Ẹ̃zị́
ꞌbá áyúãyũ rĩ pi vé rĩ
Tã búkũ rĩ vé rĩ ã ũlũngárá
Búkũ Ẹ̃zị́ ꞌbá áyúãyũ rĩ pi vé rĩ, Lúkã sĩ nĩ, sĩ kpá búkũ Lúkã vé rĩ nĩ. Búkũ ꞌdĩri agá, Lúkã ũlũ tã ꞌdĩri ị́sụ́ ãkũdẽ Yẹ́sụ̃ nga mụzú ꞌbụ̃ gé gí. Drị̃drị̃ ni, ꞌbá Yẹ́sụ̃ ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ũlũkí ụ́ꞌdụ́kọ́ múké rĩ Yãhụ́dị̃ rĩ pi ní kộpivé ãngũ agá. Vụ́drị̃ ni gé, kộpi ũlũkí ꞌbá ụrụkọꞌbée ní ãngũ ụrụkọꞌbée agásĩ rá. Lúkã ũlũ tã Índrí Uletere rĩ ní ꞌbá Yẹ́sụ̃ ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ásúzú drị̃drị̃ rĩ vé tã, ãzini ũlũ tã Índrí Uletere rĩ ní kộpi ẽ drị̃ kozú, ĩri ní kộpi ní ũkpõ sẽzú ĩvé ꞌbá drị̃koma rú rĩ pi be rĩ vé tã.
Cápĩtã 1-12 agá, tã Lúkã ní ũlũú ꞌdĩgé agaápi rá rĩ, ũlũ tã Pétẽró ní ꞌoó rĩ, ãzini ũlũ tã ꞌi ngaápi ꞌbá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi ãsámvú gé Yẹ̃rụ́sãlémã gá ꞌdãlé rĩ. Tã ĩ ngaꞌbée ꞌdĩꞌbée agásĩ, Índrí Uletere rĩ ko kộpi ẽ ĩzã rá, kộpi ã nị̃kí rí ámá ꞌyozú kínĩ, Múngú lẽ, kộpi ã ũlũkí ụ́ꞌdụ́kọ́ múké Yẹ́sụ̃ vé rĩ ꞌbá rĩ pi ní ãngũ rĩ pi agásĩ céré, adri ꞌyéŋá Yãhụ́dị̃ rĩ pi ní ku. Cápĩtã 13-28 agá, Lúkã ũlũ lẹ́tị Índrí Uletere rĩ ní Páũlũ ẽ ĩzã kozú, ĩri ní ụ́ꞌdụ́kọ́ múké rĩ ũlũzú mụzú vũrã kárákará agásĩ rĩ vé tã, íꞌdó Ẹ́zị̃yã gá, Yúrõpũ gé, cĩmgbá cazú kụ̃rụ́ Rómã vé rĩ gé. Úꞌdógúꞌdógú ꞌdĩri agá, Lúkã ũlũ tị Páũlũ ní sẽé rĩ vé tã, ãzini tị ꞌbá áyúãyũ rĩ pi ní sẽé rĩ vé tã. Tã ꞌdĩꞌbée ꞌbâ ĩzã ko nị̃zú ámázú kínĩ, kộpi ũlũkí ụ́ꞌdụ́kọ́ múké Yẹ́sụ̃ vé rĩ ꞌbá ãndíãndí pi ní, tã ꞌi ngaꞌbá rĩ pi agásĩ ãndíãndí.
1
Ẹzịkí Índrí Uletere rĩ vé tã
1 Tõfílĩ má ní lẽélẽ rĩ, búkũ má ní sĩí drị̃drị̃ rĩ agá, á sĩ tã Yẹ́sụ̃ ní íꞌdó ꞌoó rĩ pi, ãzini ĩri ní ímbá rĩ pi ãrẽvú céré, 2 cĩmgbá cazú ụ́ꞌdụ́ ĩri ní ívé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi* 1:2 ꞌBá áyúãyũ rĩ pi: ꞌBá áyúãyũ rĩ pi, Yẹ́sụ̃ sẽ kộpi ní ũkpõ, ri kộpi pẽé mụụ́ ꞌbá rĩ pi ímbá, índrí ũnjí rĩ pi údró, ãzini tã ãyãzú ãyãyã ni pi ꞌoó. ímbázú Índrí Uletere† 1:2 Índrí Uletere rĩ: Índrí Uletere rĩ Índrí Múngú vé ni. Búkũ Múngú vé rĩ kĩnĩ, Ẹ́tẹ́pị ri Múngú ꞌi, ĩrivé mvá Yẹ́sụ̃ ri Múngú ꞌi, ãzini Índrí Uletere rĩ Múngú ꞌi. Ẹ́tẹ́pị ri, Mvọ́pị ri, ãzini Índrí Uletere rĩ, kộpi Múngú ãlu. ꞌÍ lã Yũwánĩ 1:1-18; Yũwánĩ 8:41-42; Ẹ̃zị́ 5:3-4. rĩ vé ũkpõ sĩ rĩ gé, ãzini ĩ ní ĩri ꞌdụzú mụzú ꞌbụ̃ gé rĩ gé. 3 Ĩzãngã Yẹ́sụ̃ ní nyaá rĩ ã vụ́drị̃ gé, Yẹ́sụ̃ gõ ꞌi iꞌdaá ívé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi ẹndrẹtị gé lẹ́tị be ãndíãndí, lũzú kínĩ ꞌi ídri rú. Iꞌda ꞌi kộpi ẹndrẹtị gé caá ụ́ꞌdụ́ pụ̃kụ́ sụ, ri kộpi ní mãlũngã Múngú vé rĩ ã tã ũlũú.
4 Ụ́ꞌdụ́ ãlu, kã rií ínyá nyaá ívé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi be, ĩri ní ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “Lẽ ĩmi fũkí Yẹ̃rụ́sãlémã agásĩ ãmvé ku, ĩmi tẽkí fẽfẽ má Ẹ́tẹ́pị ní ẹzịị́, ĩri ní lẽé sẽé ĩmi ní, má ní tã ni ꞌyoó ĩmi ní rĩ. 5 Yũwánĩ sẽ bãtízĩmũ‡ 1:5 Bãtízĩmũ: Ĩ ri ꞌbá rĩ pi ní bãtízĩmũ sẽ lũzú kínĩ, kộpi újákí ẹ́sị́ ĩvé ũnjĩkãnyã agásĩ gí, kộpi ẹ̃ꞌyị̃kí Múngú ri gí. rĩ yị̃ị́ sĩ, ꞌbo ụ́ꞌdụ́ mãdã ã vụ́drị̃ gé, ĩ ímụ́ ĩmi ní bãtízĩmũ rĩ sẽ Índrí Uletere rĩ sĩ.”
Yẹ́sụ̃ vé ꞌdụngárá mụzú ꞌbụ̃ gé rĩ
6 Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi kâ rií adrií Yẹ́sụ̃ pi be trụ́, kộpi ní Yẹ́sụ̃ ri zịzú kínĩ, “Úpí, sâ nõri gé, mi nyo ícó mãlũngã rĩ sẽ gõ ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi drị́gé rá?”
7 Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “Adri tã ĩmivé ni, ĩmi ní lẽzú sâ ni nị̃zú, dõku mbãá ụ́ꞌdụ́ ni nị̃zú ku, má Ẹ́tẹ́pị ụ̃tị̃ îngá tã ni ívé ũkpõ sĩ gí. 8 ꞌBo Índrí Uletere rĩ kãdõ ímụ́ ĩmi ású, ĩri ĩmi ní ũkpõ sẽ, ĩmi ndrekí mávé tã ĩmî mị sĩ gí, ĩmi íꞌdókí tã ni ũlũú kụ̃rụ́ Yẹ̃rụ́sãlémã vé rĩ agá, ãngũ Yụ̃dáyã vé rĩ agásĩ céré, ãzini ãngũ Sãmãríyã vé rĩ agá, cazú vũ drị̃gé sĩ céré.”
9 Yẹ́sụ̃ kã tã rĩ átá ꞌdíni, ĩ ní ĩri ꞌdụzú mụzú ꞌbụ̃ gé ꞌdãá, kộpi rikí ĩri ndreé mụzú, ị́rị́bị́tị rĩ ní ĩri ọ̃zụ̃zú, kộpi gõkí ĩri ndreé kuyé. 10 ꞌBá rĩ pi kâ rií mị ꞌbãá ĩri ndrezú mụzú ꞌbụ̃ gé ꞌdãá, koro ãgõ ị̃rị̃ pi ní ímụ́zú pá tuzú kộpi ãsámvú gé, kộpi úsúkí bõngó imve ĩ rụ́ꞌbá gá. 11 Kộpi ní ꞌyozú kínĩ, “Ĩmi ãgõ Gãlĩláyã vé ꞌdĩꞌbée, ngá ĩmi ní rizú pá tuzú nõgó ãngũ ndrezú mụzú ꞌbụ̃ gé ꞌdãá rĩ ãꞌdi? Yẹ́sụ̃ Gãlĩláyãgú ĩ ní ꞌdụụ́ ĩmi ãsámvú gé sĩ mụzú ꞌbụ̃ gé ꞌdĩri, ĩri nyo gõ ímví sụ̃ ĩmi ní ĩri ndreé mụzú ꞌbụ̃ gé ꞌdĩri tị́nị.”
Ĩpẽkí Mãtíyã ri ꞌbãá Yụ́dã ã vũrã gá
12 Kúru Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi ní ísị́zú Írã Õlívẽ vé rĩ drị̃gé ꞌdãásĩ, kộpi ní mvizú gõzú Yẹ̃rụ́sãlémã gá ꞌdãlé. Kụ̃rụ́ Yẹ̃rụ́sãlémã vé rĩ pi vé ãsámvú vụ̃ caá írã rĩ be máyĩlĩ§ 1:12 Máyĩlĩ: ꞌBá ri ícó ẹ̃cị̃ tu ca máyĩlĩ na sâ ãlu agá. ãlu kuyé. 13 Kộpi kâ caá, kộpi ní tụzú mụzú jó ã ꞌa ụrụlésĩ kộpi ní rizú adrizú rĩ agá ꞌdãá. ꞌBá rĩ Pétẽró ꞌi, Yũwánĩ ꞌi, Yõkóbũ ꞌi, Ãndẽréyã ꞌi, Pĩlípũ ꞌi, Tómã ꞌi, Bãtĩlĩmáyõ ꞌi, Mãtáyo ꞌi, Yõkóbũ Ãlãfáyõ mvọ́pị ꞌi, Sị̃mọ́nã úvá ꞌbãápi ꞌbá ívé rĩ pi ẽ ị́sụ́kí rí drị̃wãlã rĩ ꞌi, Yụ́dã Yõkóbũ mvọ́pị sĩ.
14 Ụ́ꞌdụ́ céré kộpi ri ĩ úmú trụ́ Múngú ri zị Mãríyã Yẹ́sụ̃ ẹ́ndrẹ́pị pi be, ũkú ụrụkọꞌbée be, ãzini ĩrivé ẹ́drị́pị́ị be.
15 Ụ́ꞌdụ́ ꞌdãꞌbée gé, ꞌbá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi úmúkí ĩ caá mụ̃dụ̃rụ̃lụ̃ ãlu pụ̃kụ́ ị̃rị̃ vũrã ãlu gé. Kúru Pétẽró ní ngazú ụrụ sĩ, ĩri ní átázú kộpi ní kĩnĩ, 16 “Má ẹ́drị́pị́ị má ọ́mvụ́pị́ị, tã Índrí Uletere rĩ ní átá kuú Dãwụ́dị̃* 1:16 Dãwụ́dị̃: Múngú ĩpẽ Dãwụ́dị̃ ri adrií ꞌbãgú Ĩsẽrélẽ rĩ pi vé ni, ẹzị kĩnĩ, ꞌbãgú úꞌdí ri ímụ́ ĩfũ ĩrivé úyú agá, ĩri mãlũngã rĩ rụ mụzú ꞌdániꞌdáni, ꞌbãgú rĩ Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ ꞌi. ꞌÍ lã Sãwụ́mã 132:11-12; Ẹ̃zị́ 2:30. Tịkí Dãwụ́dị̃ ri ị́sụ́ ãkũdẽ ílí rĩ ca élĩfũ ãlu (1,000) gí, ílí ꞌdãri gé, ị́sụ́ tịkí drĩ Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ ri kuyé. ꞌÍ lã 1 Sãmũélẽ 16-30; 2 Sãmũélẽ 1-24; 1 ꞌBãgú 1-2. tị gé Yụ́dã vé tã sĩ, ĩ ní sĩí Búkũ Múngú vé rĩ agá rĩ, ã nga rí ꞌi fũú tị ni gé bẽnĩ. Yụ́dã ko ꞌbá Yẹ́sụ̃ ri rụꞌbá rĩ pi ẽ drị̃ mụzú nĩ. 17 Yụ́dã ri ọ́tụ́ ꞌbávé ọ́gụ́pị, ĩpẽkí ĩri ẹ̃zị́ ngaá ꞌbá be trụ́.”
18 (Yụ́dã je ọ́mvụ́ mũfẽngã ĩ ní ũfẽé ĩri ní ũnjĩkãnyã ꞌozú ꞌdãri sĩ, íꞌdé ꞌî drị̃ sị̃ị́ vũgá, ꞌa ni ãfĩ rá, fí ni úkpú céré ãmvé. 19 ꞌBá adriꞌbá Yẹ̃rụ́sãlémã gá rĩ pi céré yịkí tã ꞌdĩri rá. Kúru kộpi ní vũrã ꞌdãri ã rụ́ zịzú ĩvé tị sĩ Ãkẽlẽdámã, nyọ̃ọ́kụ́ ãrí vé ni.)
20 Kúru Pétẽró ní ꞌyozú kĩnĩ, “Sĩkí búkũ Sãwụ́mã vé rĩ agá kínĩ,
“ ‘Ĩrivé ꞌbẹ̃tị́ ẽ ícá ándrú rú.
ꞌBá ãzi ã adri ꞌbẹ̃tị́ rĩ agá ꞌdãá ku.’ 1:20 Sãwụ́mã 69:25
Ãzini,
‘Lẽ ã ꞌbãkí ꞌbá ãzi ĩri ã vũrã gá ẹ̃zị́ ĩrivé rĩ ngaá.’ 1:20 Sãwụ́mã 109:8
21 Kúru lẽ ꞌbâ ĩpẽkí ꞌbá ãzi ꞌbãá ĩri ã vũrã gá, ã nga rí ẹ̃zị́ ĩri ní rií ngaá rĩ. Lẽ ꞌbá ĩ ní ĩpẽé ꞌdĩri ã adri ꞌbá ándúrú adriípi ꞌbá be trụ́ lókí ꞌbá ní rizú ẹ̃zị́ ngazú Úpí Yẹ́sụ̃ be rĩ gé ni, 22 ã adri ꞌbá íꞌdózú Yũwánĩ ní bãtízĩmũ sẽzú Yẹ́sụ̃ ní rĩ gé, cĩmgbá ĩ ní ĩri ꞌdụzú mụzú ꞌbụ̃ gé rĩ gé ni. ꞌBá ĩ ní ĩpẽé ꞌdĩri, ĩri ꞌi úmú ꞌbá be trụ́, ĩri adri ꞌbá Yẹ́sụ̃ vé íngángárá drãngárá gálésĩ rĩ vé tã ũlũúpi ni.”
23 Kúru kộpi ní ꞌbá ị̃rị̃ ĩpẽzú, ꞌbá rĩ Yõsépã ĩ ní zịị́ Bãrĩsábã ꞌi (ĩrivé rụ́ ãzi Yụ́sị̃tọ̃ ꞌi), ꞌbá rĩ ãzi Mãtíyã ꞌi. 24 Kúru kộpi ní Múngú ri zịzú kínĩ, “Úpí, ꞌí nị̃ ꞌbá ãlu ãlu vé ẹ́sị́ rá. Mí iꞌda ꞌbá ní, ꞌbá ị̃rị̃ ꞌdĩꞌbée ãsámvú gé, ꞌbá mí ní ĩpẽé rĩ, ĩri adri ãꞌdi ꞌi, 25 ẹ̃zị́ ngaápi ꞌbá áyúãyũ ni rú Yụ́dã ã vũrã gá rĩ, ãꞌdiãtãsĩyã Yụ́dã ku ꞌbâ, mụ vũrã ĩ ní tã lịzú rĩ gé gí.” 26 Kúru kộpi ní jẽké ꞌbezú, jẽké rĩ ꞌde Mãtíyã ã rụ́ sĩ, kúru ĩ ní Mãtíyã ri ĩpẽzú fizú ꞌbá áyúãyũ mụdrị́ drị̃ ni ãlu rĩ pi ãsámvú gé.
*1:2 1:2 ꞌBá áyúãyũ rĩ pi: ꞌBá áyúãyũ rĩ pi, Yẹ́sụ̃ sẽ kộpi ní ũkpõ, ri kộpi pẽé mụụ́ ꞌbá rĩ pi ímbá, índrí ũnjí rĩ pi údró, ãzini tã ãyãzú ãyãyã ni pi ꞌoó.
†1:2 1:2 Índrí Uletere rĩ: Índrí Uletere rĩ Índrí Múngú vé ni. Búkũ Múngú vé rĩ kĩnĩ, Ẹ́tẹ́pị ri Múngú ꞌi, ĩrivé mvá Yẹ́sụ̃ ri Múngú ꞌi, ãzini Índrí Uletere rĩ Múngú ꞌi. Ẹ́tẹ́pị ri, Mvọ́pị ri, ãzini Índrí Uletere rĩ, kộpi Múngú ãlu. ꞌÍ lã Yũwánĩ 1:1-18; Yũwánĩ 8:41-42; Ẹ̃zị́ 5:3-4.
‡1:5 1:5 Bãtízĩmũ: Ĩ ri ꞌbá rĩ pi ní bãtízĩmũ sẽ lũzú kínĩ, kộpi újákí ẹ́sị́ ĩvé ũnjĩkãnyã agásĩ gí, kộpi ẹ̃ꞌyị̃kí Múngú ri gí.
§1:12 1:12 Máyĩlĩ: ꞌBá ri ícó ẹ̃cị̃ tu ca máyĩlĩ na sâ ãlu agá.
*1:16 1:16 Dãwụ́dị̃: Múngú ĩpẽ Dãwụ́dị̃ ri adrií ꞌbãgú Ĩsẽrélẽ rĩ pi vé ni, ẹzị kĩnĩ, ꞌbãgú úꞌdí ri ímụ́ ĩfũ ĩrivé úyú agá, ĩri mãlũngã rĩ rụ mụzú ꞌdániꞌdáni, ꞌbãgú rĩ Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ ꞌi. ꞌÍ lã Sãwụ́mã 132:11-12; Ẹ̃zị́ 2:30. Tịkí Dãwụ́dị̃ ri ị́sụ́ ãkũdẽ ílí rĩ ca élĩfũ ãlu (1,000) gí, ílí ꞌdãri gé, ị́sụ́ tịkí drĩ Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ ri kuyé. ꞌÍ lã 1 Sãmũélẽ 16-30; 2 Sãmũélẽ 1-24; 1 ꞌBãgú 1-2.
1:20 1:20 Sãwụ́mã 69:25
1:20 1:20 Sãwụ́mã 109:8