51
1 Ya inalin goh Apo Dios di,
“Immannung an ipa'ali' han umat hi puo'
ta pa"ionad Babylon ya pumpatoyna nan tataguh di.
2 Ti honogo' di mangubat hinan iBabylon
an malpudah udum an babluy* Nan iMedia ya iPersia (verse 11). ta li'ubonda dida,
ya himbumagga ya numpatoyda dida ta umatdah nan dugi an itayap di dibdib.
3 At mi'id di atondan mangidadaan hi panada unu mangilubung hinan gumo' an lubung di mi'gubat.
Ya pumpatoydan amin nan tindaluda
an mi'id di ang'angngondan ta"on un nan ungungan linala'i.
4 At mun'a'atoydah nan kalatad Babylon
5 ti Ha"in an nidugah di abalinanan Dios ya agguy'u ingnganuy nan i'Israel ya iJudah
an ta"on hi un ongol di numbaholandan Ha"in
an Me'gonan an Dios an dayawonda.
6 At lumayaw ayun bo'on iBabylon ta taynanyud Babylon!
At adi ayu middum an matoy hinan pummoltaa' ay didah nan baholda
ti nadatngan di pangiballoha' an Dios hinan ina'inatda.
7 Hay aat ad Babylon hidin hopapna ya umat hinan nabalitu'an an bahu
an napnuh nan bumutong an nipaddungan di bungot'u an Dios.
At binutongnan amin din tataguh tun luta ta paddungnay un nun'a'utaw di nomnomda.
8 Mu ad ugwan ya makulug an mapa"i,
at hiyanan kilaanyuh nen babluy.
Ya inummal ayuh lana ta olom ya ma'agahan nan hugatda ta pumhodda.”
9 Mu alyon nan iBabylon di,
“Impadahmin inagahan din hugatda, mu adi mabalin.
At inayunyu an alyon hinan i'ibbayuy,
Ma ayuat ta un tu'u mumbangngad hinan numpumbabluyan tu'u
ti nadatngan mahkay nan nidugah an amoltaanda
an gulat ta mattig at dimmatong ad dayay aat di moltada!”
10 Ya alyon nan iJudah di,
“At iballoh Apo Dios nan inat nan iBabylon ay ditu'u!
At ma ayu ta umuy tu'u ipa'innilad Jerusalem di nangat Apo Dios hi ad Babylon!”
11 Ya impabungota' an Dios hinan iBabylon,
at hiyanan inali' hinan iMedia di,
“Punhaityuy tadom di panayu,
ya indadaanyuy hapiawyu ta iballohyu din nama"iandah nan Timplu!
12 Ya inta'nangyu nan bantilayu ta gubatonyu nan iBabylon,
ya udmanyu nan titindalun mungguwalyah nan nunlene'woh hi ad Babylon.
Ti ninomnom'u nongkay an pa"ion ad Babylon,
at mi'id di mabalin hi mangipadinong ay Ha"in.
13 Da'yun iBabylon an lene'woh di wangwang† Unu nan Wangwang an Euphrates. Ya wada goh hidid Babylon nan do'ol an ala' an ipa'wan di danum an umuy hinan abablubabluy.
ya immadangyan ayuh nan nun'abalul an gina'u,
mu nadatngan mahkay di apogpoganyu.
14 Ti Ha"in an Dios an nidugah di abalinana ya ninomnom'un honogon hinan babluyyuy
do'ol ahan an titindalun mi'gubat ay da'yu.
At mapnudah nan babluyyu ta ay payaw an mapnuh dudun an miho'nap,
at daden buhul ya pun'it'u'day pangabakandan da'yu.”
15 At ha"in an hi Jeremiah ya ikanta' an alyo' di,
“Hi Apo Dios ya limmuna tun luta ya ad daya
an dumalat di abalinana ya la'engna.
16 Ya impa'idulna ay ya mungkakaludukud ad daya,
ya ipatulunay bunut hi ad daya.
Ya awni ya impa'alinay ilat, ya udan, ya puo' an malpuh nan nangiyamungana.
17 At hiyatuy mangipattig an hay tagu ya mi'id di inilada
an adida umat hinan anala'eng Apo Dios.
At nan mun'ammah nabalitu'an an bulul ya mabainanda
ti hanan gunda iyamma ya mi'id di yahyah ya abalinanda.
18 At mi'id ahan di hulbida ti unda bulul ya anggay.
Ti unda hay ma'ab'abatlan hinan adatngan di amoltaanda ti ma'ubahda.
19 Mu hi Apo Dios an Dios tu'un holag Israel ya adi umat hina
ti Hiyay nunlumun amin an ta"on un nan pento'nah tataguna.
Ya hay ngadana ya Nidugah di Abalinanan Dios.”
20 Ya inalin goh Apo Dios di,
“Manu ti da'yun iBabylon ya nipaddung ayuh mattilyu
an numpa"i'‡ Heten hapit hinan Hudyu ya umat hinan hapitda an mattilyu, at munhanul hi Apo Dios. hinan do'ol an babluy ya pumpapto'an.
21 Ya da'yuy dumalat hi nangubaha' hinan do'ol an titindalu,
ya kabayu,
ya kalesa,
ya nan numpuntakay.
22 Ya da'yu goh di dumalat hi numpamataya' hinan ungungan binabai ya linala'i,
ya ta"on un nan ung'ungungnga ya mina'ma'ilog.
23 Ya da'yuy dumalat hi namataya' hinan do'ol an kalnilu ya nan mumpumpahtul,
ya mumpumpayaw ya nan pun'aladun baka,
ya ta"on un nan gogobelnadol ya nan u'upihyalda.
24 Mu ad ugwan ya tigonyu goh damdaman iballoh'u ay da'yun amin
an numpunhitud Babylon nan ina'inatyun nun'appuhih ad Jerusalem.
25 Ya alyo' goh an Dios ay da'yun iBabylon an Ha"in di mangubat ay da'yu
an ta"on hi un ayu mipaddung hinan ata'nang an duntug an ongol di abalinana
ti da'yuy nama"ih nan do'ol an babluy hitun luta.
Mu ad ugwan ya paddungnay ituldun'u da'yuh nan daplah ta damunah dumatnganyuh puuna,
ya numbalin ayuh nan na'upun an batu.
26 Ya minganuy di babluyyuh enggana,
at ta"on un ah batuh nan awadanyu ya adi mabalin hi miyammah pognad unu tu'ud.
27 At amungonyuy do'ol ahan hi kabayu ta umatdah nan muntadyapan an dudun,
ya inta'nangyuy bantilayun umuy mi'gubat.
Ya impagangohyuy talampet hinan abablubabluy
ta ayaganyu nan titindalu an i'Ararat,§ Unu ad Turkey. ya iMinni,* Unu ad Armenia. ya i'Ashkenaz,† Unu ad Russia hi awadan nan ma'alih Scythians (bahaom nan footnote di Col. 3:11 ta innilaom di aat ten tribo).
ya pento'yuy mangipangpangulun dida.
28 Ti nundadaanda nan a'alid Media,
ya nan gobelnadolda,
ya nan u'upihyaldah an amin an babluy hidi an mi'gubat.
29 Ya umalyog tun luta
ti Ha"in an Dios ya adi mibahhaw an pumbalino' ad Babylon hi mapulun
ta mi'id di mabalin hi munhituh di.
30 At nan titindalud Babylon ya duminongdan umuy mi'gubat ti mami'id di tulidda,
at nonong ya dimminongdah nan babluyda an nahamad di allupna
an numbalindah ay binabain‡ Heten hapit hinan Hudyu ya umat hinan nalammung an hapitda an mami'id di tulidda, at munhanul hi Apo Dios. nangintata'ot.
Ya wan nan buhulda ya pumputungday da'ig di pantaw di allupda,
ya nunggohobday a'abung ad Babylon.
31 Ya mahinhinukatday umuy mangipa'innilah nan alid Babylon
an henggop mahkay di buhul di babluyda.
32 Ya ta"on un hinan pungguwalyaan hinan wangwang an bumad'angan
ya nan buhul di nihukat hi nungguwalya.
Ya genhobda goh nan ipo"oyan di lumayaw,
at nonong ya ayda na'alenganga nan titindalud Babylon hi ta'otda.
33 At Ha"in an nidugah di abalinanan Dios ya alyo'
an adi madnoy ya ma'at dateh nan iBabylon,
at umat hinan aton di mangidadaan hi pun'elekan di atondan dida
an pundotalonda ya hinodhodda ti nadatngan mahkay di abto'anda.”
34 Ha"in an hi Jeremiah ya inali' di,
“Nan alid Babylon an hi Nebuchadnezzar
ya umat hinan buwaya di nangatnad Jerusalem an paddungnay inana dida.
Ti an amin nan penhodna ya innalna,
ya intapalnay udum.”
35 At alyon nan iJerusalem di,
“Nan nidugah an nangat nan iBabylon ay da'mi
ya olom ni' ya miballoh kogoh ay dida
ta bayadandan amin nan pinatoyda!”
36 Ya inalin Apo Dios hinan iJerusalem di,
“Ha"in an Dios ya baliwa' da'yun tatagu'
ta nan inatdan da'yu ya iballoh'uh nan iBabylon.
At putto' nan wangwang,
ya minagana' nan obob hinan babluyda.
37 At mumbalin ad Babylon hi nipu"ul an lugit
ta ammunada nan animal hi umuy hi munhituh di.
At mumbalin hi atata'ot ya mapihul
38 ti nan iBabylon ya umatdah nan layon
an munheeldah panganandah nan pinatoyda.
39 Ya gapuh nan ina'inatdah nan tatagu ya iballoh'un dida
ta paddungnay ipa'inuma' didah ma'inum.
At ma'abbutongda ta umaningalda ya unda molo' hi enggana
an adida mahkay bumangon.
40 At umatdah nan imbabaluy di kalnilu unu gandeng
an iyuy'u didah nan pumpaltian.
41 At umat hinay aat di iBabylon
an ta"on hi un ene'gonan nan tataguh nan abablubabluy.
At nonong ya manoh'aday tataguh tun lutah a'abakanda.
42 Ti umuyday buhul an ay dalluyun an malpuh nan baybay,
at pa"iondah den babluy.
43 At an aminda nan babluy hidi ya mumbalindah mapulun,
at mi'id di taguh umuy munhituh di,
ya mi'id di mange'wa.
Ya an amin din innal nan iBabylon hinan udum an babluy an ene'nongdan Bel* Bahaom nan footnote di Jer. 50:2 ta innilaom di aat ten bulul. an bululda
ya ala' ta ipabangngad'uh nan nangngalanda,
ya ubaho' di denol di tatagun Bel ta adida mahkay dayawon.
45 At da'yun tatagu' ya makak ayuh nad Babylon
ta adi ayu milagat hi pama"ia' enen babluy an gapuh bungot'u!
46 At adi ayu numanomnom,
ya adi ayu tuma'ot hinan donglodonglonyuh atawotawon an waday umalin gumubat.
At munggugubatdad Babylon di a'ali.
47 Ti makulug an madatngan di pummoltaa' eten babluy
ta mipattig an mi'id di abalinan nan bululda.
Ti mun'a'atoydan amin nan nunhituh di,
at nidugah di ipa'ampaan ad Babylon.
48 At an amin nan wad daya ya nan wah tun luta ya umamlongda
ti wadaday umalin titindalun malpuh appit hi iggid hi un hagangon di buhu'an di algaw
ta pa"iondad Babylon.
49 Manu ay hi mahapul an ma'abakda nan iBabylon
ti diday numpamatoy hinan i'Israel,
ya ta"on un nan tataguh udum an babluy.
50 At da'yun tatagu' an nelwang hi atoy ya lumayaw ayu
ta adiyu palpaliwan ta taynanyud Babylon!
At ta"on hi un niyadagwin babluy di awadanyu ya mundenol ayun Ha"in an Dios
ta nomnomonyud Jerusalem an babluyyu.”
51 Ya alyon nan iBabylon di,
“Nidugah di nababainanmi ti gun da'mi pinadngopadngolan
ti henggop di tatagun nalpuh udum an babluy nan mipawah nan Timplun Apo Dios.Ӡ Na'at hidin 586 B.C. hidin nanggopan nan iBabylon hinan Timplun Apo Dios.
52 Mu alyon Apo Dios di,
“Magadyuh mahkay an madatngan nan pummoltaa' hinan iBabylon
ta mipattig an mi'id di abalinan nan bululda.
Ti mun'ahugatanda nan tataguh nan abablubabluy ad Babylon,
at madngol di kilada.
53 Ya ta"on hi un dimmatong ad daya nan allup ad Babylon
ya pa"ion damdama nan titindalun honogo' hidi.
54 Ti undan adiyu donglon nan ahikikilan iBabylon
an dumalat hi pumpama"ian nan buhul hinan babluyda?
55 Pa"io' nan babluyda ta way atondan duminong!
Ya hay gehom nan umalin buhulda ya mipaddung hinan gongaah di dalluyun.
56 Ti daten umalin mangubat hi ad Babylon ya ibaludda nan titindaluda,
ya numpa"ida nan almasda.
Ti Ha"in nan Dios an mangiballoh hinan nun'appuhin inatda,
ya nidugah di pangat'un dida.
57 An paddungnay butngo' nan u'upihyalda,
ya nan nun'anomnoman an tatagu,
ya nan gobelnadolda,
ya an amin nan titindaluda an ta"on un nan a'ap'apuda.
At inayundan mun'olo' hi enggana an adida mahkay bumangbangon.”
58 Ya inalin goh nan nidugah di abalinanan Dios di,
“Nan ma'ugtul an allup ad Babylon‡ Bahaom nan footnote di Jer. 51:44 ta innilaom di aat nan ama'ugtulna. ya nan pantaw di allupda§ Nan nundongol an pantaw di allupda an ma'alih Pantaw Ishtar ya hi'itangan napat di umpiy inata'nangna. ya mun'atu"in
ta mi'papaddungdah nan luta ti mun'oghobda.
At mumbalin hi dapul nan tinamutamuan di do'ol an tatagun nalpuh numbino'ob'on an babluy.”
Hay Nangipadonan Jeremiah hi Tudo' hinan Holag Israel an Wad Babylon
59 Hidin miyapat hi tawon* Unu hidin 593 B.C. hi nun'alian Zedekiah hi ad Judah ya ni'yuy ay hiyad Babylon† Anaad ta niyuy ad Babylon? Bahaom nan footnote di Jer. 27:3. nan upihyalnan‡ Hay immannung an tamuna ya hiyay mannig hi pungkampuan nan titindaluh unda umuy hi adagwin babluy. hi Seraiah§ Hiyay agin Baruch an puntudtud'on Jeremiah (Jer. 32:12). Ya na'ah'upan ad Israel nan niyammid an tudo', ya hay nitudo' ya Bagin Seraiah an hina' Neriah. Immannung an bagin ten agin Baruch! an hina' Neriah an ap'apun Mahseiah. At ha"in an hi Jeremiah ya impadon'u ay Seraiah nan tudo"u an mipa'innilah nan i'ibban iJerusalem an wadad Babylon. 60 At hay intudo"u ya nan umipata'ot an ma'at hi ad Babylon hi udum di algaw.* Mid mapto' ya hiyah ne nitudo' hi Jer. 50:1-51:58. 61 At inali' ay Seraiah di, “Wa ay ta dumatong ayud Babylon ya tigom ta ibaham an amin nan nitudo'. 62 At wa ay ta inda'puhmu ya nunluwalu'a ta alyom di, He"a Apo Dios di nangalih mapa"ih ten babluy ta mi'id di munhituh tuh tagu unu animal. At minganuy hi enggana. 63 Ya nalpah ay an imbaham hinan tatagu ya inli'upmuh ten nitud'anah nan batu, ya inawidmuh nan Wangwang an Euphrates. 64 Ya inalim di, Umat hinay ma'at hitud Babylon. Ti matoydan amin nan tataguh tu, at adi mahkay mabalin hi mibangon goh.”
Hiyah ne angunuh hi hinapit'un hi Jeremiah.† Hiyah ne intudo' nan tagun nangelpah eten liblu. Hay kulugon di udum ya hi Baruch di nangelpah.
*51:2 Nan iMedia ya iPersia (verse 11).
†51:13 Unu nan Wangwang an Euphrates. Ya wada goh hidid Babylon nan do'ol an ala' an ipa'wan di danum an umuy hinan abablubabluy.
‡51:20 Heten hapit hinan Hudyu ya umat hinan hapitda an mattilyu, at munhanul hi Apo Dios.
§51:27 Unu ad Turkey.
*51:27 Unu ad Armenia.
†51:27 Unu ad Russia hi awadan nan ma'alih Scythians (bahaom nan footnote di Col. 3:11 ta innilaom di aat ten tribo).
‡51:30 Heten hapit hinan Hudyu ya umat hinan nalammung an hapitda an mami'id di tulidda, at munhanul hi Apo Dios.
§51:44 Waday duwan allup an nunlene'woh ad Babylon. Nan allup hi luwal ya himpulu ta duwan umpiy inambilogna, ya nan allup hi unig ya duwampulu ta ohan umpiy inambilogna. Ya waday ala' hi numbattanan daten duwan allup, ya hay inambilog ten ala' ya duwampulu ta tuluy umpi. Mu ta"on un nidugah mu mapa"i anu damdama.
*51:44 Bahaom nan footnote di Jer. 50:2 ta innilaom di aat ten bulul.
†51:51 Na'at hidin 586 B.C. hidin nanggopan nan iBabylon hinan Timplun Apo Dios.
‡51:58 Bahaom nan footnote di Jer. 51:44 ta innilaom di aat nan ama'ugtulna.
§51:58 Nan nundongol an pantaw di allupda an ma'alih Pantaw Ishtar ya hi'itangan napat di umpiy inata'nangna.
*51:59 Unu hidin 593 B.C.
†51:59 Anaad ta niyuy ad Babylon? Bahaom nan footnote di Jer. 27:3.
‡51:59 Hay immannung an tamuna ya hiyay mannig hi pungkampuan nan titindaluh unda umuy hi adagwin babluy.
§51:59 Hiyay agin Baruch an puntudtud'on Jeremiah (Jer. 32:12). Ya na'ah'upan ad Israel nan niyammid an tudo', ya hay nitudo' ya Bagin Seraiah an hina' Neriah. Immannung an bagin ten agin Baruch!
*51:60 Mid mapto' ya hiyah ne nitudo' hi Jer. 50:1-51:58.
†51:64 Hiyah ne intudo' nan tagun nangelpah eten liblu. Hay kulugon di udum ya hi Baruch di nangelpah.