. Da-ka mange-ka nginipunh nhini mani-wa wakal nhinhi purdunkalathnu-yu kardu Jews ngarra Yile neki-nu wangu-yu. I nhini kardu-ka pumenawathawathanu i puyunamardamardanu kardu Pule ngala pana-nu kardu ngarra tiduk kathu pununu pi-yu i parraruynu kardu ngarra nhini da.” Nhini-wa murrinh-yu ku angel mamna ngarra Zechariah.

18 Bere nukunu Zechariah kathu-ka mamna ngarra ku angel nhini-yu, “Mu ngay-ka ngarra-re the danngiyerdi thirrim pana kathu-yu murrinh thathpirr namnga thirrim-yu? Ngay-ka kardu ngalantharr warda-wa i palngun ngay-ka kardu kunugunu warda-wa.”

19 Mu ku angel kathu-ka mamna, “Ngay-ka Gabriel-wa. I ngay-ka bere matha wangu nganamnintha ngarra Pule ngala Yile neki-ya. I nukunu da murrinh nhini-yu damngamut i wurdanngithuk ngarra nhinhi-nu murrinh patha kanhi ngamnhiyerr-yu. 20 Mu nhinhi-ka mere murrinh nengabaththa ngay-yu, nhini nhinhi-ka manangka murrinh ngadha thurrunu themen mampadhapnu i ngarra wakal nhinhi da mana buympabatnu thathpirr. I murrinh kanhi ngarra mampa-ka da-ka murrinh da thathpirr thuyepupnu nhini-yu.” Ku angel kathu-yu mamna.

21 Mu kardu wurnangat-ka da outside da ngatha pirriningkadhuktha. I da pirdithme nimin pardinayekattha-ya kardu-yu nukunu Zechariah-nu pungiwuynu i murrinh-nu purdirrayithnu. Mu kardu kathu-ka murrinh warda pumenanudha purni, “Ya. Thangku-dha nukunu Zechariah da pirdithme kanam pangu-yu inside-yu?”

22 Bere nhini thangunu nukunu Zechariah-ka yungawuy warda ngarra da church ngala nhini thangunu-yu, mu mere ngarra warda murrinh wurdinirrayiththa ngarra kardu wangu-yu, wurda. Nukunu pangu pirridha-ka murrinh mange da matha-re daninkarrdha pirri i nhini-ka kardu warda murrinh pumenanudha pi, “Ya, nukunu kama murrinh thathpi ngarra Yile neki thangunu kathu bimnayepup pangu ngarra da church ngala-yu.”

23 Bere nhini thangunu nukunu Zechariah-ka wurlk-ka marntikerdek warda ngarra da church ngala pangu-yu ngarra Jerusalem-yu, i nungardurr da ngarra nukunu-nu warda wangu nadha dini.

24 Bere nhini thangunu-ka palngun nukunu Zechariah Elizabeth-ka kardu marda warda wurrinidha. I nigunu-ka kardidha ngarra thelput inside da matha mange nigunu da matha kardidha. Da-ka merrk 5 warda kardidha-yu, i mere nangkal ngadha bengkardudha i dengeruydha. 25 Bere nigunu-ka murrinh menanudha kardi mange nigunu ngatha, “Yile neki-ka mange patha mamnga i le damngamut. Ngay-ka kardu marda warda ngurran i mere ngarra warda manangka wakal-ngimarda ngurrunu, nhini Yile neki-ka wakal warda damngamut. I nhini ngay-ka mere warda kurdungiwerdi nukunu ngarra kardu.”

26-27 Bere da nhini-re ngarra nigunu Elizabeth kardu putput wurrinidha da merrk da 6 warda kardidha, Yile neki kathu wurdanngethuk ku angel nhini da ngatha nukunu Gabriel-ya ngarra kardu mardinhpuy nan-nu-ya Mary pangamngeruy. Nigunu Mary kardidha-ka da Nazareth, da town kunungingki-ya da ngarra ngala nan-ya Kelili. I nigunu-ka kardu niye-niye nukunu-wa Joseph. Nukunu Joseph-ka kardu darntethbath nukunu nan King David. Bere peningintha nhini Mary i Joseph-ka mere da ngatha benanginthalettha i mere da ngatha kaningintharrittha.

28 Bere ku angel nhini-ka pangamngeruy ngarra Mary i murrinh mamnge, “Ya Mary. Le warda thani. Pule ngala Yile neki-ka memnhimangkart i nukunu-ka kanam ngarra nhinhi.”

29 Mu nigunu Mary-ka werrerrmamngini i mere murrinh memartadha murrinh nhini ngarra mamnge-yu. I nhini-ka murrinh marda-re memnu mange nigunu, “Ngarra-nu murrinh kanhi mamnga karrim-yu?”

30 Mu ku angel kathu-ka mamnge deyida ngarra nigunu, “Nga Mary, mere thenham. Yile neki-ka mange patha thathpirr nhinhi mampa memnhimangkart-yu i le dimpa. 31 Nhinhi-ka kardu putput thurrunu i kardu wakal nugarn buympabatnu, i murrinh nukunu thuparlnu-ka Jesus-wa. 32 I nukunu-ka kardu Pule ngala thathpirr purrunu. I nukunu-ka wakal nugarn ngarra Pule ngala Yile neki nukunu-wa paninu-yu. I Yile neki-ka bupaknu nukunu-yu kardu Pule ngala thathpirr pinu nginipunh King David mani-ya. 33 I nukunu-ka bere matha wangu kardu Pule ngala pirranu ngarra kardu Jews, kardu parrarntethbath ngarra nukunu Jacob-ya. Nukunu-ka bere matha wangu pinu kardu Pule ngala thathpirr-yu,” ku angel kathu mamnge ngarra Mary-yu.

34 Mu nigunu Mary kathu-ka mamna ngarra ku angel, “Ngarra-re-wa kardu putput ngurrunu ngay-yu? Ngay-ka mere ngadha nganingintharrittha kardu nugarn-yu i ngay-ka mere da ngatha benanginthalettha kardu nugarn-yu.”

35 Mu ku angel kathu-ka mamnge ngarra Mary, “Yile neki-ka kardu lurruth ngala-wa. I nukunu-ka purdumpathuknu Ngepan patha ngarra nukunu i ngarra nhinhi paninu i wakal pampamutnu. I kardu wakal nhini ngarra Ngepan patha thangunu buympabatnu-ka, nhini nukunu-ka wakal nugarn Yile neki nukunu thathpirr-wa purrunu nhini-yu. I nukunu-ka mange wiye-ka mere ngarra nukun kama kurru nhini-yu.”

36 Bere ku angel kathu-ka mamnge deyida ngarra Mary, “Ya, Mary. Kardu darrikardu nhinhi Elizabeth nganaka? Nigunu-ka kardu kunugunu warda-wa, mu nigunu-ka kardu putput wardarra wurran, da-ka merrk 6 warda kanam. Da murntak warra-ka kardu wakal mere ngarra berdurdurttha kani da marra-re-yu, mu Yile neki kathu-ka damngemut weyida nhini-yu kardu wakal-yu. 37 Yile neki-ka lurruth ngala-wa i nukunu-ka mange terert warda ngatha mam wurran. I mange-ka mere ngarra nukun kurdubay, wurda da matha.”

38 Bere Mary kathu-ka mamna, “Yu, Yile neki-ka Pule ngala ngay dimnga nhini-yu. I murrinh ngarra thathpi nukunu-ka ngay-ka marda-wa manganart ngurran nhini-yu, i murrinh manabathnu ngurru. Yu berengunh, murrinh pana ngarra nhinhi namnga-ka ngay-ka da-nu thathpirr murrinh-nu marda manganart,” Mary kathu-yu mamna ngarra ku angel-yu. Bere murrinh nhini thangunu-ka ku angel nhini-ka nungardurr warda kanampart warda Mary-yu.

39-40 Bere Mary-ka dempirnturt nungardurr warda pirtpirt da matha nadha dini da Judea-nu warda wangu da ngarra palyirr-nganamarda ngarra dim da-ya, da ngarra Elizabeth i Zechariah kardinginthapuptha-ya. Bere nigunu nadha dini-ka da ngarra thelput peniningtha, i pangamngeruy ngarra kardu darrikardu nigunu kardu kunugunu nhini Elizabeth. I Mary kathu-ka mamnge, “Yu, le warda ngem kardu ngay-yu ngangamparuy-yu.”

41 Bere murrinh ngarra Mary-re mamnge Elizabeth-ka wakal ngarra nigunu Elizabeth putput yungurrkurrktha-ka yibimputeth warda nhini-yu. I Ngepan ngarra Yile neki thangunu kanammardardi warda ngarra nigunu Elizabeth-yu. 42 Bere Elizabeth-ka le patha thathpirr diningedha i mamnge ngarra Mary, “Nga. Yile neki-ka memnhimangkart nhinhi-yu kardu ngarra palngun wurnangat thangunu kathu da ngarra ngala kanhi. I nukunu-ka le thathpirr dimpa i le deyida dimna ngarra wakal nhinhi buympabatnu-yu.”

43 Bere Elizabeth kathu-ka murrinh numi deyida mamnge ngarra Mary, “Mary, nhinhi-ka kardu kale nukunu ngarra Pule ngala ngarra ngay nukun-yu. Yile neki-ka mange patha thathpirr mamnga kardu ngarra nhinhi-nu wurdanngathuk i thangamngaruy-yu. 44 I ngarra marra-re nhinhi thunungamngimardale-ka wakal kanhi ngarra marda nganthin ngarrim-ka le patha yudha i yibimputeth warda nhini-yu. 45 I Mary, nhinhi-ka murrinh thathpi ngarra Yile neki thangunu namnabath murrinh thathpirr-wa mampa-yu i nhinhi-ka le warda thathpirr thaninu,” Elizabeth kathu-yu mamnge ngarra Mary.

46 Bere Mary kathu-ka mamnge ngarra Elizabeth, “Ngay-ka ngarntiparl nganam Yile neki-yu. 47 I ngepan ngay-ka le thathpirr warda nganam ngarra nukunu thangunu mamngiyibirnu-yu. 48 Ngay-ka kardu mere muthingka kardu ngala, mu nukunu da matha bamngingkardu i memngimangkart-yu, i da nakurl-te kardu wurnangat da matha pariparlnu puru Yile neki, nhini nukunu-ka ngay thangunu mange patha thathpirr mamnga.”

49 I Mary-ka bere ngatha wangu murrinh medha pirri, i mam, “Yile neki-ka kardu ngala thathpirr-wa, i nukunu-ka kardu lurruth ngala thathpirr i patha da matha. I kardu mere nangkal mani kama kurru nginipunh nukunu-yu. Nukunu-ka mange patha thathpirr mamnga wurran. 50 Yile neki-ka bere ngatha wangu dirranganpunpe kanam kardu wurnangat pana ngarra murrinh nukunu pubimnayewup pumpan i murrinh pumamnabath pumpan. 51 I nukunu-ka bere ngatha wangu mange lurruth ngala mam wurran. Nukunu-ka pirranputhnu purru kardu pana ngarra pumemnungala pumpan-yu. 52 I kardu pana deyida wanku kardu pule ngala ngala-ya pepe da matha panthutthutnu kardu nhini-yu. I kardu pana ngarra ngathayida pumemnukunungingki pumpan-ka nukunu-ka manngalanu warda nhini-yu. 53 I kardu pana ngarra mi mami parnam i nanhthi mananhthi parnam-ka nukunu Yile neki-ka parramutmutnu mi i nanhthi, i nhini kardu-ka banmardannu warda nhini-yu. I kardu pana ngarra nanhthi terert panthin pumpan-ka Yile neki kathu nanhthi purrkpurrk nhini paninmatkutnu-wa, i nhini kardu-ka purdunthukthuknu warda wunku nanhthi puruyeymanu warda nhini-yu.

54-55 “I Yile neki-ka mannhimanpi-warda-ngime i dirrangannhipengime wurran nekingime kardu ngarra tharntethbathngime ngalantharr nekingime nan-ya Israel. Nhini-wa murrinh Yile neki kathu-yu mampirruneme ngarra Abraham i kardu ngalantharr nekingime. Nukunu mam-ya, ‘Ngay-ka bere matha wangu ngirrananpenu ngurru.’ ” Nhini-wa murrinh nigunu Mary-yu murrinh darntiparl ngarra Yile neki wangu-yu.

56 Bere nigunu Mary-ka pangu da ngadha kardinginthadha ngarra Elizabeth da merrk perrkenkuneme-nu-ya. I nhini thangunu-ka wurdantharr Elizabeth i nungardurr warda da ngarra thelput nigunu-nu warda wangu wurdawurl da nan Nazareth.

57 Bere nhini thangunu kardu kunugunu pana nan Elizabeth-ka bamngebat warda kardu wakal nugarn. 58 I bere murrinh warda banalangtha wurrini pana-re kardu ngarra darrikardu nigunu Elizabeth da mana, i kardu ngarra ngamere da manta pana pardipuptha-yu. I kardu-ka le warda pardingedha, nhini Yile neki-ka mange patha da matha mamnge i wakal damngemut-yu.

59 Bere da-ka 8 warda mam, i nhini kardu darrikardu peningintha-ka parrampirruruyngintha ngarra Zechariah i Elizabeth. I wakal peningintha-ka kardu warda puddanwit nhini-yu kardu nugarn-nu warda purrunu. I murrinh warda puyiparldha murrinh ngarra yile nukunu deyida mani Zechariah. 60 Mu kale nukunu kathu-ka mampirra, “Awu, wurda-wa murrinh nhini-yu. Mu murrinh ngunginthaparlnu-ka John-wa.”

61 Mu kardu kathu-ka pumamnge, “Murrinh ngarra thangunu pana-yu? Kardu ngarra darrikardu nankungintha-ka mere nangkal ngadha mebaththa kani murrinh pana-yu.” 62 I nhini thangunu-ka ngarra yileyile Zechariah-ya murrinh mange-re pumenadha pi i parrantharrpu warda, “Mu nangkal-wa murrinh thuparlnu kardu wakal-yu?”

63 Bere nukunu Zechariah-ka murrinh mange-re mampirra nanhthi peypa-nu. I ngarra nanhthi peypa nhini-re darntilil murrinh-ka kanhi-wa, “Murrinh nukunu nguparlnu-ka John-wa.” I kardu kathu-ka pumemnamardart warda nhini-yu. 64 Bere da nhini-re nukunu Zechariah-ka kardingerren-deyida-dha. Nukunu-ka kardu manangka murrinh kardidha i mere deyida themen denadhaptha ku angel thangunu-yu, mu kardu kardingerrentha warda i murrinh daniriparldha kardi ngarra Yile neki wangu. 65 I kardu darrikardu peningintha i kardu ngamere ngarra da manta pana pardipuptha-ka puyenthepup i perrenham ngala da matha nhini-yu. I murrinh nhini-ka banalangtha wurrini da pana ngangka-re ngarra kardu pardipuptha ngarra da palyirr-nganamarda nhini-re-yu da nan-ya Judea. 66 I kardu ngarra murrinh nhini-re puyenthepup-ka murrinh warda pumenanudha purni, “Ya. Kardu wakal kanhi purdirurturtnu-ka kardu ngarra kama pamanu purru pana-yu?” Nhini-wa murrinh pumenanudha purni, nhini kardu-ka the-wa pumebaththa purni Yile neki dirrapedha kardi wakal nukunu nhini-yu.

67 Bere Ngepan Yile neki thangunu kanamnginirdi warda ngarra Zechariah, yile nukunu John-ya, i nhini-ka murrinh warda wurdampirruyithngime murrinh ngarra Yile neki thangunu-yu. I kanhi-wa murrinh mam-yu, 68 “Mampa, pariparl-warda-ngime Yile neki. Nukunu-ka kardu Pule ngala thathpirr-wa dinnhengime kardu ngarra nekingime-ya, kardu ngarra ngalantharr nan thangunu Israel tharntethbathngime. I nukunu Yile neki-ka wurrininhedhangime i mannhiyibirnungime.

69-70 “I da murntak warra-ka kardu ngalantharr ku prophet-ya kanhi da murrinh pumerradha purni-yu, ‘Nga. Yile neki-ka purdunhethuknungime kardu nugarn kardu lurruth ngala, i nukunu kardu nhini-ka manhiyibirnunungime. I nukunu nhini-ka kardu parethbathnu ngarra King David thangunu kathu. 71 I nukunu kardu nhini-ka manhiyibirnunungime kardu ngarra murlakpun thangunu kathu i kardu pana ngarra mere marda kumanhertngime kuru.’

72-75 “I ngana deyida Yile neki kathu-ka mamna ngarra nukunu pule Abraham da murntak warra-ya. I kanhi-wa murrinh ngarra nukunu kathu mamna ngarra Abraham-yu i kardu ngarra ngalantharr ngalantharr murntak deyida mampirruneme, ‘Ngay-ka ngirrananpenu ngani. I ngay-ka mananthibirnunu kardu ngarra pana thangunu kathu mere marda kumananart kuru. I nhini-ka mere ngarra warda nenmanham nukun nuru nhini-yu ngarra da mange ngay da matha nangimariwaknu nuru. I nhini nanki-ka da mange patha yuthpan da matha numabathnu nuru i kardu patha da matha nurunu da bere matha wangu-yu.’ ” Nhini-wa murrinh Yile neki kathu mampirruneme-yu i murrinh mere panayekumtha nhini-yu.

76 I bere nukunu Zechariah-ka bere ngatha wangu murrinh medha pirri, “I nga, muluk,” mamna ngarra wakal nukunu-nu. “Nhinhi-ka kardu bere matha wangu murrinh ngarra Pule ngala Yile neki thangunu thurdirrayithnu thurru, ku prophet-wa nhinhi thurrunanu-yu. I nhinhi-ka da nakurlnu-wa kumparra warra thununanu thi ngarra kardu pule ngala pana ngarra kardu tiduk warda kathu pununu pi. I nhinhi-ka thurdunthethithnu thurru kardu murrinh ngarra Yile neki nukunu-yu, i nhini kardu-ka pumenawathawathanu i parninamardamardanu kardu Pule ngala pana-nu ngarra tiduk nimin parraruynu purru. 77 I nhinhi-ka murrinh thanthelerrnu thurru kardu pana-nu Yile neki kardu manmayerrarrnu purru da ngarra mange wiye thangunu panthin parnam i kardu warda manthibirnunu.”

78-79 I bere nukunu Zechariah-ka murrinh bere ngatha wangu medha pirri, “Yile neki-ka marda thathpirr mangannhertngime dim. I nukunu-ka purdunhethuknungime kardu Pule ngala nhini da kangkarl thangunu kathu. I nukunu nhini-ka manhimayerrarrnungime da mange wiye ngarra nekingime thanthinngime thurran i manhiyibirnunu-warda-ngime. I nukunu Pule ngala nhini-ka da thathpirr warda panhengkardanungime da ngarra Yile neki nukunu wangu, i nhini-ka kardu watmam purrunungime i marda pekpek da matha paninungime. I ngarra Pule ngala nhini purrunu kathu-ka, da nginipunh nanhthi ngunga marra deyida kathu mani punhengkapurlnungime, i mere warda pinungime da ngarra thipmam binhi wangu-yu.” Nhini-wa murrinh Zechariah mamna ngarra wakal nukunu-yu.

80 Bere nhini thangunu-ka kardu wakal nugarn nhini John-ya kardu wurdanturturt lurruth ngala da matha nanhthi nginipunh nukunu i ngepan nukunu. I nukunu-ka marda merttha wurrini da mange ngarra Yile neki nukunu wangu. I nukunu da kardipuptha-ka ngarra da darrinpirr pularn i ngarra demnungkarr da mana. I nhini-ka pangampirraruy warda ngarra kardu-yu, kardu ngarra parrarntethbath nukunu Israel, kardu Jews-ya.