31
Bu ixlarning ⱨǝmmisi tügigǝndin keyin, bu yǝrdǝ ⱨazir bolƣan Israillarning ⱨǝmmisi Yǝⱨudaning ⱨǝrⱪaysi xǝⱨǝrlirigǝ berip, u yǝrlǝrdiki «but tüwrük»lǝrni qeⱪip, Axǝraⱨ butlirini kesip taxliwǝtti; yǝnǝ Yǝⱨuda wǝ Binyamin zeminda, xundaⱪla Əfraim wǝ Manassǝⱨ zeminining ⱨǝrⱪaysi yǝrliridiki «yuⱪiri jaylar» wǝ ⱪurbangaⱨlarni, ⱨǝmmisini buzup yoⱪatⱪuqǝ sɵküp taxlidi. Xuningdin keyin Israil hǝlⱪining ⱨǝrⱪaysisi ɵz tǝwǝlikigǝ, ɵz xǝⱨǝrlirigǝ ⱪaytip ketixti.
 
Muⱪǝddǝshanining ixlirining tǝrtipkǝ selinixi
Ⱨǝzǝkiya kaⱨinlar bilǝn Lawiylarni nɵwǝt-guruppilarƣa bɵlüp, kaⱨinlar bilǝn Lawiylarning ⱨǝrⱪaysisini ɵzigǝ has hizmitigǝ bekitip, kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ wǝ inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri sunup, Pǝrwǝrdigar ɵyining ⱨoylilirida, ixik-dǝrwaziliri iqidǝ wǝzipǝ ɵtǝp, Pǝrwǝrdigarƣa tǝxǝkkür-mǝdⱨiyǝ oⱪuydiƣan ⱪildi. Padixaⱨ yǝnǝ ɵz melidin bir ülüxni elip kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar üqün ixlitixkǝ buyrudi; bular Pǝrwǝrdigarning Tǝwrat ⱪanunida pütülgini boyiqǝ ǝtigǝnlik wǝ kǝqlik kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar, xabat küni, yengi ay wǝ ⱨeyt-bayram künliridiki kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar üqün ayrildi. Padixaⱨ yǝnǝ kaⱨinlar bilǝn Lawiylarning Pǝrwǝrdigarning Tǝwrat ⱪanunini qing ijra ⱪilixi üqün, tǝⱪdim ⱪilixⱪa tegixlik ülüxini ularƣa beringlar, dǝp Yerusalemda turuxluⱪ hǝlⱪⱪǝ buyrudi. Bu buyruⱪ qiⱪirilixi bilǝnla, Israillar ⱨosul-mǝⱨsulatlirining dǝslǝpki elinƣan ⱪismi axliⱪ, yengi xarab, zǝytun meyi wǝ ⱨǝsǝllǝrni ⱨǝmdǝ etizliⱪtin qiⱪⱪan ⱨǝrhil mǝⱨsulatlarning ⱨosulliridin ǝkilixti, yǝnǝ ⱨǝrhil nǝrsilirining ondin birini ɵxrigǝ türkümlǝp ǝkilixti. Yǝⱨudaning ⱨǝrⱪaysi xǝⱨǝrliridǝ turuwatⱪan Israillar bilǝn Yǝⱨudalarmu ⱪoy-kalilirining ondin birini ɵxrigǝ wǝ Pǝrwǝrdigar Hudasiƣa atalƣan muⱪǝddǝs buyumlarning ondin birini ɵxrigǝ ǝkilip, dɵwǝ-dɵwǝ dɵwiliwǝtti. «Yǝⱨudaning ⱨǝrⱪaysi xǝⱨǝrliridǝ turuwatⱪan Israillar» — 30:1-2, «2Pad.» 17:6, 23nimu kɵrüng. Bu ibarigǝ ⱪariƣanda ximaliy padixaⱨliⱪ («Israil») Asuriyǝ imperiyǝsi tǝripidin sürgün ⱪilinƣan mǝzgildǝ yaki ⱨǝtta xuningdin ilgiri, ximaliy padixaⱨliⱪtiki «on ⱪǝbilǝ»dinYǝⱨuda tǝrǝpkǝ ⱪeqip, Yǝⱨuda xǝⱨǝrliridǝ olturaⱪlaxⱪanlar az ǝmǝs idi. «Hudaƣa atalƣan muⱪǝddǝs buyumlar» — bu «Hudaƣa atalƣan muⱪǝddǝs buyumlar» bǝlkim barliⱪ mǝⱨsulatlardin ondin biri idi. «Ⱪan.» 14:28-29 boyiqǝ, muxu buyumlarni hǝlⱪ «ɵz ixik-dǝrwaziliri iqidǝ Lawiylar wǝ kǝmbǝƣǝllǝr üqün toplax kerǝk» idi. Bizningqǝ 6-ayǝttiki «ondin biri» «Hudaƣa atalƣan muⱪǝddǝs buyumlar»din elinƣan ondin birini kɵrsitidu. Bu «ondin biri» xu qaƣda Yerusalemƣa apirilatti. Üqinqi aydin baxlap dɵwilinip, yǝttinqi ayƣa kǝlgǝndǝ tohtidi. Ⱨǝzǝkiya ǝmǝldarlar bilǝn billǝ kelip, dɵwǝ-dɵwǝ bolƣan bu mǝⱨsulatlarni kɵrüp Pǝrwǝrdigarƣa tǝxǝkkür-mǝdⱨiyǝ oⱪudi wǝ Uning hǝlⱪi bolƣan Israillarƣa bǝht-saadǝt tilidi. «dɵwǝ-dɵwǝ bolƣan bu mǝⱨsulatlar» — 6-ayǝt wǝ uningdiki izaⱨatni kɵrüng. Ⱨǝzǝkiya kaⱨinlar bilǝn Lawiylardin bu dɵwǝ-dɵwǝ mǝⱨsulatlar toƣruluⱪ soriwidi, 10 Zadok jǝmǝtidin bolƣan bax kaⱨin Azariya uningƣa jawap berip: — Hǝlⱪ Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ ⱨǝdiyǝ kǝltürgili baxliƣandin buyan toyƣudǝk yeduⱪ, yǝnǝ nurƣun exip ⱪaldi. Qünki Pǝrwǝrdigar Ɵz hǝlⱪini bǝrikǝtligǝn, xunga exip ⱪalƣinimu xunqǝ kɵp, dedi.
11 Ⱨǝzǝkiya Pǝrwǝrdigarning ɵyidǝ ambarlarni tǝyyarlaxni buyruwidi, ular xundaⱪ ⱪildi. 12 Ular sǝmimiy-sadaⱪǝtlik bilǝn ⱨǝdiyǝlǝrni, ondin bir ɵxrǝ wǝ Hudaƣa alaⱨidǝ atalƣan nǝrsilǝrni ambarlarƣa ǝkirdi. Lawiylardin bolƣan Kononiya bax ambarqi, inisi Ximǝy muawin bax ambarqi boldi. 13 Kononiya wǝ inisi Ximǝyning ⱪol astida Yǝⱨiyǝl, Azariya, Nahat, Asaⱨǝl, Yǝrimot, Yozabad, Əliyǝl, Yismaⱪiya, Maⱨat wǝ Binayalar nazarǝt ⱪilix hizmitigǝ mǝs’ul boldi; bularning ⱨǝmmisini Ⱨǝzǝkiya padixaⱨ bilǝn Hudaning ɵyining baxⱪurƣuqisi Azariyaning kɵrsǝtmisi bilǝn ixlǝytti. 14 Xǝrⱪiy dǝrwazining dǝrwaziwini Lawiy Yimnaⱨning oƣli Korǝ Hudaƣa halis ⱪilinƣan ⱨǝdiyǝ-sowƣatlarƣa mǝs’ul idi; u Pǝrwǝrdigarƣa sunulƣan wǝ «ǝng muⱪǝddǝs» bolƣan nǝrsilǝrni tǝⱪsim ⱪilatti. ««ǝng muⱪǝddǝs» bolƣan nǝrsilǝr» — kaⱨinlarƣa berixkǝ alaⱨidǝ bekitilgǝn, bǝzi ⱪurbanliⱪlardin ayrip elinƣan mǝlum ⱪisimni kɵrsitidu. «Law.» 2-, 6- wǝ 7-bablarni kɵrüng. 15 Edǝn, Minyamin, Yǝxua, Xemaya, Amariya wǝ Xekaniyalar uning ⱪol astida bolup, ular kaⱨinlarning ⱨǝrⱪaysi xǝⱨǝrliridǝ, qong-kiqiklikigǝ ⱪaralmay, nɵwǝt boyiqǝ ɵz ⱪerindaxliriƣa bularni ülǝxtürüp berixkǝ tǝyinlǝndi; 16 Buningdin baxⱪa, ular nǝsǝbnamigǝ tizimlanƣan üq yaxtin yuⱪiri ǝrkǝklǝrdin, ⱨǝr küni nɵwiti boyiqǝ Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ kirip, yüklǝngǝn wǝzipisini orunlaydiƣanlarning ⱨǝmmisigimu tǝⱪsim ⱪilip berǝtti. «üq yaxtin axⱪanlar» — bu ayǝtkǝ ⱪariƣanda, kaⱨinlarning kiqik oƣul baliliri hizmǝt nɵwiti kǝlgǝn atilirining igidarqiliⱪida ibadǝthaniƣa kirixkǝ ruhsǝt idi. 17 Ular nǝsǝbi tizimlanƣan jǝmǝtliri boyiqǝ kaⱨinlarƣimu ⱨǝmdǝ yigirmǝ yaxtin axⱪan Lawiylarƣa nɵwiti wǝ wǝzipisigǝ ⱪarap tǝⱪsim ⱪilip berǝtti; 18 nǝsǝbnamidǝ «Lawiy jamaiti» dǝp, pütülginigǝ ⱪarap bularning barliⱪ kiqik baliliriƣa, hotunliri wǝ oƣul-ⱪiz pǝrzǝntlirigimu tǝⱪsim ⱪilip berǝtti; qünki ular sadaⱪǝtlik bilǝn ɵzlirini Hudaƣa atap paklinip, muⱪǝddǝs boluxⱪa beƣixliƣanidi. 19 Ⱨǝrⱪaysi xǝⱨǝrlǝrning ǝtraplirida olturaⱪlaxⱪan, Ⱨarunning ǝwladliri bolƣan kaⱨinlarƣa bolsa, ⱨǝrbir xǝⱨǝrdǝ mǝhsus tizimlanƣan adǝm ⱪoyulƣanidi; ular kaⱨinlar iqidiki barliⱪ ǝrkǝklǝrgǝ wǝ xundaⱪla nǝsǝbnamidǝ pütülgǝn barliⱪ Lawiylarƣa tegixlik ülüxlirini berǝtti.
20 Ⱨǝzǝkiya pütün Yǝⱨuda zeminida xundaⱪ ⱪildi; u ɵz Hudasi bolƣan Pǝrwǝrdigar aldida yahxi, durus wǝ ⱨǝⱪ bolƣanni ⱪildi. 21 Mǝyli Pǝrwǝrdigarning ɵyidiki hizmǝtlǝrgǝ ait ixta bolsun, mǝyli Tǝwrat ⱪanuniƣa ⱨǝm ǝmrlirigǝ ǝmǝl ⱪilix niyitidǝ Hudasini izdǝxtǝ bolsun, u pütün ⱪǝlbi bilǝn ⱪildi wǝ ronaⱪ tapti.
 
 

31:6 «Yǝⱨudaning ⱨǝrⱪaysi xǝⱨǝrliridǝ turuwatⱪan Israillar» — 30:1-2, «2Pad.» 17:6, 23nimu kɵrüng. Bu ibarigǝ ⱪariƣanda ximaliy padixaⱨliⱪ («Israil») Asuriyǝ imperiyǝsi tǝripidin sürgün ⱪilinƣan mǝzgildǝ yaki ⱨǝtta xuningdin ilgiri, ximaliy padixaⱨliⱪtiki «on ⱪǝbilǝ»dinYǝⱨuda tǝrǝpkǝ ⱪeqip, Yǝⱨuda xǝⱨǝrliridǝ olturaⱪlaxⱪanlar az ǝmǝs idi. «Hudaƣa atalƣan muⱪǝddǝs buyumlar» — bu «Hudaƣa atalƣan muⱪǝddǝs buyumlar» bǝlkim barliⱪ mǝⱨsulatlardin ondin biri idi. «Ⱪan.» 14:28-29 boyiqǝ, muxu buyumlarni hǝlⱪ «ɵz ixik-dǝrwaziliri iqidǝ Lawiylar wǝ kǝmbǝƣǝllǝr üqün toplax kerǝk» idi. Bizningqǝ 6-ayǝttiki «ondin biri» «Hudaƣa atalƣan muⱪǝddǝs buyumlar»din elinƣan ondin birini kɵrsitidu. Bu «ondin biri» xu qaƣda Yerusalemƣa apirilatti.

31:8 «dɵwǝ-dɵwǝ bolƣan bu mǝⱨsulatlar» — 6-ayǝt wǝ uningdiki izaⱨatni kɵrüng.

31:14 ««ǝng muⱪǝddǝs» bolƣan nǝrsilǝr» — kaⱨinlarƣa berixkǝ alaⱨidǝ bekitilgǝn, bǝzi ⱪurbanliⱪlardin ayrip elinƣan mǝlum ⱪisimni kɵrsitidu. «Law.» 2-, 6- wǝ 7-bablarni kɵrüng.

31:16 «üq yaxtin axⱪanlar» — bu ayǝtkǝ ⱪariƣanda, kaⱨinlarning kiqik oƣul baliliri hizmǝt nɵwiti kǝlgǝn atilirining igidarqiliⱪida ibadǝthaniƣa kirixkǝ ruhsǝt idi.