1 Ma dza Yesəw naci ki na, mbaꞌa dzay dzəmə kəlaŋ *ꞌWəlivə nzəyəy. 2  8:2 Mt 26:55Way pi tə həzlimə va pəətə ki na, mbaꞌa Yesəw səkway məɓaa dzay dzəmbə *ciki Hyala. ꞌWakəvə vərəm ndə ngəri tərəŋw, mbaꞌa ɓasəkəvay dzəvəgha mbəɓa ki. Dza na das nzəyəy mənzəy, mbaꞌa ghati ɓananshi shiy.

3 Ma sa ghati na ɓananshi shi va na, dza *mbəzliy ɓənipə kwəma pəhəti Hyala, ghəshi lə *ka Farisahi, ndəs ghəshi səəkəshi tə pətsa va lə mali sa kəsəvə ghəshi ghənzə mbə məni ghwərghwər. Səəkə ghəshi, gar ghəshi garəy tə jipəjipə mbəzli gwanashi. 4 Ma kə ghəshi kaa Yesəw na: «A Metər, mali nay, ə kəsata ghəy ghənzə mbə həni lə tsahwəti zal, ka məni ghwərghwər. 5  8:5 Nəw 22:22-24Tə kwəma gəzəkəŋəy *Məyizə mbə zliya kwəma pəhəti Hyalay, gəla mali tsətsə na na, war ka pəꞌwamti ka mbəri lə hərezli gwaꞌa tsəgha na kwəma nzə. Nda njaa na va gha na gha kiy, əndaw?» kə ghəshi. 6  8:6 Mt 22:15Ma kwəma gəzə ghəshi va tsəgha nay, kəlaŋa na sava ngənəy ghəshi kaa Yesəw ta mbəə kəsəy lə fəti tə kwəma dza naa zləɓakə.

Ma sa famti Yesəw kwəma shi va na, nzəŋw nzəŋwəy, ka tsasli shiy dzar tə hiɗi lə dəvə ci. 7  8:7 Nəw 17:7; 13:10Dza ghəshi ka ɗəw kwəma va və tsəgha zhənti zhənti ki. ꞌWakəvə Yesəw mbaꞌa kafəti kwəma ci, ma kə ngəshi na: «Ghənzə tsəghay, ə kə ntsaa səəkə maa mənti *kwəma jikir na mbə ghwəy ghati pəꞌwə mali va lə hakwə» kə. 8 Zhini na nzəŋw nzəŋwəy diɓa, war ka tsasli shi ci va məcana lə dəvə ci dzar tə hiɗi. 9  8:9 Mt 22:22Ma sa favə mbəzli va kwəma gəzəkə Yesəw va na, kwətiŋ, kwətiŋ, kwətiŋ ghəshi ꞌwati ghəlivaa səvəri, ka dzashi, pərɓa mətikwəkwər ꞌwati kwal, ka kəray niy tərmbə. Tərə na war mali va tiɓa diɗiŋ məgarə kwa kwəma Yesəw bakəshi ghəshi li.

10 ꞌWakəvə Yesəw kafə kafəti kwəma ci, ma kə kaa mali va na: «A mali, kwəma dzashi mbəzli ni shəka? A kama ntsaa kəsəyŋa tiɓa mbə shi lə ngwəvə shəkəna?» kə. 11  8:11 5:14Ma kə mali va na: «Am, ndə tiɓa ya kwətiŋəw Metərəw» kə. Ma kə Yesəw ki na: «Yən kwərakwə kiy, ka ɓasə ngwəvee dzəkən ghaw. Mbala, əntaa gha zhiniy məni kwəma jikir na ghwəla ma» kə Yesəw ngəta.]

12  8:12 1:5, 9-10; 3:19; 9:4-5; 11:9-10; 12:35-36, 46; Ezay 49:6; Mt 5:14; Lk 2:32; 2Kwər 4:4, 6; Ef 5:8-14; 1Zhŋ 1:5-7; 2:8; 3:14Zhini Yesəw ka gəzə kwəma kaa vərəm tsaa ɓasəy va. Ma kə na: «Favə tə ghwəy, waa yən na waŋ pi tsaa mbərə kaa mbəzli tə hiɗi gwanashi. Ntsaa nəwvəray, ka dza naa nza mbə kwəsliw. Ta kwəmavə waŋ tsaa dzaa canci kwal, ta kwəmavə piy tsaa kəɗi ma dza na» kə. 13  8:13 5:31-32Ma kə *ka Farisahi ngəci na: «Ava ghaa ndəgha fəti ta kwəma gəzə gha dəꞌwə ghən tsa gha sana, kwəma mbə kwəma gəzə gha vaw» kə ghəshi. 14  8:14 3:2; 7:28-29, 33-36; 8:21-22, 42; 13:1, 33; 16:5, 10, 28; 17:8; 20:17Ma kə Yesəw na: «Ya ə ndəghee fətiy dzəkən kwəma gəzee dəꞌwə ghən tseyey, war kwəma kataŋ na na sa gəzee. Sa nzanay, e sənay tə pətsa səəkee, zhini mbaꞌee sənay zhəti pətsa dzee zha ɓa. Na na ghwəy na ghwəy kiy, sənay ghwəy tə pətsa səəkə yaw, sənay ghwəy nda kwəma dzee diɓaw. 15  8:15 7:24Na na ghwəyəy, dza kwa zəzə kwəma ke ngəri sla ghwəy na ghwəy ngwəvə. Na nee ta na tsee ghən nee kiy, ka ɓasə ngwəvee kaa ndəw. 16 Ya ə niy nzana, mbaꞌee harati ndə tə ngwəvə, mbaꞌee ɓanavə fətiy, fəti lə kwal tsa nzə na, tə kwəma mənti na. Sa nzanay, war yən kwətira dza naa nza mbə sla ngwəvə vaw. Bakanaŋəy dza ghəy nza mbə sla nzə ghəy lə Dirə tsaa ghwənikəra. 17  8:17 Nəw 19:15Njasa nzana va tsəgha kwəma va tsaslita mbə zliya pəhəti ghwəy: “War mbaꞌa kə mbəzli bakə ndəghakən fəti kwətiŋ naa dzəkən kwəmay, ndəgha fəti kataŋ na dza nava ndəgha fətiy nza” kə. 18  8:18 5:36; 1Zhŋ 5:9Tsəgha na, fətiy ndəghee ta kwəmee dəꞌwə ghən tsee, mbə ndəgha na Dirə tsaa ghwənara vaa dzəkənee kwərakwə diɓa» kə. 19  8:19 5:18; 16:3Ma kə ka Farisahi na: «Kwəmaa Dəŋaa?» kə ghəshi. Ma kə Yesəw na: «Sənara ghwəyəw, sənay Dirə ghwəy ɓaw. Ava tsəgha na. Mbala a ghwəy sənara nzay, a ghwəy dza sənay Dirə nza kwərakwə» kə Yesəw.

20  8:20 2:4Yesəw mbə ciki Hyala mbə ɓəni shiy kaa mbəzli gəzə na kwemer ni gwanashi. Ghəci tə pətsa ka məndiy fə gəna kaa Hyala ti. Ghala pətsa vay, ndə tiɓa niy mbay kəsəti, sa nzana, ghwəla vəghwə tsa ci niy nzaa səəkəw.

21  8:21 8:14Zhini ma kə Yesəw kaa ngəshi diɓa na: «Nay ghwəy na, ta dzara dzee. Ka ghwəy dzay, ka palara. Ka dza ghwəy mbəə tsəhəŋwəy tə pətsa dzee va nzaw. Ta bəkwə dza ghwəy tiɓa lə kwəma ghwəy jikir na» kə Yesəw. 22 Ma kə *ka Zhəwifə kwa jipə shi ki na: «Əy kwəma dza na ta dzay shəka? Ta dzaa pəəsliti ghən tsa ci dza na shəkəna? Njaa na nava kwəma, nə na: “Ka dza ghwəy mbəə tsəhəŋwəy tə pətsa dzee nzaw” kəa?» kə ghəshi. 23  8:23 3:31Ma kə Yesəw sa favə na kwəma təkə ghəshi ki na: «A mbəzli ni, ma ghwəyəy mbəzli tə hiɗi nza ghwəy. Yən nee kiy, mə ghwəmə səəkee. Ghwəyəy, mbəzli tə hiɗi ni tikə nza ghwəy. Yən nee kiy, ntsa tikə nzeyew. 24  8:24 13:19Va tsəgha nə ya ngəŋwəy kiy, tiɓa dza ghwəy nza, ka bəkwə lə kwəma ghwəy jikir na, pən. Kala zləɓati pə ghwəy mbə nefer ghwəy, yən na ntsa nzee ghəci, pə ghwəyəy. Ta bəkwə dza ghwəy lə kwəma ghwəy jikir na» kə Yesəw.

25 A kə ghəshi na: «A ndə nza ghaa?» kə ghəshi. Ma kə Yesəw na: «Yən na sa kee vaa gəzaŋwəy ndimndim ghala ghatee gəzaŋwəy ɓasa. 26 Nay ghwəy na, yənəy, ɗaŋ na kwemer vəya gar gəzəshee, ya gar ɓasəŋwəy ngwəvə nza. Ma ki na, mbaꞌee sənay, ntsaa ghwənara vay, kwəma kataŋ na na sa ci, pən. Ə dzee gəzanshi kwəma gəzara na gwaꞌa tsəgha kaa mbəzli tə hiɗi» kə Yesəw. 27 Mbəzli va nashi ki na, sənay ghəshiy dzəkən Dəy Hyala gəzaŋəy Yesəw kwəma na, kə ghəshiw. 28  8:28 3:14; 4:34; 5:18Ma kə ngəshi ki na: «Ghala pətsa dza ghwəy kafakatəra yən Zəghwə yakə ndə ngəriy, ghalaɓa dza ghwəy sənay, yən na Ntsa nzee ghəci, pə ghwəy. Ta sənay dza ghwəy diɓa, shiy tiɓa mbaꞌee məni lə ɗi tsee njasa ɗi yaw, ya namaɓa kwəma na sa gəzə yay, war kwəma ɓanavəra Dirə na, pə ghwəy. 29 War ghəy na kwa zəərə lə ntsaa ghwənara va, ka zlara na kwətiraw. Sa nzanay, ya hwəmɓa na, war kwəmaa təɓanci kee məni» kə Yesəw. 30  8:30 2:23Ma sa favə mbəzli kwəma gəzəkə Yesəw va tsəgha ki na, ɗaŋ nihwəti ɓanavə nefer shi.

31  8:31 14:15; 15:8Ma kə Yesəw kaa *ka Zhəwifəə ɓanavə nefer shi va ki na: «Ghwəy na ghwəy kiy mbəzli niy, mbaꞌa pə ghwəy kəsəvə kwəma ɓəniŋwəy ya na mbə nefer ghwəy kataŋ kataŋəy, ka ni ya mbəzli ta səɗee dza ghwəy nza kataŋ kataŋ. 32 Ta sənata na kataŋ na kwəma dza ghwəy. Ka kwəma kataŋ na va dzay, mbaꞌa pəlantəŋwəy səvəri mbə mevivi ka gwəra ghən tsa ghwəy ghwəy» kə. 33  8:33 Mt 3:9; Rm 4:12Ma kə ka Zhəwifə ngəci na: «A Metər, ghəy kiy, jijihiy *Abəraham nza ghəy, səəkə ndəə mənəhwə mava tə ghəy ghala nza ghəyəw. Njaa njaa ka gha ni na: “A kwəma kataŋ na va dzaa pəlantəŋwəy mbə mevivi ka gwəra ghən tsa ghwəy ghwəy” pə ghaa?» Kə ghəshi. 34  8:34 Rm 6:16, 20; 2Pi 2:19Ma kə Yesəw na: «Ə gəzaŋwəy ya, ta na navay, tsəgha na, ya wa ntsaa məni *kwəma jikir na ya hwəmɓay, mava tsa kwəma jikir na va məniy na. 35  8:35 Səvəri 21:2A ghwəmmə sənay, ya hwəm kiy, ka mbay məndiy ɓəlati mava, ka zəghwə kəghi mbə ndərazhi yaya niw. Ma tsa yakə məndi yaya tsa zəghwəy, ntsa kəghi na tsava ya hwəmɓa naci. 36  8:36 Gal 5:1Va tsəgha na ki, mbaꞌa pən yən Zəghwə kəghi pəlantəŋwəyəy, ghalaɓa na mbəzliy gwəra ghən tsa shi dza ghwəy nza kwagwaꞌa kwagwaꞌa ki.

37  8:37 5:18E sənay jijihiy Abəraham nza ghwəy nanzə. Ya tsəgha nzə ki na, mbə pəla pəəslira ghwəy. Sa nzana, kala zləɓavə kwəma ɓəniŋwəy ya ghwəy. 38 Yən nee kiy, dzəkən shi citəra Dirə gəzee kwəma. Ghwəy kwərakwə na, kwəma gəzaŋwəy dəŋwəy ghwəy məni» kə Yesəw. 39  8:39 8:33Ma kə ghəshi zləɓanci na: «Wa Abəraham na jijiŋəy sa» kə ghəshi. Ma kə Yesəw na: «Mbaꞌa pə ghwəy niy nzaa jijihiy Abəraham kataŋ nzay, ta ghəra sləni niy dza ghwəy njasa niy ghərahwə Abəraham va nza. 40 Vanay sana, ya tsəgha ɓəniŋwəy ya kwəma kataŋ na, njasa ɓanavəra Hyala kwagwaꞌay, mbə zhini nza ghwəy pəla kwal tsaa pəəslira ɓa. Gəla kwəma vay, səəkə Abəraham mənəhwə ghala nza naw. 41  8:41 Nəw 32:6; Ezay 63:16Ghwəyəy, sləni ghəra dəŋwəy na sa ghəra ghwəy va» kə Yesəw. Ma kə ghəshi na: «Ghəyəy, ndərazhi yakə məndi kwa ciki kala sənay dəshim nza ghəyəw. Hyala na tsa ghəy Dəŋəy kwətiŋ» kə ghəshi.

42  8:42 1Zhŋ 5:1Ma kə Yesəw na: «E gəzaŋwəy kwəma na, dəŋwəy kə Hyala nza kataŋ kataŋəy, ta ɗira niy dza ghwəy nza, sa nzana, va Hyala yən maɗi səəkee tikə. Ə tarəvee səəkəra sana dəꞌwə ghən tseyew, ghənzə ghwənikəra na. 43 Sənzənva kiy, wa shiy mənishi favə ma ghwəy kwəma ɗee na gəzaŋwəy sanaa? Sa nzana, kala mbay ghwəy fa kwəma gəzaŋwəy ya. 44  8:44 Ghava 3:1-5; 1Zhŋ 2:4; 3:8Sa nza ghwəy ndərazhi *ndə jaka tsa Hyala. Dzəghwa ka ɗi məni shi ɗi dəŋwəy ghwəy ki. Dəŋwəy tsa vay, ndə bəkwəpə na ghala kwataŋata na naci. Səəkə naa gəzəkəvəri na kataŋ na kwəma səvəri mbə miy tsa ci ghala nza na ya kwətiŋəw. Sa nzanay gəzə na kataŋ na kwəma vəw. Na dzərvə dzərvə na va kwəmay, ghənzə na naci gəzə kwəma sənaɓəy na mbə, sa nzana didi dzərvə ghəci. 45 Na nee kiy, kwəma kataŋ naa na gəzee. Va tsəgha zləɓa ma ghwəy nee va kwəma. 46  8:46 2Kwər 5:21; 1Pi 2:22; 1Zhŋ 3:5Wa ntsaa kəsara mbə ghwəy yən mbə məni kwəma jikir na, gar nə ghəci na: “Ava tə pətsa tsaꞌ tsa naŋee mbə məni kwəma jikir na nee” kəa? Əy kala tsəgha, war kwəma kataŋ na kə sa gəzee nay, tawa ɗi ma ghwəy zləɓa kwəmee kia? 47  8:47 10:27; 18:37A na tsa Hyala ndəy, ta fa kwəma nzə va dza na. Sa nzana kala mbəzli Hyala ghwəy, va tsəgha fa ma ghwəy kwəma va» kə Yesəw.

48  8:48 4:9; 7:20; 10:20; Mk 3:21-22Ma kə *ka Zhəwifə kaa Yesəw na: «Nay gha kataŋ kwəma gəzaŋa ghəy va, nə ghəy: “Ndə ka *Samari nza gha, zhini ndə gazlaka gha” pə ghəy kəsa» kə ghəshi. 49 Ma kə Yesəw na: «Ndə gazlaka nzeyew. Yənəy, dikə na sa fee dzəti Dirə, ma ghwəy na, kala ɗi ghwəy fə dikəə dzətee. 50  8:50 7:18Pəla dikee kaa ghən tsee na na yaw, a ntsaa pəlara tsee dikə tiɓa. Ntsa vay, ghəci dza naa sla ngwəvə kən mbəzli diɓa. 51  8:51 5:24Ə gəzaŋwəy ya, ta na navay, tsəgha na, war mbaꞌa kə ndə kəsəvə kwəma gəzee na mbə nəfə tsa ciy, ka nata məti tsava ndə naciw» kə.

52 Ma kə ka Zhəwifə ngəci ki na: «Yawaa, nana kiy, a ghəy sənay karkar, ndə gazlaka nza gha, pə ghəy. Ma kar *Abəraham ghəshi lə ka gəzə kwəma Hyala mbəradzə, mbaꞌa ghəshi bəkwəshi gwaꞌa na, ka nata məti ntsaa kəsəvə kwəma gəzee na mbə nəfə tsa ciw, pə gha na. 53  8:53 4:12Ma Abəraham ghəci jijiŋəy naci ki, mbaꞌa mətiy na, war tərəŋwɓa tsa gha va dikə tsa məni gha kən tsa ci va na? Ya ka gəzə kwəma Hyala mbəradzəy pəŋw bəkwəshi ghəshi. Ndə ka wa ɓəti gha ghən tsa gha na gha kia?» kə ghəshi. 54 Ma kə Yesəw na: «War mbaꞌa pən fal ghən tsee dəꞌwə ghən tseyey, ka dza bamaa nza tə kwəma fal tsa vaw. Dirə tsa mə ghwəmə falra na tsee fal. Dirə tsa nə ghwəy va: “Hyala ghəy na” pə ghwəy. 55  8:55 4:34; 7:28-29Zhini kala sənay ghwəy ɓa. Yən nee kiy, e sənay. Mbaꞌa pən ni, sənay yaw, pənəy, ndə dzərvə dzee zhəghəra kwərakwə ki, njasa nza ghwəy va. E sənay ta na tsee ghən, mbaꞌee kəsəvə kwəma ci mbə nəfə tsee. 56 Ndə nja jijiŋwəy Abəraham tsa gəzə ghwəy tsa sanay, dalala niy vəshiy na, ta nata vici dzee təzli ti. Ma sa tsəhəy vəghwə tsa va mbaꞌa nayəy, dza na mbaꞌa vəshiy dalala» kə. 57 Ma kə ka Zhəwifə na: «Ghaa wa nə gha, shaŋ gha ta mənti ya piya cifə mətsəkə ghala yakəŋa məndi na, hwəm nay gha Abərahamaa?» kə ghəshi. 58  8:58 1:1; 17:5Ma kə Yesəw na: «Ə gəzaŋwəy ya, ta na navay, tsəgha na, ghala məndi ghwəla ta ya Abərahaməy, yən tiɓa na» kə.

59  8:59 10:31Ma sa favə ghəshi Yesəw zləɓakə kwəma va tsəgha na, mbaꞌa nəfə tsa shi satiy. Tapə ghəshi mbə ɓasə hərezli, ta pəꞌwə li shi. Dza Yesəw naci mbaꞌa mbəy və shi. Mbaꞌa ghəlikəvərivay səvəri mbə *ciki Hyala.