1 Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ꞌbá bị́trị́ká rĩ pi ní, ãzini ꞌbá ꞌî pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ní kĩnĩ, 2 “ꞌBá tãị́mbị́ ímbáꞌbá rĩ pi Fãrụ́sị̃ rĩ pi be, kộpi ũkpõ be tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ ímbázú. 3 Kúru tã kộpi ní lũú ĩmi ní rĩ, ĩmi ꞌdụkí ngaánga. ꞌBo lẽ ĩmi ꞌokí tã sụ̃ kộpi ní ꞌoó rĩ tị́nị ku, ãꞌdiãtãsĩyã tã kộpi ní ímbá rĩ, kộpi ꞌdụkí ngaá ku. 4 Kộpi ri ꞌbá rĩ pi mĩ tãị́mbị́ ũkpó ũkpó ni pi ꞌdụ nga, sụ̃ ĩ ní ọgụ ꞌbãá kộpi drị̃gé rĩ tị́nị, ꞌbo kộpi lẽkí ꞌbá rĩ pi ẽ ĩzã koó ọgụ ꞌdĩri ọ́ꞌdụ́zú kộpi drị̃gé sĩ vũgá ku.

5 “Tã ãrẽvú céré kộpi ní rií ꞌoó rĩ, kộpi ri ꞌo, ꞌbá rĩ pi ã ndrekí rí ꞌyozú kínĩ, ĩ ꞌbá múké. Kộpi údékí sọ̃ndụ́kụ̃* 23:5 Sọ̃ndụ́kụ̃: Yãhụ́dị̃ rĩ pi ri tãị́mbị́ rĩ pi ã ụrụkọ sĩ, kộpi ꞌbã sọ̃ndụ́kụ̃ agá, kộpi ri ũꞌyĩ ĩ ẹndrẹtị gé, ãzini ĩ drị́gé tãị́mbị́ Múngú vé rĩ ígázú ãní. ꞌÍ lã Dẽtõrõnómẽ 6:6-8. ambugu ambugu ni pi, kộpi sĩkí vẹ́rẹ̃sị̃ Búkũ Múngú vé rĩ agá rĩ pi ꞌbãá sọ̃ndụ́kụ̃ rĩ pi agá, kộpi ũꞌyĩkí ĩ ẹndrẹtị gé sĩ, ãzini kộpi ũꞌyĩkí ĩ drị́gé sĩ, ꞌbá rĩ pi ã ndrekí rí, ãzini kộpi úsúkí bõngó, ũꞌyĩkí bõngó bãᆠ23:5 Bõngó bãá: Yãhụ́dị̃ rĩ pi ri bõngó bãá ũꞌyĩ ĩvé bõngó tị gé sĩ. ꞌÍ lã Kãlãfe 15:37-41. ãcoco ni pi bõngó rĩ pi tị gé sĩ, ꞌbá rĩ pi ã ndrekí ĩ ꞌyozú kínĩ, ĩ ꞌbá múké. 6 Kộpi kádõ rií úrí ụ̃mụ̃ nyangárá gá, ãzini Jó Múngú ri Zịzú rĩ pi agá, kộpi lẽkí úrí lúpá ĩ ní ãngũ ị̃njị̃zú ị̃njị̃njị̃ rĩ pi drị̃gé. 7 Kộpi kádõ rií adrií jọ̃kọ́nị̃ agá, ꞌbá rĩ pi kádõ kộpi ẹzịị́, kộpi lẽkí ꞌbá rĩ pi ẽ ị̃njị̃kí ĩ ị̃njị̃njị̃, lẽ ꞌbá rĩ pi ã zịkí ĩ ‘ímbápi.’

8 “ꞌBo lẽ ĩmi ãꞌyĩkí ꞌbá ãzi ã zị mi ímbápi ꞌdíni ku, ꞌbá riípi ĩmi ímbápi rĩ ꞌyéŋá ãlu, ĩmi céré ẹ́drị́pị́ị, ãzini ọ́mvụ́pị́ị. 9 Vũ drị̃gé nõgó, lẽ ĩmi zịkí ꞌbá ãzi ꞌyozú kínĩ, ĩri ĩmi ẹ́tẹ́pị ꞌdíni ku. Ãꞌdiãtãsĩyã ĩmivé Ẹ́tẹ́pị ĩri ꞌyéŋá ãlu ꞌbụ̃ gé ꞌdãáꞌdã. 10 Lẽ ĩmi íngúkí ĩmi ꞌyozú kínĩ ĩmi ꞌbá ãngũ ímbáꞌbá ni pi ꞌdíni ku, ꞌbá ãngũ ímbápi rĩ ꞌyéŋá Kúrísítõ ꞌi. 11 ꞌBá rĩ lẽ dõ adrií ꞌbá ãmbúgú rú, lẽ ã ꞌbã ꞌi adrií ãtíꞌbá rú. 12 ꞌBá riípi ꞌi íngúpi kínĩ ꞌi ꞌbá ãmbúgú rĩ, ĩrivé ãmbũgũ ri ísị́ ícá ku mãdãŋáŋá, ꞌbá ꞌi ꞌbãápi kú tã be mãdã rĩ, ĩ ĩri íngúngũ.

13 “Ĩmi ꞌbá riꞌbá tãị́mbị́ ímbáꞌbá ꞌdĩꞌbée, ãzini ĩmi Fãrụ́sị̃ ꞌdĩꞌbée, ĩmi ꞌbãkí ĩmi kú ꞌbá tã ꞌoꞌbá pịrị ni pi rú, úmvúlésĩ ĩzãngã rĩ ímụ́ adri ĩmivé ni! Ĩmi ọ̃zụ̃kí ꞌbá rĩ pi ní lẹ́tị fizú ãní mãlũngã ꞌbụ̃ vé rĩ gé rĩ gí, ꞌbo ĩmi ícókí fií ꞌdãá ku. 14 Ĩmi ꞌbá riꞌbá tãị́mbị́ ímbáꞌbá ꞌdĩꞌbée, ĩmi Fãrụ́sị̃ ꞌdĩꞌbée, ãzini ĩmi ꞌbá ĩmi ꞌbãꞌbée kú ꞌbá tã ꞌoꞌbá pịrị ni pi rú ꞌdĩꞌbée, ĩzãngã rĩ adri ĩmivé ni. Ĩmi ri ọwụzị rĩ pi ẽ mị ũꞌbã rizú kộpivé ngá jó ãsámvú gé rĩ pi uꞌdụzú kộpi drị́gé sĩ. Ĩmi ri Múngú ri zị sâ be ãco, ꞌbá rĩ pi ã ndrekí rí ĩmi, ꞌbo Múngú ri ímụ́ ĩmi ĩrĩŋã ũnjí ũnjí.‡ 23:14 Átángá vẹ́rẹ̃sị̃ 14 agá ꞌdĩri, búkũ Mãtáyo vé ĩ ní sĩí Gị̃rị́kị̃ tị sĩ drị̃drị̃ rĩ agá ꞌdãáyo, ꞌbo gõkí sĩí búkũ Mãtáyo vé vúlé rĩ agá rá.

15 “Ĩmi ꞌbá riꞌbá tãị́mbị́ ímbáꞌbá ꞌdĩꞌbée, ãzini ĩmi Fãrụ́sị̃ ꞌdĩꞌbée, ĩmi ꞌbãkí ĩmi kú ꞌbá tã ꞌoꞌbá pịrị ni pi rú, úmvúlésĩ ĩzãngã rĩ ímụ́ adri ĩmivé ni! Ĩmi ri ẹ́cị́ vũ drị̃gé sĩ, ãzini ĩmi ri yị̃ị́ bãlãlã rĩ pi zo, ĩmi lẽkí kõdô ꞌbá ãzi ã újá ẹ́sị́, ꞌbá ãzi újá té dõ ẹ́sị́ rá, ĩmi sẽ ĩri ímụ́ fi ãcí vezú ãní ụ̃dụ̃ ãkó rĩ agá, ĩzãngã ĩri ní nyaá rĩ ĩri ímụ́ ĩmivé rĩ ndẽ rá.

16 “Ĩmi drị̃koma adriꞌbá mị ãkó ꞌdĩꞌbée, ĩzãngã rĩ ímụ́ adri ĩmivé ni. Ĩmi kínĩ, ‘ꞌBá rĩ sõ dõ ũyõ Jó Múngú vé rĩ ã rụ́ sĩ, ũyõ ĩri ní sõó ꞌdĩri ẹ̃zị́ ãkó, ꞌbo ꞌbá rĩ sõ dõ ũyõ dábũ ĩ ní ꞌbãá Jó Múngú vé rĩ agá rĩ ã rụ́ sĩ, ã ꞌdụ ũyõ rĩ vé tã ngaá.’ 17 Ĩmi drị̃koma mị ãkó adriꞌbá azakaza rú ꞌdĩꞌbée, ngá ꞌdĩgé tã be ndẽépi rá rĩ ãꞌdi, ĩri dábũ rĩ, dõku ĩri Jó Múngú vé ĩ ní dábũ rĩ ꞌbãá ꞌa ni gé kú Múngú ní rĩ? 18 Ĩmi ꞌyokí kpá kínĩ, ‘ꞌBá rĩ sõ dõ ũyõ vũrã rọ̃bọ̃ŋọ̃ zãzú rĩ ã rụ́ sĩ, ũyõ ĩri ní sõó ꞌdĩri ẹ̃zị́ ãkó, ꞌbo ꞌbá rĩ sõ dõ ũyõ fẽfẽ ĩ ní sẽé ꞌbãá vũrã rọ̃bọ̃ŋọ̃ zãzú rĩ drị̃gé rĩ ã rụ́ sĩ, ã ꞌdụ ũyõ rĩ vé tã ngaá.’ 19 Ĩmi drị̃koma adriꞌbá mị ãkó ꞌdĩꞌbée, ngá ꞌdĩgé tã be ndẽépi rá rĩ ãꞌdi? Ĩri fẽfẽ ĩ ní sẽé rĩ pi, dõku vũrã rọ̃bọ̃ŋọ̃ zãzú ĩ ní fẽfẽ ꞌbãá drị̃ ni gé Múngú ní rĩ? 20 ꞌBá rĩ sõ dõ ũyõ vũrã rọ̃bọ̃ŋọ̃ zãzú rĩ ã rụ́ sĩ, sõ ũyõ rĩ vũrã rọ̃bọ̃ŋọ̃ zãzú rĩ ã rụ́ sĩ, ãzini sõ ũyõ rĩ ngá ĩ ní ũꞌbãá vũrã rọ̃bọ̃ŋọ̃ zãzú rĩ drị̃gé ꞌdĩꞌbée ã rụ́ sĩ céré. 21 ꞌBá rĩ sõ dõ ũyõ Jó Múngú vé rĩ ã rụ́ sĩ, sõ ꞌdĩri ũyõ Múngú adriípi Jó rĩ agá rĩ ã rụ́ sĩ. 22 ꞌBá rĩ sõ dõ ũyõ ꞌbụ̃ ã rụ́ sĩ, sõ ũyõ ꞌdĩri Múngú vé lúpá ã rụ́ sĩ, ãzini Múngú riípi úrípi lúpá rĩ drị̃gé rĩ ã rụ́ sĩ.

23 “Ĩmi ꞌbá tãị́mbị́ ímbáꞌbá ꞌdĩꞌbée, ãzini ĩmi Fãrụ́sị̃ ꞌdĩꞌbée, ĩmi ꞌbãkí ĩmi kú ꞌbá tã ꞌoꞌbá pịrị ni pi rú, ĩzãngã rĩ ímụ́ adri ĩmivé ni. Ngá ĩmi ní saá ĩmivé ọ́mvụ́ agá sụ̃ nãná tị́nị, ị̃ngị́rị̃ŋá tị́nị ꞌdĩꞌbée, ngá mụdrị́ agá, ĩmi ri ãlu ni§ 23:23 Ngá mụdrị́ agá, ĩmi ri ãlu ni íꞌdụ́ sẽ: Tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ ꞌyo kĩnĩ, lẽ ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ẽ íꞌdụ́kí ngá mụdrị́ agá, ãlu ni sẽé Múngú ní. ꞌÍ lã Lẹ̃vị̃tị́kã 27:30-33; Kãlãfe 18:21-24; Dẽtõrõnómẽ 12:5-19; 14:22-29. íꞌdụ́ sẽ Múngú ní rá. ꞌBo tãị́mbị́ rĩ vé tã ãmbúgú ĩ ní ꞌyoó, ã lịkí tã pịrị, ã adrikí ẹ́sị́ be múké, ã ꞌdụkí Múngú vé tã ngaá ẹ́sị́ be ãlu ꞌdĩri, ĩmi ꞌdụkí ngaá kuyé. Lẽ ĩmi ꞌdụkí tã ꞌdĩꞌbée ngaá, ꞌbo lẽ ĩmi kukí ngá sẽngárá Múngú ní rĩ ã vúgú ku. 24 Ĩmi drị̃koma adriꞌbá mị ãkó ꞌdĩꞌbée, ụ́nyụ́nyụ́ kádõ ꞌdeé ĩmivé yị̃ị́ mvụụ́mvụ rĩ agá, ĩmi ri úrá yị̃ị́ rĩ agásĩ* 23:24 Ụ́nyụ́nyụ́ ãzini kámĩlõ pi vé tã: Tã Yẹ́sụ̃ ní átá rĩ vé ífífí, Yãhụ́dị̃ rĩ pi ri tãị́mbị́ mãdãŋá rĩ pi ꞌdụ nga, kộpi ꞌdụkí tãị́mbị́ ãmbúgú rĩ ngaá ku. ãmvé, ꞌbo ĩmi tekí kámĩlõ kú ĩmi agá.

25 “Ĩmi ꞌbá tãị́mbị́ ímbáꞌbá ꞌdĩꞌbée, ãzini ĩmi Fãrụ́sị̃ ꞌdĩꞌbée, ĩmi ꞌbãkí ĩmi kú ꞌbá tã ꞌoꞌbá pịrị ni pi rú, ĩmi ri ĩmivé kópõ, ãzini sákãnĩ ã rụ́ꞌbá ãmvé rĩ ũjĩ áyu, ꞌbo ĩmi ri ꞌa ni ku ãzãvũ rú, ĩmi adrikí sụ̃ ꞌdĩri tị́nị, ĩmivé ẹ́sị́ agá ꞌdãá, ĩmi kpá ẹ́sị́ be ãmbúgú ngá drị̃gé, ãzini ĩmi ĩndrá rú. 26 Ĩmi Fãrụ́sị̃ mị ãkó ꞌdĩꞌbée! Drị̃drị̃ ni, lẽ ĩmi ũjĩkí ĩmivé kópõ, ãzini sákãnĩ ã ꞌa ũjĩjĩ, úgóró ni ã adri rí kpá ule.

27 “Ĩmi ꞌbá tãị́mbị́ ímbáꞌbá ꞌdĩꞌbée, ãzini ĩmi Fãrụ́sị̃ ꞌdĩꞌbée, ĩmi ꞌbãkí ĩmi kú ꞌbá tã ꞌoꞌbá pịrị ni pi rú, ĩmi índrékí sụ̃ ꞌbụ́rẹ̃drị̃ ĩ ní njõó kuú imvesírílílí ũnyĩ be ambamba rĩ tị́nị, ꞌbo ꞌa ni gé ꞌdãlé, ꞌbá ũdrãꞌbá gí rĩ pi ŋmakí, kộpivé fã adri kú ãzãvũ rú. 28 Ĩmi índrékí ꞌbá riꞌbá tã ꞌoꞌbá pịrị ni pi tị́nị, ꞌbo tã pịrị ĩmî ẹ́sị́ agá ꞌdãáyo, ĩmi ri ũnjĩkãnyã ꞌo.

29 “Ĩmi ꞌbá tãị́mbị́ ímbáꞌbá ꞌdĩꞌbée, ãzini ĩmi Fãrụ́sị̃ ꞌdĩꞌbée, ĩmi ꞌbãkí ĩmi kú ꞌbá tã ꞌoꞌbá pịrị ni pi rú, ĩmi gbikí nẹ́bị̃ rĩ pi vé ꞌbụ́rẹ̃drị̃, ãzini ĩmi njõkí ꞌbụ́rẹ̃drị̃ ꞌbá tã ꞌoꞌbá pịrị rĩ pi vé rĩ kú ũnyĩ be ambamba. 30 Ĩmi ri ꞌyo, ‘Lókí ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị́ị vé rĩ gé, ꞌbâ adrikí dõ anigé, ꞌbá ícókí ꞌbá úmú ꞌbá ẹ́tẹ́pị́ị be nẹ́bị̃ rĩ pi úꞌdị́ ku.’ 31 Tã ĩmi ní átá ĩmî tị sĩ ꞌdĩri, lũ ꞌyozú kínĩ ĩmi ꞌbá nẹ́bị̃ rĩ pi úꞌdị́ꞌbá rĩ pi vé anji. 32 Ĩmi lẽkí ũnjĩkãnyã ꞌoó sụ̃ ĩmi ẹ́ꞌbị́pị́ị ní ꞌoó rĩ tị́nị, ĩmi ꞌokí!

33 “Ĩmi índrékí sụ̃ ị̃nị̃ tị́nị, ĩmi anji ị̃nị̃ vé ni pi! Ĩmi nyo ícó ápá tã ĩ ní lịị́ ĩmi drị̃gé, ĩmi jịị́pi fiípi ãcí vezú ãní ụ̃dụ̃ ãkó rĩ agá rĩ sị́lé gá sĩ bã rá? 34 Kúru á lẽ ꞌyoó ĩmi ní ꞌdíni, ma ímụ́ ĩmi ní nẹ́bị̃ rĩ pi pẽ ꞌbá ũmĩ be rĩ pi be, ãzini ꞌbá ãngũ ímbáꞌbá rĩ pi be, ĩmi ímụ́ ụrụkọꞌbée úꞌdị́ rá, ĩmi ụrụkọꞌbée gbã pẹtị alambaku sị́gé, ĩmi ụrụkọꞌbée ũgbã kẹ̃lị́ŋá sĩ ĩmivé Jó Múngú ri Zịzú rĩ pi agásĩ, ĩmi ímụ́ kộpi údró fũ mụzú kụ̃rụ́ rĩ pi agásĩ ãmvé. 35 ꞌBá Múngú vé tã be pịrị ĩ ní úꞌdị́ rĩ pi vé ãrí ri ímụ́ ngo ĩmi drị̃gé, úꞌdị́ngárá rĩ íꞌdó Ẽbélẽ 23:35 Íꞌdóngárá 4:8 tã be pịrị rĩ rụ́ꞌbá gá, cĩmgbá cazú Zãkãríyã 23:35 2 Kõrónĩkõl 24:20-21 Bãrãkíyã mvọ́pị rụ́ꞌbá gá, ꞌdịkí Zãkãríyã ri Jó Múngú vé rĩ pi vé ãsámvú vũrã rọ̃bọ̃ŋọ̃ zãzú rĩ be rĩ gé, kộpivé ãrí ri ímụ́ ngo ĩmi drị̃gé. 36 Ádarú á lẽ ꞌyoó ĩmi ní ꞌdíni, ĩ ímụ́ úyú ãndrũ nõꞌbée ĩrĩŋã tã ꞌi ngaꞌbée ꞌdĩꞌbée ã tã sĩ.

37 “Á, ĩmi ꞌbá Yẹ̃rụ́sãlémã vé rĩ pi! Ĩmi úꞌdị́kí nẹ́bị̃ ĩ ní pẽé mụụ́ ĩmi vúgá ꞌdĩí rĩ pi ũdrãá rá, ãzini ĩmi úvị́kí kpá ꞌbá Múngú ní pẽé mụụ́ ĩmi vúgá rĩ pi ũdrãá írã sĩ. Vú be kárákará, á lẽ kõdô ĩmivé ꞌbá rĩ pi ĩkũnãá ímụ́ adrií vũrã ãlu gé, sụ̃ ãꞌụ́ ní ívé anjiŋá ĩkũnãá adrií ꞌî ụ̃pẹlẹ́ꞌbị́ ã ndụ́gé rĩ tị́nị, ꞌbo ĩmi ãꞌyĩkí ãluŋáni kuyé. 38 Ĩmi ndrekí drĩ ká, ĩmivé jó ꞌdĩri ímụ́ adri ku ándrú rú. 39 Á lẽ ꞌyoó ĩmi ní ꞌdíni, íꞌdózú ãndrũ sĩ, ĩmi ícókí ma ndreé dị̃ị́ ku, cĩmgbá ĩmi ní ímụ́zú ꞌyozú, ‘Tãkíri ã adri ꞌbá ímụ́pi Úpí ã rụ́ sĩ rĩ† 23:39 ꞌBá ímụ́pi Úpí ã rụ́ sĩ rĩ: ꞌBá ꞌdĩri Yẹ́sụ̃ ꞌi. be.’ ” 23:39 Sãwụ́mã 118:26