2
Índrí Uletere rĩ vé ícángárá
1 Ụ́ꞌdụ́ Pẽnĩtĩkósĩtã* 2:1 Ụ́ꞌdụ́ Pẽnĩtĩkósĩtã vé rĩ: Ụ́ꞌdụ́ Múngú ní Ẹlịzú Jó rĩ pi tị gé sĩ rĩ kã mụụ́ caá ụ́ꞌdụ́ pụ̃kụ́ tọ̃wụ́, vụ́drị̃ ni gé, Ụ́ꞌdụ́ Pẽnĩtĩkósĩtã vé rĩ ní ícázú. Ụ́ꞌdụ́ ꞌdãri gé, Yãhụ́dị̃ rĩ pi ri ãnyãngã ĩ ní ĩkũnãá ĩvé ọ́mvụ́ agá rĩ pi íjị́ Yẹ̃rụ́sãlémã gá sẽ Múngú ní, ãzini kộpi ri ụ́ꞌdụ́ Múngú ní tãị́mbị́ sẽzú Mósẽ ní Írã Sĩnáyĩ vé rĩ drị̃gé ꞌdãri vé tã ígá. Kũrĩsĩtĩyánĩ rĩ pi ri ụ́ꞌdụ́ ĩ ní Índrí Uletere rĩ ĩpẽzú ꞌbá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi ásúzú Ụ́ꞌdụ́ Pẽnĩtĩkósĩtã vé rĩ gé ꞌdãri vé tã ígá. ꞌÍ lã Kãlãfe 28:26-31.vé rĩ kã ícá, Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi úmúkí ĩ céré vũrã ãlu gé. 2 Koro kụ́bị́ ní íkụ́zú ꞌbụ̃ gé ꞌdãásĩ, sụ̃ ũlí vịị́pi ũkpõ be rĩ tị́nị, ĩmũlũ jó kộpi ní úrízú rĩ ã ꞌa céré. 3 Kộpi ní ngá ãzi ndrezú sụ̃ ãcí sị́ tị́nị, ayi úrí ꞌbá ãlu ãlu drị̃gé. 4 Índrí Uletere rĩ ású kộpi ãrẽvú céré, Índrí Uletere rĩ sẽ kộpi ní ũkpõ átázú tị ãndíãndí sĩ.
5 Yãhụ́dị̃ ụrụkọ Múngú ri ị̃njị̃ꞌbá ị̃njị̃njị̃ ímụ́ꞌbá ãngũ rĩ pi agásĩ sĩ céré rĩ pi ri adri Yẹ̃rụ́sãlémã gá ꞌdãá. 6 Kộpi kâ kụ́bị́ ꞌụụ́pi rĩ yịị́, ꞌbá bị́trị́ká pi ní ímụ́zú ĩ úmúzú vũrã ãlu gé, kộpi ãyãkí tã ꞌdĩri sĩ rá, ãꞌdiãtãsĩyã ꞌbá ãlu ãlu yị Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi ri átá ĩvé tị sĩ.
7 Kộpi ãyãkí tã ꞌdĩri sĩ rá, kộpi ní zịzú kínĩ “ꞌBá átáꞌbée ꞌdĩꞌbée kộpi adrikí nyo ꞌbá Gãlĩláyã vé ni pi kuyé? 8 ꞌBá yịkí kộpi ri átá ꞌbávé tị sĩ ãsĩ? 9 ꞌBá ãsámvú gé, ꞌbá ụrụkọ íbíkí ímụ́ Párítĩyã gélésĩ, Médĩyã gélésĩ, Ẽlámũ gélésĩ, ụrụkọ ímụ́kí Mẽsõpõtámĩyã gélésĩ, Yụ̃dáyã gélésĩ, Kãpãdõkíyã gélésĩ, Pónĩtõ gélésĩ, Ẹ́zị̃yã gélésĩ, 10 Pụ̃rụ̃gị́yã gélésĩ, Pãmĩfĩlíyã gélésĩ, Ẽjẽpétõ gélésĩ, ụrụkọꞌbée ímụ́kí Lị́bị̃yã vé wọ̃ọ́kọ̃ ĩnyiŋá Kũrénẽ be rĩ gélésĩ, ụrụkọꞌbée ímụ́kí Rómã gélésĩ, 11 (ꞌbá ꞌdĩꞌbée Yãhụ́dị̃ ãzini ꞌbá ĩ újáꞌbá Yãhụ́dị̃ rú rĩ pi,) ụrụkọꞌbée ímụ́kí Kũrétẽ gélésĩ, ãzini ãngũ Árãbĩ vé rĩ gélésĩ, ꞌbá yịkí kộpi ri tã ãyãzú ãyãyã Múngú ní ꞌoó ꞌdĩri vé tã ũlũ ꞌbávé tị sĩ.” 12 Kộpi ãyãkí tã ꞌdĩri sĩ rá, kộpi ẽ drị̃ ábá ãní céré céré, kộpi rikí ĩ uzịị́ ĩ ãsámvú gé sĩ kínĩ, “Tã ꞌdĩri vé ífífí ãꞌdi?”
13 ꞌBá ụrụkọꞌbée rikí gụụ́ kộpi sĩ gụgụ, kộpi kínĩ, “ꞌBá ꞌdĩꞌbée mvụkí íwá ĩmẽrẽzú gí.”
Pétẽró sẽ Múngú vé tị ꞌbá bị́trị́ká rĩ pi ní
14 Pétẽró pi ní ngazú ꞌbá áyúãyũ mụdrị́ drị̃ ni ãlu rĩ pi be ụrụ sĩ, Pétẽró ní átázú ꞌbá bị́trị́ká rĩ pi ní ụ́ꞌdụ́kọ́ be ụrụ ꞌdãá kĩnĩ, “Ĩmi Yãhụ́dị̃ ꞌdĩꞌbée, ĩmi ãrẽvú céré adriꞌbá Yẹ̃rụ́sãlémã agá ꞌdĩꞌbée, ĩmi ꞌbãkí bị́ tã má ní lẽé ꞌyoó ĩmi ní rĩ yịzú. 15 Ĩmi ụrụkọꞌbée kínĩ, ꞌbá ꞌdĩꞌbée mvụkí íwá ĩmẽrẽzú gí, ꞌbo adri ꞌdíni kuyé, nóni ĩri sâ úrõmĩ, ãngũ rĩ drĩ ụ̃ꞌbụ́tịŋá. 16 Tã ĩmi ní ndreé ꞌdĩri, nẹ́bị̃† 2:16 Nẹ́bị̃: Múngú ri ívé tã átá nẹ́bị̃ rĩ pi ní, kộpi kúru ĩrivé ụ́ꞌdụ́kọ́ rĩ ũlũ ꞌbá rĩ pi ní. Yõélẽ átá ọ́tụ́ tã ni rá kĩnĩ,
17 “ ‘Múngú kĩnĩ, ụ́ꞌdụ́ ụ̃dụ̃ vé rĩ gé,
ma ímụ́ mávé Índrí Uletere rĩ pẽ ꞌbá rĩ pi ású céré.
Ĩmivé anji ãgõ rĩ pi anji ũkú rĩ pi be, kộpi úmvúlésĩ ímụ́ tã ĩ ngaꞌbá drị̃drị̃ ꞌdĩlé rĩ pi ũlũ.
Ĩmivé kẹ̃rị́anji rĩ pi úmvúlésĩ ímụ́ ị́ndrị́lị́kị́ tã ĩ ngaꞌbá drị̃drị̃ ꞌdĩlé rĩ pi vé rĩ ndre rá.
Ĩmivé ꞌbá ãrãkã rú rĩ pi ímụ́ urobí ũbĩ.
18 Ụ́ꞌdụ́ ꞌdãri sĩ, má ímụ́ mávé Índrí Uletere rĩ sẽ mávé ãtíꞌbá ãgõ rú rĩ pi ású ũkú rú rĩ pi be, kộpi ímụ́ tã ꞌi ngaápi drị̃drị̃ ꞌdĩlé rĩ ũlũ.
19 Ma sẽ tã ãyãzú ãyãyã ni pi ímụ́ ĩ nga ꞌbụ̃ gé ꞌdãlé,
ãzini tã ũꞌdũ be túngú ni pi ímụ́ ĩ iꞌda vũ drị̃gé nõgó,
ãrí ri ímụ́ dã rá, ãcí ri ímụ́ dị̃ rá, ãcígã ri ímụ́ ãngũ ọ̃zụ̃ rá.
20 Ụ̃tụ́ rĩ gõ ꞌi újá bĩ nị ku ị́nị́ŋá rú,
mbãá rĩ ẽ mị ri gõ ꞌi újá ka ku ãrí rú
tã ꞌdĩꞌbée céré ímụ́ ĩ nga drị̃drị̃, ụ́ꞌdụ́ ãmbúgú Úpí ní ĩgõzú dị̃ngárá be rĩ íbí ícá ndõ.
21 ꞌBá céré Úpí ã rụ́ zịꞌbá rĩ pi,
ĩ ímụ́ kộpi pa rá.’ 2:21 Yõélẽ 2:28-32
22 “Ĩmi ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé ꞌdĩꞌbée, ĩmi yịkí tã má ní lẽé ꞌyoó ĩmi ní ꞌdĩri, tã ãyãzú ãyãyã, tã ambugu ambugu, ãzini tã bị́lẹ́mị rú Yẹ́sụ̃ Nãzẽrétãgú rĩ ní ꞌoó ꞌdĩꞌbée lũ kínĩ Múngú ĩpẽ ĩri nĩ. Yẹ́sụ̃ ꞌo tã ꞌdĩꞌbée ĩmi ãsámvú gé, sụ̃ ĩmi ní nị̃ị́ rá rĩ tị́nị. 23 Múngú ụ̃tị̃ tã Yẹ́sụ̃ vé rĩ sẽé ĩmi drị́gé nĩ, nị̃ tã ĩmi ní lẽé ꞌoó ĩri ní rĩ rá. Ĩmi ní ĩri jịzú sẽzú ꞌbá ũnjĩkãnyã ꞌoꞌbá rĩ pi drị́gé, kộpi ní ĩri gbãzú pẹtị alambaku sị́gé, ã drã rí ꞌdĩísĩ rá ꞌdĩ. 24 ꞌBo Múngú inga ĩri gõó ídri rú drãngárá gálésĩ, ọyụ ĩri drã sị́lé gá sĩ rá, ãꞌdiãtãsĩyã ã áwí rí kú ãvũ rú ku. 25 Dãwụ́dị̃ sĩ tã Yẹ́sụ̃ ní átá rĩ ꞌdíni,
“ ‘Ụ́ꞌdụ́ céré ma ri Úpí Múngú ri ndre mâ gãrã gá.
Ãꞌdiãtãsĩyã ĩri mávé drị́ ẹ̃ndẹ́pị gé,
tã ãzi ícó ma ayaá ku.
26 Tã ꞌdĩri sẽ mâ ẹ́sị́ adri ãyĩkõ sĩ, ãzini ma ri ĩri íngú ãyĩkõ sĩ,
ma ri ẹ́sị́ ꞌbã rụ́ꞌbá mávé rĩ ã tã ụ̃sụ̃zú,
27 ãꞌdiãtãsĩyã Múngú, mí ícó ma sẽé fií ꞌbụ́ ãvũ rĩ pi vé rĩ agá ku,
ma mívé ꞌBá Uletere ni, mí ícó mávé rụ́ꞌbá sẽé ŋmaá ku.
28 Mí iꞌda má ní lẹ́tị ídri vé rĩ gí,
mi ímụ́ sẽ ma adri ãyĩkõ sĩ, mí ní adrií má be trụ́ rĩ sĩ.’ 2:28 Sãwụ́mã 16:8-11
29 “Má ẹ́drị́pị́ị má ọ́mvụ́pị́ị, á lẽ lũú ĩmi ní uletere ꞌyozú kínĩ, ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị Dãwụ́dị̃ drã, sị̃kí ĩri ꞌbụ́ agá rá, ĩrivé ꞌbụ́rẹ̃drị̃ nõgó anigé cĩmgbá ụ́ꞌdụ́ ãndrũ rĩ gé. 30 ꞌBo ĩri nẹ́bị̃, nị̃ rá ꞌyozú kínĩ Múngú ẹzị ꞌí ní, sõ ũyõ kĩnĩ, ꞌi ímụ́ mvá ãlu ĩfũúpi ívé úyú agá ni ꞌbã úrí ívé lúpá drị̃gé. 31 Dãwụ́dị̃ nị̃ rá ꞌyozú kínĩ, tã ꞌdĩri ímụ́ ꞌi nga rá, átá Kúrísítõ vé íngángárá drãngárá gálésĩ rĩ vé tã kĩnĩ, Múngú ícó ĩri kuú ꞌbụ́ ãvũ rĩ pi vé rĩ agá ꞌdãá ku, ãzini ícó ĩrivé rụ́ꞌbá kuú ŋmaá ku. 2:31 Sãwụ́mã 16:10
32 “Múngú inga Yẹ́sụ̃ ri gõó ídri rú drãngárá gálésĩla rá, ꞌbá ndrekí tã rĩ ꞌbâ mị sĩ. 33 Múngú íngú Yẹ́sụ̃ ri, ꞌbã ĩri úrí ívé drị́ ẹ̃ndẹ́pị gé, Yẹ́sụ̃ ị́sụ́ Índrí Uletere rĩ Ẹ́tẹ́pị vúgá, nóni Yẹ́sụ̃ sẽ ꞌbá ní Índrí Uletere rĩ gí, sụ̃ ĩmi ní ndreé, ãzini ĩmi ní yịị́ rĩ tị́nị. 34 Dãwụ́dị̃ nga mụụ́ ꞌbụ̃ gé ꞌdãlé kuyé, ꞌbo kĩnĩ,
“ ‘Úpí Múngú ꞌyo mávé Úpí ní‡ 2:34 Úpí ꞌyo mávé Úpí ní: Tã ꞌdĩri vé ífífí, Úpí Múngú zị Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ ri Úpí. kĩnĩ,
“Mí úrí mâ drị́ ẹ̃ndẹ́pị§ 2:34 Drị́ ẹ̃ndẹ́pị gé: ꞌBá úrípi drị́ ẹ̃ndẹ́pị gé rĩ, ĩri ũkpõ be, ĩ ĩri ị̃njị̃njị̃.gé,
35 cĩmgbá má ní mívé ariꞌba rĩ pi ꞌbãzú
mî pálé gá rĩ gé.” ’ 2:35 Sãwụ́mã 110:1
36 “Kúru lẽ ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ãrẽvú céré ã nị̃kí tã ꞌdĩri, Yẹ́sụ̃ ĩmi ní gbãá pẹtị alambaku sị́gé ꞌdĩri, Múngú ꞌbã ĩri adrií Úpí, ãzini Kúrísítõ.”* 2:36 Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ: Rụ́ Yẹ́sụ̃ ꞌdĩri vé ífífí, Múngú ri ꞌbâ paápi rĩ. Kúrísítõ ri ꞌbá ĩ ní ũdu dãá drị̃ ni gé, lũzú kínĩ Múngú ĩpẽ ĩri adrií ꞌbãgú rú. Ẽbérẽ tị sĩ Kúrísítõ ri ĩ zị Mãsíyã. ꞌÍ lã Yũwánĩ 1:41.
37 ꞌBá rĩ pi kâ tã ꞌdĩri yịị́, tã ꞌdĩri ŋõ kộpi ẹ́sị́ ambamba, kộpi ní ꞌyozú Pétẽró ní, ãzini Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi ã ụrụkọꞌbée ní kínĩ, “ꞌBá ẹ́drị́pị́ị, ꞌbâ ꞌokí ãꞌdi?”
38 Pétẽró ní újázú kĩnĩ, “Ĩmi ãrẽvú céré, lẽ ĩmi újákí ẹ́sị́, ĩmi rụkí bãtízĩmũ rụ́ Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ vé rĩ sĩ, ã trũkí rí ĩmi ĩmivé ũnjĩkãnyã agásĩ rá. Kúru ĩ fẽfẽ Índrí Uletere rĩ vé rĩ sẽ ĩmi ású rá. 39 Índrí Uletere ꞌdĩri ẹzịkí ĩmi ní, ĩmivé anjiŋá rĩ pi ní, ãzini ꞌbá adriꞌbá rárá rú, Úpí Múngú ní ímụ́ zịị́ rĩ pi ní.”
40 Pétẽró ũlũ kộpi ní tã kárákará, ri kộpi mãá drị́ ị̃rị̃ sĩ kĩnĩ, “Lẽ ĩmi zịkí Múngú ri, ã pa rí ĩmi tã ĩ ní ímụ́zú ꞌbá ũnjĩkãnyã be úyú nõri vé rĩ pi ĩrĩŋãzú rĩ agásĩ rá.” 41 ꞌBá Pétẽró vé ụ́ꞌdụ́kọ́ múké rĩ ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá rá rĩ pi, sẽkí kộpi ní bãtízĩmũ rá. Ụ́ꞌdụ́ ꞌdãri gé, ꞌbá fiꞌbá ꞌbá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi ãsámvú gé rĩ pi ícó ca élĩfũ na (3,000) rá.
ꞌBá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi úmúkí ĩ adrií trụ́
42 ꞌBá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi, ụ́ꞌdụ́ céré kộpi rikí ĩ úmú trụ́, kộpi rikí ẹ́sị́ ꞌbãá céré tị Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi ní rií ũlũú rĩ yịzú, kộpi rikí pánga rĩ ũndĩí† 2:42 Kộpi rikí pánga rĩ ũndĩí: Tã ꞌdĩri vé ífífí, kộpi rikí ínyá nyaá trụ́, ãzini kộpi rikí vị́nyọ̃ mvụụ́ trụ́. nyaá trụ́, ãzini kộpi rikí Múngú ri zịị́. 43 Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi ꞌokí tã ãyãzú ãyãyã ni pi tã ambugu ambugu ni pi be kárákará, sẽ ꞌbá rĩ pi ní ãyãngárá. 44 ꞌBá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi ãrẽvú céré rikí ĩ úmú adrií vũrã ãlu gé, kộpi rikí ĩvé ngá ãlẽé ĩ ãsámvú gé sĩ trụ́. 45 ꞌBá ãlu ãlu ri ívé ngá sẽ je ꞌdĩísĩ rá, ĩri mũfẽngã ni íꞌdụ́ sẽ ꞌbá ngá ãkó rĩ pi ní. 46 Ụ́ꞌdụ́ céré kộpi rikí ĩ úmú Jó Múngú vé rĩ‡ 2:46 Jó Múngú vé rĩ: Jó Múngú vé rĩ ꞌyéŋá ãlukúta Yẹ̃rụ́sãlémã gá ꞌdãá. Atala rĩ pi ꞌyéŋá ri rọ̃bọ̃ŋọ̃ zã Jó rĩ agá ꞌdãá nĩ, sụ̃ tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ ní ꞌyoó rĩ tị́nị. Múngú ri dị̃ Vũrã Uleteretere rĩ gé, Jó Múngú vé rĩ agá ꞌdãá. ã bóró gá ꞌdãá. Kộpi rikí ẹ́cị́ ĩvé jó rĩ pi tị gé sĩ, rikí pánga ũndĩ nya trụ́ ẹ́sị́ be ãlu, ãyĩkõ sĩ. 47 Kộpi rikí Múngú ri íngú, ꞌbá rĩ pi ãrẽvú céré kộpi sĩ ãyĩkõ sĩ. Ụ́ꞌdụ́ ãlu ãlu, Úpí ri ꞌbá ĩ ní paá gí rĩ pi sẽ fi ꞌbá ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi ãsámvú gé.
*2:1 2:1 Ụ́ꞌdụ́ Pẽnĩtĩkósĩtã vé rĩ: Ụ́ꞌdụ́ Múngú ní Ẹlịzú Jó rĩ pi tị gé sĩ rĩ kã mụụ́ caá ụ́ꞌdụ́ pụ̃kụ́ tọ̃wụ́, vụ́drị̃ ni gé, Ụ́ꞌdụ́ Pẽnĩtĩkósĩtã vé rĩ ní ícázú. Ụ́ꞌdụ́ ꞌdãri gé, Yãhụ́dị̃ rĩ pi ri ãnyãngã ĩ ní ĩkũnãá ĩvé ọ́mvụ́ agá rĩ pi íjị́ Yẹ̃rụ́sãlémã gá sẽ Múngú ní, ãzini kộpi ri ụ́ꞌdụ́ Múngú ní tãị́mbị́ sẽzú Mósẽ ní Írã Sĩnáyĩ vé rĩ drị̃gé ꞌdãri vé tã ígá. Kũrĩsĩtĩyánĩ rĩ pi ri ụ́ꞌdụ́ ĩ ní Índrí Uletere rĩ ĩpẽzú ꞌbá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi ásúzú Ụ́ꞌdụ́ Pẽnĩtĩkósĩtã vé rĩ gé ꞌdãri vé tã ígá. ꞌÍ lã Kãlãfe 28:26-31.
†2:16 2:16 Nẹ́bị̃: Múngú ri ívé tã átá nẹ́bị̃ rĩ pi ní, kộpi kúru ĩrivé ụ́ꞌdụ́kọ́ rĩ ũlũ ꞌbá rĩ pi ní.
2:21 2:21 Yõélẽ 2:28-32
2:28 2:28 Sãwụ́mã 16:8-11
2:31 2:31 Sãwụ́mã 16:10
‡2:34 2:34 Úpí ꞌyo mávé Úpí ní: Tã ꞌdĩri vé ífífí, Úpí Múngú zị Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ ri Úpí.
§2:34 2:34 Drị́ ẹ̃ndẹ́pị gé: ꞌBá úrípi drị́ ẹ̃ndẹ́pị gé rĩ, ĩri ũkpõ be, ĩ ĩri ị̃njị̃njị̃.
2:35 2:35 Sãwụ́mã 110:1
*2:36 2:36 Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ: Rụ́ Yẹ́sụ̃ ꞌdĩri vé ífífí, Múngú ri ꞌbâ paápi rĩ. Kúrísítõ ri ꞌbá ĩ ní ũdu dãá drị̃ ni gé, lũzú kínĩ Múngú ĩpẽ ĩri adrií ꞌbãgú rú. Ẽbérẽ tị sĩ Kúrísítõ ri ĩ zị Mãsíyã. ꞌÍ lã Yũwánĩ 1:41.
†2:42 2:42 Kộpi rikí pánga rĩ ũndĩí: Tã ꞌdĩri vé ífífí, kộpi rikí ínyá nyaá trụ́, ãzini kộpi rikí vị́nyọ̃ mvụụ́ trụ́.
‡2:46 2:46 Jó Múngú vé rĩ: Jó Múngú vé rĩ ꞌyéŋá ãlukúta Yẹ̃rụ́sãlémã gá ꞌdãá. Atala rĩ pi ꞌyéŋá ri rọ̃bọ̃ŋọ̃ zã Jó rĩ agá ꞌdãá nĩ, sụ̃ tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ ní ꞌyoó rĩ tị́nị. Múngú ri dị̃ Vũrã Uleteretere rĩ gé, Jó Múngú vé rĩ agá ꞌdãá.