Balua ya kutumbula ya
Petili
Ulongolelu
Balua ya 1 Petili yayandikwi na Mtumi Petili. Petili itumbula kuyandika kwa kujidandawula mwene avili yani, ndi vayani veakuvayandikila. Balua yaki akuvayandikila Msambi wa vandu vevakumsadika Kilisitu vevavi “Ngati vayehi pamulima,” (musula ya 1 Petili 1:1). Na pamahele avayandikili vasomaji vaki namuna yeniyi. Muni balua ya Pauli yiwanangana padebe na balua ya Pauli yeavayandikili Vaefeso kwa mambu nunuyu, vandu vamahele vasadiki kuvya balua ya 1 Petili yayandikwi payamali kuyandikwa balua kwa Vaefeso papipi na mwaka 65 peamali kuvelekewa Kilisitu. Petili ayandiki balua yeniyi peavili kumuji wa ku Loma pandu, mwene apakemili Babiloni (musula ya 5:13).
Petili idandawula ayandiki balua iyi ndava ya “Kuvakangamalisa mtima na kutijovela kuvya wenuwu ndi ubwina wa chakaka wa Chapanga.” (musula ya 5:12). Kuwanangana pagati ya (musula za 1 Petili 2:11-3:7 na Vaefeso 5:18-6:9 na Vakolosai 3:18-4:6). Pandu poha padatu pilangisa kuvala kutama bwina na vandu va nyumba yimonga na kuyidakila uhotola. Kangi akuvakangamalisa mtima vandu vevakumsadika Kilisitu vavya na usindimala pegihumila mang'ahiso muni mwishu uvi papipi (musula ya 4:1)
Gegavi
Petili akujimanyisa mwene na kuvaluwula vasomaji va balua yaki (musula ya 1:1-2).
Kangi akumsengusa Chapanga ndava ya usangula wula wevaupokili vene pamonga na vangi na chiyonjokesu akuyipata muwumi wavi (musula ya 1:3-2:10).
Akuvadandaulila vandu vevakumsadika Kilisitu chakutama bwina palongolo ya Chapanga pamulima na idandawula ndava ya mambu ndalindali ngati mdala na mgosi na mvanda na bambu waki (musula ya 2:11-4:11).
Pahala pa apo akuvakangamalisa mtima vasindimala mumangaiso (musula ya 4:12-5:11).
Kangi imalakisila balua yaki 1 Petili (musula ya 1 Petili 5:12-14).
1
1 Nene Petili mtumi wa Yesu Kilisitu, nikuvayandikila nyenye vandu mwemuhaguliwi na Chapanga, ndi mwampechangini na mwitama ngati vajumbiswa kwenuko Ponto na Galatia na Kapodokia na Asia na Bisunia.
2 Dadi Chapanga avamanyili na avahagwili nyenye kuhumila kadeni kulandana na uganu waki, na mkitiwi mwavamsopi kwa mpungu, muni mumyidakila Yesu Kilisitu na kunyambiswa kwa ngasi yaki. Nikuvaganila ubwina na uteke wamahele.
Huvalila ya chakaka
3 Chapanga alumbiwa na Dadi wa BAMBU witu Yesu Kilisitu! Kwa lipyana laki likulu atikitili tivelekewa upya kwa kumyukisa Yesu. Lilovi lenili litipelili huvalila ya magono goha gangali mwishu, 4 na hinu tilindila kupata vindu vyabwina vyangahotoleka kuwola amala kuhalabika amala kujimika, ndi Chapanga avavikili vandu vaki kunani. 5 Na nyenye mvikiwa ulonda kwa makakala ga Chapanga kwa njila ya sadika mupatayi usangula. Usangula wenuwo Weutendelekiwi kugubukuliwa mumagono ga mwishu.
6 Mhekelela ndava ya lijambu lenilo, pamonga hinu, kwa lukumbi luhupi, yati mganikiwa kung'ahika ndava ya kulingiwa mu njila ndalindali. 7 Kulingiwa kwenuko ndi kugana kulola sadika yinu ndi ya chakaka. Hati zahabu yene yeyihalabika yilingiwa kwa motu, mewawa na sadika yinu, ndi chindu chivaha kuliku zahabu, ndi yiganikiwa yilingiwa muni yisindimala. Penapo yati mwipokela ulumbiwa na ukulu na kutopeswa ligono lila Yesu Kilisitu peibwela. 8 Hati ngati mwangamuwona, mumganili, ngati hati hinu mukumuwona lepi, nyenye mukumusadika. Mwiheka kwa luheku lukulu lwangajoveka, 9 ndava mwipokela chila chemwichilonda, ndava ya kusadika kwinu, ndi kusanguliwa kwinu.
10 Vamlota va Chapanga vakitili umang'omesi na kukotakesa neju ndava ya usangula wula, vakalota ndava ya njombi ndi nyenye ngamupewili. 11 Vaganayi kumanya lukumbi lwoki na yivya wuli. Kwa chindu chenicho cha ajovili Mpungu wa Kilisitu mweavi mugati yavi, mwealongolili kujova kuvya Kilisitu yati gakumkolela mang'ahiso na ukulu weubwela. 12 Chapanga avagubukulili vamlota avo ngati vangajihengala vene nambu ndi vevahengili nyenye mwemwamali kuyuwana, pevajovili mambu gala ndi gemyuwini kuhuma kwa vandu vevikokosa Lilovi la Bwina kwa njila ya Mpungu wa Chapanga mweatumwili kuhuma kunani. Hati vamitumi va kunani kwa Chapanga vinogela kumanya.
Kutama wumi wa msopi
13 Hinu, mjitendelekela neju, na mvya mihu na mjilongosa mwavene. Mvika huvalila yinu yoha kwa mumota yila yemwipewa lukumbi Yesu Kilisitu peigubukuliwayi! 14 Mvya ngati vana va Chapanga veviyidakila, mkoto kutama kwa kulanda kangi mnogo wa uhakau ngati wemwavili nawu lukumbi pemwangamanya Chapanga. 15 Nambu mganikiwa muvya vandu vamsopi mumatendu ginu goha gemwikita, ngati Chapanga mweavakemili cheavili msopi. 16 Muni Mayandiku Gamsopi gijova “Mvya va Msopi, muni Nene ndi Msopi.”
17 Pemukumuyupa Chapanga, nyenye mkumkemela Dadi. Hinu, mmanya kuvya mwene akumhamula kila mundu ngati cheakitili, Chapanga angahagula. Hinu mtama bwina pamulima apa ngati vayehi kwa kumtopesa neju Chapanga. 18 Muni mmanyili kuvya nyenye mwasanguliwi kuhuma mulugendu lwa chiyimu, gemwapokili kuhuma kwa vagogo vinu. Nambu mwasanguliwi lepi kwa vindu vyevihalabika, ngati maganga ga feza na zahabu, 19 nambu yavili kwa ngasi ya Kilisitu yeyivii chindu chivaha neju. Mweavi ngati mwana limbelele mwanga chilema amala libala. 20 Ahaguliwi na Chapanga kwakona kuwumbiwa mulima uwu, nambu agubukuliwi magono aga ga mwishu ndava yinu. 21 Kwa kupitila Kilisitu, mkumsadika Chapanga, mweamyukisi na mweamlumbili, hinu sadika yinu na huvalila yinu yivya kwa Chapanga.
22 Hinu ndava munyambiswi mtima kwa kuyidakili uchakaka, muni muvagana vayinu changali uhomela. Mganana nyenye kwa nyenye kwa mtima woha. 23 Ndava muni nyenye mpewili wumi wa mupya, lepi ngati vana vevahumili kwa mundu mweifwa nambu Dadi mweitama magono goha gangali mwishu, kwa njila ya ujumbi wa Chapanga weuvi mumi na weusindimala. 24 Ngati Mayandiku Gamsopi chegijova,
“Kila mundu ndi ngati mahamba,
na ukulu waki woha ndi ngati maluva ga mudahi.
Ginyala na maluva gigwa.
25 Nambu lilovi la BAMBU lisigalila magono goha gangali mwishu.”
Lilovi lenilo ndi Lilovi la Bwina lemwakokosiwi.