I Samuel
Hay Aat Ten Liblu
Hay Nangitudo' eten Liblu: hi Samuel.
Hay Nangitud'an Samuel eten Liblu: nan Hudyu.
Hay Pohdon nan Ngadan ten Liblun Ibaga: nan na'daw.
Hay Gutud hi Nangitud'anan ten Liblu: hidin numbattanan di 1075 B.C. hi engganah din 1035 B.C.
Hay Teman ten Liblu: hay na'at hinan angunuh an huwis an hi Samuel, ya hay na'at goh hidin nun'alian nan hopap di alid Israel an nan Alin hi Saul.
Hay Outline ten Liblu:
Hay aat nan ANGUNUH AN HUWIS hidid Israel an hi SAMUEL (1:1—8:22)
Hay aat nan HOPAP DI ALIH did Israel an hi SAUL (9:1—31:13).
1
Hay Ayan da Elkanah ya nan Pamilyanad Shiloh
1 Wada han lala'in nunhitud Ramathaim Zuphim hidih nan dudunduntug ad Ephraim. Hay ngadana ya hi Elkanah* Hay pohdonan ibaga ya ha"in ya bagin Apo Dios. an hina' Jeroham an ap'apun Elihu an hina' Tohu an hina' Suph an i'Ephraim. 2 Hi Elkanah ya duway ahawanan da Hannah† Hay pohdonan ibaga ya homo'. ay Peninnah.‡ Hay pohdonan ibaga ya coral an ohan kalahin di batu an wah nan baybay. Hi Peninnah ya waday imbabaluyna, mu hi Hannah ya mi'id.
3 Ya atawotawon ya gun umuy hi Elkanah hi ad Shiloh an mundayaw ya mun'onong ay Apo Dios an na'abbagbagtu.§ Hay inyuldin Apo Dios ya ipitlun nan linala'in umuy hi Abung Apo Dios an mundayaw ay Hiya (Ex. 23:14-19; 34:23; Deut. 16:16-17). Mid mapto' ya hay behtan nibaag hitu ya nan opat an na'na'at hi bulan an Tishri/Ethanim (September-October) 1-22 an (1) nan Behtan di Talampet an gun na'at hi Tishri/Ethanim 1 (Lev. 23:23-25; Num. 29:1-6), ya (2) nan Algaw hi Pun'onngan hi Hanin di Bahol an gun na'at hi Tishri/Ethanim 10 (Lev. 16:1-34; Num. 29:7-11), ya (3) nan Behtan di A'ab'abbung an gun na'at hi Tishri/Ethanim 15-21 (Lev. 23:33-36; Num. 29:12-34), ya (4) nan nahamad an ngilin an gun na'at hi Tishri/Ethanim 22 (Lev. 23:36; Num. 29:35-38). Heden gutudna ya nan duwan imbabaluy Eli an da Hophni ay Phinehas di papadin Apo Dios hidi. 4 Ya nan gutud di gun pun'onngan Elkanah ya gunna idatan nan pamilyanah paddungnay bolwa. At idatnan Peninnah an miyadwan ahawana ya nan imbabaluyna, 5 mu do'do'lonay idatnan Hannah ti hiyay pohpohdona an ta"on un agguy nunholagon Apo Dios hiya. 6 Ya hi Peninnah an miyadwan ahawan Elkanah ya gunna hiwihiwitan hi Hannah ta way inatnan nangipabungot ay hiyan dumalat nan agguy nangidatan Apo Dios hi holagna. 7 Ya atawotawon ya hiyah ne ina'inatna an wa ay ta umuydah nan Abung Apo Dios* Unu nan Tuldan Abung Apo Dios. ya hiwitan Peninnah hi Hannah ta la'tot ya impakilanah Hannah, at humigan mangan hi punnomnomana.
8 Ya immuy han ahawanan hi Elkanah, ya inalinan hiyay, “Hannah, anaad ta lumugwalugwa'a? Ya anaad ta adi'a mangan? Ya anaad ta munlungdaya'a? Ihtua' an ahawam, ya undan adi ma"aphod hene ya un nan umimbaluyam hi himpulu?”
Da Hannah ay Eli
9 Ya wa han namenghan hi nalpahandan nangan hidid Shiloh ya immuy hi Hannah hinan Timplun Apo Dios.† Mid ni' di Timplun Apo Dios ti un anggay nan Tuldan Abung di wadan den timpu. At mid mapto' ya waday mangalih timplu eden timpu an ta"on un mid di ustuh timplu, unu bo'on ay ya mabalin goh an niyammah di nan permanenti an a'abung ta an aminda ya ma'alih timplu. Ya heden gutudna ya hi Eli an padi‡ Hay nomnomon nan udum ya hiyay Nabagtun Padi, mu mid mapto'. ya wadan inum'umbun hinan delloh di pantaw nan Timplun Apo Dios.§ Bahaom nan footnote di verse 9 ta innilaom di aatna. 10 Hi Hannah ya nidugah di punlungdayaana, at kumilah nan punluwaluanan Apo Dios. 11 Ya intulagnan inalinay, “He"an Apu an Dios an na'abbagbagtu, uhdungana' ni' ahan an baalmu ta tigom di punlungdayaa', at nomnomona' ni' ahan, ya adia' aliwan an baalmu ta unmuat idat ni' ah imbaluy'uh lala'i. Mu ibangngad'un He"a ta henen ataguana ya baalmu, ya adi ahan mapukpukihan di buu'na.”* Hay pohdonan hapiton ya itulag Hannah ta nan imbaluynan lala'i ya mumbalin hi Nazirite (Num. 6:1-21).
12 Ya heden gun punluwaluan Hannah ay Apo Dios ya toto'lon Eli di timidna. 13 Ya tinnignan mun'ut'utiyam di timid Hannah, mu mi'id madngol hi hapitona ti unna iyab'abu'ab an munluwalu. At hay nomnomon Eli ya un nabutong. 14 At inhingalna hiyan inalinay, “Anaad ta gunmu itugtugan mabutong? Idinongmun uminum hi bayah!”
15 Ya tembal Hannah, ya inalinay, “Apu, mi'id ahan ah ininum'u, at agguya' nabutong! Mu ten unna' ma'allungdaya, at ten un'u ibaag ay Apo Dios an amin tun wah nomnom'u! 16 Adim nomnomon hi unna' munlayah an babai! Ya manu ay umat hinay nannigmuh nan inat'un nunluwalu ti dumalat nan nidugah an lungdaya'!”
17 Ya tembal Eli an inalinay, “Malenggop'a, at umanamut'a ti idat nan Dios tu'un holag Israel nan iyal'alu'mun odowom ay Hiya.”
18 Ya tembal Hannah an inalinay, “Maphod ni' ahan un mipa'annung nan inalim hi ma'at ay ha"in!” At nakak, ya immuy, ya nangan mahkay, ya adi munlungdaya.
Hay Nitungawan ya Nidawatan Samuel
19 Ya unat goh nabiggat ya nanelhelongdan hina"ama an nundayaw ay Apo Dios ta nalpah ya numbangngaddah nan abungdad Ramah. Ya enelo' Elkanah hi ahawanan hi Hannah, ya ninomnom Apo Dios din inluwalun Hannah ay Hiya. 20 At nunhabih Hannah, ya nuntungaw, ya lala'i.† Mid mapto' ya nitungaw hidin 1105 B.C. Ya nginadnana ta hi Samuel‡ Hay pohdonan ibaga ya na'daw ay Apo Dios. ti inalinay, “Hiya ya na'daw ay Apo Dios.”
21 Ya palpaliwan ya nadatngan goh di gutud nan ayan da Elkanah ya an amin nan pamilyanah ad Shiloh ta umuyda mun'onong hinan tinawon an me'nong ay Apo Dios ta ipa'annungna din intulagna. 22 Mu hi Hannah ya agguy ni'yuy, at inalinan ahawanay, “Adia' mi'yali ad ugwan ta awni ta maphuh te han ung'ungnga ya unna' mi'yali ta iyuy'uh dih nan Tuldan Abung Apo Dios ad Shiloh, ya indawat'un Hiya ta hidiy ihihinnanah enggana.”
23 Ya inalin ahawanan hi Elkanah ay hiyay, “Okod'a, ya inatmu nan inilam an maphod. Ya hi Apo Dios di okod ay he"a ta ipa'annungmu nan intulagmun Hiya.” At hi Hannah ya nataynan hi abungda ta halimunanah den ung'ungngan imbaluyna ta nangamung un naphu.
24 Ya unat goh naphuh den ung'ungnga ya inyuy Hannah ad Shiloh hinan Tuldan Abung Apo Dios, ya inta'inday ohah manilhig an bakan tuluy tawona, ya ohay halub hi alena, ya ohay alewahhang an bayah. 25 Ya unat goh nalpah an ene'nongda din bakan Apo Dios ya inyuyda din ung'ungngan Eli. 26 Ya inalin Hannah ay hiyay, “Apu, immatunana' ay he"a? Immannung an ha"in din babain tinnigmun timma'dog hitun nunluwalun Apu tu'u. 27 Ya inluwalu' an idatnay imbaluy'u, ya ten impa'annungna, at taya. 28 At ten ibangngadmi ta idawatmin Apu tu'u, at heten nitaguana ya midawat hiyah enggana.”
At nundayaw hi Samuel ay Apu tu'uh di.
*1:1 Hay pohdonan ibaga ya ha"in ya bagin Apo Dios.
†1:2 Hay pohdonan ibaga ya homo'.
‡1:2 Hay pohdonan ibaga ya coral an ohan kalahin di batu an wah nan baybay.
§1:3 Hay inyuldin Apo Dios ya ipitlun nan linala'in umuy hi Abung Apo Dios an mundayaw ay Hiya (Ex. 23:14-19; 34:23; Deut. 16:16-17). Mid mapto' ya hay behtan nibaag hitu ya nan opat an na'na'at hi bulan an Tishri/Ethanim (September-October) 1-22 an (1) nan Behtan di Talampet an gun na'at hi Tishri/Ethanim 1 (Lev. 23:23-25; Num. 29:1-6), ya (2) nan Algaw hi Pun'onngan hi Hanin di Bahol an gun na'at hi Tishri/Ethanim 10 (Lev. 16:1-34; Num. 29:7-11), ya (3) nan Behtan di A'ab'abbung an gun na'at hi Tishri/Ethanim 15-21 (Lev. 23:33-36; Num. 29:12-34), ya (4) nan nahamad an ngilin an gun na'at hi Tishri/Ethanim 22 (Lev. 23:36; Num. 29:35-38).
*1:7 Unu nan Tuldan Abung Apo Dios.
†1:9 Mid ni' di Timplun Apo Dios ti un anggay nan Tuldan Abung di wadan den timpu. At mid mapto' ya waday mangalih timplu eden timpu an ta"on un mid di ustuh timplu, unu bo'on ay ya mabalin goh an niyammah di nan permanenti an a'abung ta an aminda ya ma'alih timplu.
‡1:9 Hay nomnomon nan udum ya hiyay Nabagtun Padi, mu mid mapto'.
§1:9 Bahaom nan footnote di verse 9 ta innilaom di aatna.
*1:11 Hay pohdonan hapiton ya itulag Hannah ta nan imbaluynan lala'i ya mumbalin hi Nazirite (Num. 6:1-21).
†1:20 Mid mapto' ya nitungaw hidin 1105 B.C.
‡1:20 Hay pohdonan ibaga ya na'daw ay Apo Dios.