Su Gempiya ne Gesuyen nek Sinulat ni
San Juan
Pesi'una
Su Gempiya ne Gesuyen metendeng riin ni Jesus Christ nek sinulat ni Juan mikperayag ne si Jesus Christ giin sud Diwata, neng “mibaluy ne getaw bu' mikengel duma senita (San Juan 1.14).” Dlibru keni sinulat arun sung megbasa run nini mektu'u ne si Jesus giin suk sinaad neng Menleluwas, sug Bata' ned Diwata, arun pebiyan sek pektu'u ri Seniin mekaangken ilan ne ketubu' ne genda'i gekteben (San Juan 3.16).
Su guna neg bahin se dlibru keni miktuntul seng mikeleseles ne ketingelaan neng mikpe'ilala ne si Jesus giin suk sinaad neng Menleluwas, sug Bata' ned Diwata. Ma'ad “...melaun pa gairi nga ketingelaan nek pimbaal ni Jesus neng mi'ita' tumu' ne ngak tinu'unaan ne nda' mesulat ri se dlibru keni. Ma'ad su ngang misulat rini, sinulat arun mektu'u amu ne si Jesus giin sung Misiyas, sug Bata' ned Diwata. Bu' pebiyan sek pektu'u ketu mekaangken amu ne ketubu' riin se ngalanen (San Juan 20.30-31).”
Rayun pilendugan ini se ngag bahin neng mikpesabut bu' landunik pirayag se nga ketingelaan. Keni ne ngag bahin miktalu' ri senita ned duuni nga getaw neng miktu'u riin ni Jesus Christ bu' mibaal ilan ne ngak tinu'unaan saanay sud duma kinumuntra ri Seniin bu' nda' pektu'u. Su nga kapitulu 13 tampan se kapitulu 17 miktuntul sek peksalabuuk ni Jesus bu' se ngak tinu'unaan se gebii ned dinaap giin. Miksambay rema ini ri se ngak talu' sek pekpemandu' bu' sek pegulikseg ri senilan se genda' pa giin lensangay ritu se krus. Su ketapusan ne nga kapitulu miktuntul sek peddaap riin ni Jesus bu' pegusay, pedlansang ri seniin ritu se krus, sek peketubu'en puli' bu' pekpe'ita'en ritu se ngak tinu'unan tubus giin metubu' puli'.
Su gesuyen metendeng se dlibun neng misekupan riin sek pekpenapaw (San Juan 7.53—8.11) binetangan nek parintisis (...) tendeng ay melaun ne ngak sinulat bu' su guna ne nga gubad seg Bibliya nda' nilan nini peruma saanay su ngad duma ne nga gubad mikperuma run nini se ngad duma neg bahin se Kesulatan.
Binegayan ne gembagel nek pegalimba' se dlibru keni sug begay se ketubu' ne genda'iruni gekteben pebiyan riin ni Christ, sala neg begay neng megatad nandaw bu' me'angken se dlaunan neng miktu'u riin ni Jesus ne giin sud dalan, su kemetuuran, bu' su ketubu'. Sala neg betang neng me'ita' ta se dlibru keni giin suk pedlegamit seng mesayun ne ngag betang neng mesegaran ta se gendawendaw nek pedleketubu' arun sek peksimbulu se nga kemetuuran ned duuni gispirituhanen ne gulugan maa' sek tubig, pan, kerelaag, kereleman, menggegingat ne nga karniru, bu' se nga karniru, suk pimula ne gubas bu' su ngag bungaan.
Ngang Misulat ri se Dlibru keni
I. Pesi'una 1.1-18
II. Si Juan neng Membebendyag bu' su nga guna nek Tinu'unan ni Jesus 1.19-51
III. Suk Pekpenibeli ni Jesus ri se nga Getaw 2.1—12.50
IV. Su Ketapusan ne Gendaw ritu seg Jerusalem bu' seng megaud seg Jerusalem 13.1—19.42
V. Suk Peketubu' Puli' bu' Pekpe'ita' ne Ginu'u 20.1-31
VI. Penapus: Dlain nek Pekpe'ita' ritu se Galilea 21.1-25
1
Suk Talu' nek Pigbuwatan ne Ketubu' ne nga Getaw
1 Se genda' pa mbaal sug benwa, suk Talu' diin na. Talu' keni duma ned Diwata bu' suk Talu' Giin sud Diwata. 2 Giin sud duma ned Diwata se genda' pa mbaal sug benwa. 3 Pebiyan ri seniin, binaal ned Diwata su dlaun ne ngag betang; bu' nda' giin, nda'iruni isan landun ne ngag betang ne gembaal. 4 Suk Talu' giin suk pigbuwatan ne ketubu', bu' ketubu' keni migbegay ned delaag ri se nga getaw. 5 Bu' delaag keni dinumelaag ri se kerelem bu' su kerelem, genda' mekeddaag ri sed delaag keni.
6 ✡ 1.6: San Mateo 3.1; San Marcos 1.4; San Lucas 3.1-2. Na, duuning minateng ne getaw nek sinugu' ned Diwata, su ngalanen si Juan.* 1.6 Si Juan keni, gena' giin su gapustulis ni Jesus Christ ma'ad si Juan neng Membebendyag. 7 Sinugu' giin ned Diwata sek pekpemetuud metendeng ri sed delaag keni, arun pebiyan ri seniin meketu'u su dlaun ne nga getaw. 8 Gena' giin sud delaag, ma'ad mirini giin sek pekpemetuud metendeng ri sed delaag. 9 Sung metuud ned delaag merini seg benwa arun su dlaun ne nga getaw merelaagan.
10 Rini giin seg benwa, bu' isan su nga dlangit bu' dlupa' binaal pebiyan ri seniin, ma'ad su nga getaw ri seg benwa genda' mekilala ri seniin. 11 Mirini giin se gegulingenen ne nga getawan, ma'ad nda' nilan giin duwatay. 12 Ma'ad su ngad dinumawat bu' miktu'u ri seniin, binegayaan ne ketenged ne gembaal ne ngag bata' ned Diwata. 13 Nda' ilan mbaal ne nga gembata' ned Diwata seng mi'enaran nek pebiyan ne getaw, ri senita pa mi'etaw gisip nga gembata' se kinilawan ne gama'; tumu', sud Diwata mismu giin su gegulingen nilan ne Gama'.
14 Bu' Talu' keni mibaluy ne getaw bu' mipenu' ne dlelaat bu' kemetuuran neng mikengel ri senita. Rayun mi'ita' nami suk pekege'emaan, pekege'eman keni mirawaten gisip buntung Bata' ne Gama'.
15 (Mikpemetuud si Juan metendeng riin seniin. Migbeksay giin, “Giin nini suk tinalu'u ri seniyu seng miktalu'u, ‘Sumunud giin ri senaan, ma'ad labaw pa giin ri senaan, ay se genda'u pa me'etaw diin na giin.’ ”)
16 Tendeng ay buwat se gembagel ne dlelaaten, dlaunan ta mikerawat seng miksunudsunud ne kepiyaan. 17 Tendeng ay su Kesugu'an binegay pebiyan riin ni Moses; ma'ad su dlelaat bu' su kemetuuran binegay pebiyan riin ni Jesus Christ. 18 Nda'iruning mikiita' riin sed Diwata; ma'ad sug buntung Bata'en nek sementaun kanunay ne Gama'en, giin sung mikpe'ilala ri seniin.
Sung Minsahi ni Juan neng Membebendyag
(San Mateo 3.1-12; San Marcos 1.1-8; San Lucas 3.1-18)
19 Giin nini suk pekpemetuud ni Juan seng miksugu' su ngag Judeo ne ngak pari' bu' ngang mekpegabang ri se ngak pari' tu sek templo neg buwat seg Jerusalem arun sek peksaak riin ni Juan, “Ta'a ma ne getaw?”
20 Bu' nda'iruni ginedlud ni Juan, tumu' miktalu' giin seng metuud, laungen, “Gena' gaku' sung Misiyas.”
21 ✡ 1.21: a Malakias 4.5. b Deuteronomio 18.15, 18. Bu' miksaak ilan puli', “Lama run rayun? Dya'a ba si Elias?”
Bu' miksembag si Juan, “Gena'u si Elias.”
Miktalu' ilan puli', “Propetaa ba?”
Bu' miksembag giin, “Gena'.”
22 Rayun miktalu' ilan, “Ta'a ba ne getaw? Esuyay mu ami arun duuning mesembag nami ri seng miksugu' senami. Landun maing metalu' mu metendeng ri se gegulingen mu?”
23 ✡ 1.23: Isaias 40.3 (LXX). Miksembag si Juan pebiyan se ngak tinalu' ni propeta Isaias,
“Gaku' su getaw nek tinalu' ni propeta Isaias:
‘neng megbeksay ri se kemingawan.
Leddeng niyu sud dalan neg biyanan ne Ginu'u.’ ”
24 Bu' su ngak sinugu' ketu, sinugu' ilan buwat se dlumpuk ne ngak Pariseo, 25 bu' sinaakan nilan rayun si Juan, “Lama membendyag'a run se nga getaw bu' gena' dya'a sung Misiyas awas si Elias awas suk propeta?”
26 Miksembag si Juan, “Gaku' migbendyag pebiyan ri sek tubig; ma'ad riin seniyu duuning migindeg ne genda' pa niyu me'ilala, 27 suk sala neng mateng neng meksunud ri senaan; ndi'u mbaya' ne mbaal nek sesugu'enen isan sek pegugbad se giket nek sandalyasen.”
28 Ngag betang keni mihitabu' ritu se dlugar neg Betania dipag neg Jordan ned ditu si Juan mimbendyag.
Si Jesus, sung Nati ne Karniru ned Diwata
29 Sek sunud ne gendaw, mi'ita' ni Juan si Jesus neng mikpagaw ri seniin, miktalu' rayun si Juan ri se nga getaw, “Enlengay niyu, giin sung Nati ne Karniru ned Diwata, sung mekpasaylu sek sala' se dlaun ne nga getaw ri seg benwa. 30 Keni na gaid giin suk tinalu'u ri seniyu, ‘Neng mateng sunud ri senaan, su getaw ne dlabaw pa ri senaan, tendeng ay se genda'u pa me'etaw diin na giin.’ 31 Bu' gaku' nud diin nda' mekilala ri seniin; ma'ad arun mpesuun giin tu se nga getaw Israel, aas miriniu sek pegbendyag nek tubig.”
32 Bu' mikpemetuud si Juan, “Mi'ita'u su Gispiritu nek tinumena' ri seniin maa' se gawi' nek selepati neng migbuwat se dlangit bu' mikpebilin ini ri seniin. 33 Bu' isan gaku' nda' mekilala ri seniin, ma'ad suk sala neng miksugu' ri senaan sek pekpemendyag ri sek tubig, miktalu' ri senaan, ‘sung mi'ita'an mu run nek tena'an ne Gispiritu bu' mekpebilin ri seniin, giin itu sung megbendyag tu se nga getaw seg Bala'an ne Gispiritu.’ 34 Bu' mi'ita'u giin bu' pimetuuran'u ne Giin sug Bata' ned Diwata.”
Su Guna ne ngak Tinu'unan ni Jesus
35 Sek sunud ne gendaw, ditu na pelum si Juan migindeg duma sed duwa' tawan nek tinu'unanen, 36 bu' seng mi'ita'en si Jesus neng minayan, miktalu' giin, “Enlengay niyu, kiin na sung Nati ne Karniru ned Diwata!”
37 Bu' sek pekerengeg run rayun itu nud duwa' tawan nek tinu'unanen, midlendug ilan rayun riin ni Jesus. 38 Bu' sek pedlingay ni Jesus, mi'ita'en ilan neng midlendug. Rayun miksaak giin, “Landunik pinengaw niyu?”
Bu' miksembag ilan, “Rabi (sug be'et pesabut Menintulu'), ta'a ma mikengel?”
39 Miktalu' giin ri senilan, “Rini amu arun me'ita' niyu.” Aas miritu ilan bu' mi'ita' nilan suk pikengelaan; bu' mikpebilin ilan na ma'ad ritu se gendaw ketu tendeng ay meg'alas kuwatru na itu se dlelabung.
40 Si Andres nek pated ni Simon Pedro, giin suk sala sed duwa' neng mikerengeg sek tinalu' ni Juan bu' sung midlendug riin ni Jesus. 41 Su guna neg betang neg binaal ni Andres, pinengaun suk pateren ne si Simon bu' inesuyaan, “Mi'ita' nami sung Misiyas (su gulugaan Christ).” 42 Inuwiten si Simon ritu ni Jesus.
Migenleng rayun si Jesus tu ni Simon bu' miktalu', “Dya'a masi' si Simon sug bata' ni Juan. Ingelanan'u dya'a nek Cepas (maa' ra nek Pedro ne su gulugaan batu).”
Tinawag ni Jesus si Felipe bu' si Natanael
43 Sek sunud ne gendaw, liyagan ni Jesus neng meritu sek probinsiya ne Galilea. Bu' ritu mi'ita'en si Felipe bu' miktalu' giin, “Sunud'a ri senaan.” 44 Na, si Felipe keni taga siyudad neg Betsaida ne dlugar rema ni Andres bu' ni Pedro. 45 Pinengaw ni Felipe si Natanael, bu' miktalu' giin ri seniin, “Mi'ita' na nami su getaw nek sinulat ni Moses ri se Kesugu'an, bu' sinulat rema ne ngak propeta. Giin masi' si Jesus neg bata' ni Jose nek taga Nazaret.”
46 Miktalu' rayun si Natanael ri seniin, “Duun baing me'uwan neng melengas buwat seng Nazaret?”
Miksembag si Felipe, “Rini'a arun me'ita' mu.”
47 Sek pekiita' ni Jesus riin ni Natanael neng mikpagaw riin seniin, bu' miktalu' giin metendeng riin seniin, “Enlengay niyu, keni na sung metuud ne getaw Israel ne genda' gaid penlimbung.”
48 Miksaak si Natanael riin seniin, “Lama me'ilala mau run?”
Sinembag giin ni Jesus, “Se genda'a pa tuwagay ni Felipe, saanay mu pa ritu sek silung ne gayu neg Igira, mi'ita'u dya'a.”
49 Miksimbag si Natanael “Rabi, dya'a sug Bata' ned Diwata! Dya'a su Gari' seg Israel!”
50 Miksembag si Jesus bu' miktalu' tu seniin, “Miktu'ua ba ri senaan, tendeng ay miktalu'u ri seni'a neng mi'ita'u dya'a ri sek silung ne gayu neg Igira? Mekiita'a pa ne ngag betang ne dlabaw pa kampuun run nini.” 51 ✡ 1.51: Su Getaran se Dlaunan 28.12. Bu' miktalu' pa gaid si Jesus ri senilan, “Sek pekemetuud, asuy'u ini ri seniyu neng matengi gendaw neng me'ita' niyu ne mpuka su dlangit maa' sek pekpuka niyu ri sed dungawan niyu bu' me'ita' rema niyu su ngag anghel ned Diwata neng mekperitaas tu se dlangit bu' mekpebaba' rema ri seg Bata' ne Getaw.”