1 Niyan nagpangutana ang Pinakamataas nga Parì kay Esteban, “Matuod ba ining inda ginaakusar sa imo?” 2 Nagsabat si Esteban, “Mga kapareho ko nga Judio, pamatii nindo ako. Nagpakità ang mahimayaon nga Dios sa aton kalulo-lulohan nga si Abraham nang yadto pa siya sa Mesopotamia, bago siya nagsaylo sa Haran. 3 Naghambay ang Dios kay Abraham, ‘Maghalin ka sa imo banwa kag bayai ang imo mga kahalihan kag magkadto sa lugar nga akon itudlò sa imo.’ 4 Nganì naghalin siya sa lugar ng Caldea kag nag-istar sa Haran. Nang namatay ang iya tatay, gingpasaylo naman siya ng Dios sa ini nga lugar nga aton ginaistaran niyan.† 7:4 Gingtunaan 11:31, 12:4 5 Adto nga tyempo wayà pa nataw-i ng Dios si Abraham aber maisot lang nga dutà. Pero nagpromisa ang Dios nga ini nga lugar hay itatao sa iya kag sa iya mga inapo. Wayà pa ning ungà si Abraham nang gingpromisa adto ng Dios.† 7:5 Gingtunaan 12:7, 13:15, 15:18, 17:8 6 Naghambay ang Dios sa iya, ‘Ang imo mga inapo hay magiging istranghero sa iban nga lugar kag didto humanon sinda nga mga ulipon kag pahugaan sinda sa suyod ng 400 ka tuig.† 7:6-7 Gingtunaan 15:13-14 7 Pero pagaparusahan ko ang nasyon nga magaulipon sa inda. Pagkatapos makakahalin sinda didto kag makakabalik na sa ini nga lugar kag diri sinda magasamba sa akon.’† 7:7 Exodus 3:12 8 Kag bilang tandà ng iya promisa, nagsugò ang Dios kay Abraham nga ang tanan nga mga lyaki hay dapat papaltakan*. Nganì pagkatawo ng iya ungà nga si Isaac, gingpapaltakan niya nang wayo pa lang siya ka adlaw. Imaw da ini ang ginghuman ni Isaac sa iya ungà nga si Jacob. Kag imaw da ang ginghuman ni Jacob sa iya dose nga ungà nga imaw ang ginghalinan naton nga mga Judio.† 7:8 Gingtunaan 17:10-14, 21:2-4, 25:26, 29:31-35:18

9 “Niyan, si Jose nga isa sa dose nga ungà ni Jacob hay gingkailihan ng iya mga maguyáng. Nganì gingbaligyà ninda siya kag naging ulipon sa Egipto. Pero tungod ang Dios hay kaibahan niya,† 7:9 Gingtunaan 37:11, 37:28, 39:2, 21 10 gingbuligan siya sa tanan nga kahugaan nga iya naagihan. Gingtaw-an siya ng Dios ning kamayad nganì nagustuhan siya ng Faraon nga harì ng Egipto kag ginghuman siya nga gobernador sa bilog nga Egipto kag naging miyugpamahayà ng tanan nga manggad ng Faraon.† 7:10 Gingtunaan 41:39-41 11 Pagkatapos nagkaigwa ning taggutom sa bilog nga Egipto kag Canaan. Ginghugaan gid ang mga tawo didto kag ang aton mga kalulo-lulohan hay wayà gid ning may mabuy-an pagkaon.† 7:11 Gingtunaan 42:1-2 12 Pero nang mabatian ni Jacob nga may pagkaon sa Egipto, gingpakadto niya didto ang aton mga kalulo-lulohan.* 7:12 Ang aton mga kalulo-lulohan nga imaw ang mga ungà ni Jacob. Imaw adto ang una ninda nga pagkadto sa Egipto. 13 Sa ikaduha ninda nga pagkadto, nagpakilaya na si Jose sa iya mga hali kag nakilaya ng Faraon ang pamilya ni Jose.† 7:13 Gingtunaan 45:1, 16 14 Pagkatapos gingtugon ni Jose nga pakadtuon ang iya tatay nga si Jacob sa Egipto kag patì ang tanan niya nga mga kahalihan. (75 sinda tanan.)† 7:14 Gingtunaan 45:9, 10, 17, 18, 46:27 15 Nganì nagkadto si Jacob kag ang aton kalulo-lulohan sa Egipto kag didto sinda nag-istar hasta sinda mamatay.† 7:15 Gingtunaan 46:1-7, 49:33 16 Ang inda mga tuy-an hay gingdaya sa Shekem kag ginglubong sa lubungan nga gingbakay ni Abraham nang una sa mga ungà ni Hamor.† 7:16 Gingtunaan 23:3-16, 33:19, 50:7-13; Josue 24:32

17 “Pero nang malapit na gid ang oras nga matuman ang gingpromisa ng Dios kay Abraham, nagdamò pa gid ang aton mga kalulo-lulohan sa Egipto. 18 Nag-abot da ang adlaw nga nagkaigwa ang Egipto ning harì nga wayà nakakilaya kay Jose.† 7:17-18 Exodus 1:7-8 19 Gingluko niya ang aton mga kalulo-lulohan kag gingpahugaan. Gingpilit niya sinda nga bayaan ang inda mga lapsag agud magkamatay.† 7:19 Exodus 1:10, 11, 22 20 Imaw da adto nga tyempo nga ging-ungà si Moises. Kaayo-ayo gid siya nga lapsag kag nalipay ang Dios sa iya. Gingdipara siya ng iya mga ginikanan sa suyod ng tuyo ka bulan.† 7:20 Exodus 2:2 21 Kag nang napilitan na sinda nga bayaan siya sa luwas ng bayay, gingbuoy siya ng ungà nga babayi ng Faraon kag gingkabig pareho sa iya kaugalingon nga ungà.† 7:21 Exodus 2:3, 10 22 Nganì gingtudluan si Moises ng tanan nga kamayad sa Egipto kag naging bantog siya tungod sa iya mga paghambay kag sa iya mga ginahuman.

23 “Nang si Moises hay 40 ka años na, naisip niya nga bisitahon ang iya mga kapareho nga mga Israelita.† 7:23-29 Exodus 2:11-15 24 Didto nakità niya ang isa sa inda nga ginapintasan ng Egiptuhanon. Ging-apinan niya ang iya kapareho nga Israelita kag bilang bayos gingpatay niya ang Egiptuhanon. 25 Sa ginghuman ni Moises, kalaom niya maintindihan siya ng mga kapareho niya nga luwason sinda ng Dios paagi sa iya pero wayà galì. 26 Nang masunod nga adlaw nakità niya ang duha ka Israelita nga nagaaway. Gusto kuntà niya nga husayon ang duha, nganì naghambay siya sa inda, ‘Pareho kamo nga Israelita. Basì nagainaway kamo?’ 27 Pero gingtuyod siya ng lyaki nga nagapangsakit ng iya kapareho kag ginghambayan, ‘Sin-o ang naghuman sa imo nga maging pinunò kag miyughusay namon? 28 Ano, patyon mo da ba ako pareho ng imo ginghuman sa Egiptuhanon kahapon?’ 29 Nang mabatian adto ni Moises, naghalin siya sa Egipto kag nagkadto sa Midian. Didto siya nag-istar kag nakapangasawa. Kag didto da natawo ang iya duha nga ungà nga lyaki.† 7:29 Exodus 18:3, 4

30 “Pagkaligad ng 40 ka tuig, may isa ka anghel nga nagpakità kay Moises nang yadto siya sa tiway nga lugar malapit sa Bukid ng Sinai. Nakità niya ang anghel sa nagadayab nga mababà nga kahoy. 31 Natingaya gid si Moises sa iya nakità! Nang nagpalapit siya para siruon kung ano gid adto, nabatian niya ang boses ng Ginoo nga nagahambay, 32 ‘Ako ang Dios ng imo kalulo-lulohan nga sina Abraham, Isaac kag Jacob.’ Nang mabatian adto ni Moises, nagpangurog siya sa kahadlok kag wayà siya nagpangahas nga magsirò. 33 Pagkatapos naghambay ang Dios sa iya, ‘Ubaha ang imo sandalyas kay balaan ang lugar nga imo ginatindugan. 34 Nakità ko gid ang mga kahugaan nga ginatiis ng akon gingpilì nga mga tawo didto sa Egipto kag nabatian ko ang inda pag-uwang. Nganì nagpanaog ako para luwason sinda. Niyan, magpreparar ka kay ikaw ang akon suguon didto sa Egipto.’† 7:30-34 Exodus 3:1-10

35 “Imaw ini ang Moises nga gingsikway ng iya mga kapareho nga Israelita nga naghambay, ‘Sin-o ang naghuman sa imo nga maging pinunò kag miyughusay namon?’ Imaw da ini ang Moises nga gingsugò ng Dios nga maging pinunò kag manluluwas ng mga Israelita sa bulig ng anghel nga nagpakità sa iya didto sa nagadayab nga mababà nga kahoy.† 7:35 Exodus 2:14 36 Si Moises imaw ang nagdaya sa mga Israelita paluwas sa Egipto. Naghuman siya ning mga makatitingaya nga butang kag milagro sa Egipto, sa Dagat nga Puya kag sa tiway nga lugar nga inda ging-agihan sa suyod ng 40 ka tuig.† 7:36 Exodus 7:5, 14:21; Mga Bilang 14:33 37 Si Moises da ang naghambay sa mga Israelita, ‘Mapadaya ang Dios sa indo ning isa ka propeta nga pareho sa akon nga sa indo da magahalin.’† 7:37 Deuteronomio 18:15, 18 38 Nang yadto na ang aton mga kalulo-lulohan sa tiway nga lugar, si Moises ang kaibahan ninda. Siya ang ging-istorya ng anghel ng Dios sa Bukid ng Sinai. Didto niya sa bukid gingbaton ang hambay ng Dios nga imaw adto ang nagatao ning kabuhì para itao da niya sa aton.† 7:38 Exodus 19:1-20:17; Deuteronomio 5:1-33

39 “Pero wayà gingtumana si Moises ng aton mga kalulo-lulohan, kundì gingsikway pa ninda siya bilang inda pinunò kay gusto ninda nga magbalik sa Egipto. 40 Nganì naghambay sinda kay Aaron, ‘Humani kami ning mga dios-diosan para magapanguna sa amon. Wayà na kami nakasayod kung ano na ang natabò kay Moises nga nagpaluwas sa amon sa Egipto.’† 7:40 Exodus 32:1 41 Nganì naghuman sinda ning dios-diosan nga ang hitsura hay batà nga baka. Ginghalaran ninda ini kag nagpyesta sinda para magsilibrar sa ginghuman ng inda kaugalingon nga kamot.† 7:41 Exodus 32:2-6 42 Sa adto nga ginghuman ninda gingtalikuran sinda ng Dios. Gingpabay-an niya sinda nga magsamba sa mga bituon sa langit, pareho ng gingsulat ng mga propeta:

44 “Nang yadto pa sa tiway nga lugar ang aton mga kalulo-lulohan, daya ninda ang tolda nga yadto ang presensya ng Dios. Ini nga tolda hay ginghuman ni Moises nang gingsugò siya ng Dios kag gingsunod niya ang plano nga gingpakità sa iya.† 7:44 Exodus 25:9, 40 45 Nang ulihi, pagkamatay ng aton mga kalulo-lulohan, ang inda mga ungà naman ang nagdaya ng tolda. Ang pinunò ninda hay si Josue*. Nasakop ninda ang dutà nga gingpromisa ng Dios, pagkatapos mapalayas ng Dios ang mga nagaistar didto. Kag gingtinir na didto ang tolda nga gingdaya ng mga Israelita hasta sa tyempo ni Haring David.† 7:45 Josue 3:14-17 46 Nalipay gid ang Dios kay David nganì nagpamuhon siya sa Dios nga tugutan siya nga magpaugdok ning templo para sa Dios agud makasamba didto ang mga inapo ni Jacob.† 7:46 2 Samuel 7:1-16; 1 Cronica 17:1-14 47 Pero si Solomon imaw ang nagpaugdok ning templo ng Dios.† 7:47 1 Harì 6:1-38; 2 Cronica 3:1-17

48 “Ugaling lang ang Pinakamataas nga Dios wayà nagaistar sa ginghuman ng tawo. Pareho sa ginghambay ng Dios paagi sa iya propeta,

51 Nagpadayon si Esteban sa iya paghambay, “Matugas gid ang indo mga uyo! Wayà nindo ginatumana kag ginapamatii ang mensahe ng Dios! Pareho kamo ng indo mga kalulo-lulohan kay permi lang nindo ginakontra ang Espiritu Santo! 52 Igwa ba aber isa sa mga propeta nga wayà ginghingabot ng indo mga kalulo-lulohan? Gingpamatay ninda ang mga mensahero nga nagpropesiya parti sa pag-abot ng iya Matarong nga Suluguon† 7:52 Matarong nga Suluguon: ang gusto nga hambayon si Hesus.. Kag niyan kamo ang nagtraidor kag nagpatay sa iya. 53 Kamo ang nagbaton ng Kasuguan ng Dios paagi sa mga anghel pero wayà nindo ini pagtumana!”

54 Nang mabatian ini ng mga tawo sa Korte ng mga Judio, nahangit gid sinda. Nagpagot gid ang inda ngipon sa kahangit kay Esteban. 55 Pero si Esteban nga punò gid ng Espiritu Santo naghangad sa langit kag nakità niya ang kahimayaan ng Dios kag si Hesus nga nagatindog sa tuo ng Dios. 56 Hambay niya, “Sirua nindo, nakità ko nga bukas ang langit kag yadto si Hesus nga Ungà ng Tawo* nga nagatindog sa tuo ng Dios!” 57 Nagsinggit sinda kag gingtabunan ninda ang inda mga talinga para indì ninda mabatian ang ginahambay ni Esteban kag nagdinagusò sinda tanan pakadto sa iya. 58 Gingyudyod siya paluwas ng syudad para buguyon. Bago siya gingbugoy, ging-uba anay ng mga nagtestigo kontra kay Esteban ang inda mga pangsuy-ob nga barò kag gingbilin hampig sa ginatindugan ng isa ka soltero nga ang pangayan hay Saulo. 59 Mintras ginabugoy si Esteban, nagpangamuyò siya, “Ginoong Hesus, batuna ang akon espiritu.” 60 Pagkatapos nagluhod siya kag nagsinggit ning makusog, “Ginoo, ayaw na sinda pagpanabata sa ini nga kasal-anan!” Pagkahambay niya ini hay nabugtuan siya ning ginhawa.