IRA PINAPALIM TA
IRA APOSTOLO
Luk ga hatahun no pir utane Jisas tano nuno Tahut na Hininaawas (nes Luk 1:1) ma iga hapatam no pir ma ikin ra pakpakat nong i hinawas tano hinana harbasie tano tahut na hininaawas utane Krais. Luk ga ter karek ra iruo pakpakat bakut ter tane Tiopilas (nes no ula nianga tane Luk). Ira Pinapalim ta ira Kaba Apostolo i hinawase dait tano haburuana tano lotu ma be no lotu ga hanana hakakari hohaam, mekaia Ierusalem utusu Samaria ma ukutua muk ta ira hauhawatna katano tano ula hanuo (Apostolo 1:8). Ikinong no surno ta ikin ra pakpakat. I hinawase dait be no lotu ga tahuat hohaam menamur tano tuntunut hut tane Jisas. Ira Iudeia di ira luaina matanabar ura nurnur, io, ma no Halhaaliena Tanuo ga puko sur ter ta di (2:1-41). Iesene no tahut na hininaawas paile uta di ira Iudeia sene mon. Pata. No Tanuo ga puko sur ter ta di ira Samaria bileng ing di ga nurnur tane Krais ura hamanis be God na halon bileng di (8:14-17; 8:25). No Tanuo ga puko sur bileng ter ta di ing pa dile Iudeia ta dahine ura hamanis be ira turadi tano ula hanuo bakut di tale be di na kap ikin ra haralon ing be di na nurnur tane Krais (10:1-11:18). I hinawase bileng dait utano nilon ma ira pinapalim tane Pol nong ga harpir harbasie ma no tahut na hininaawas ter ta di ing pa dile Iudeia kinong ira Iudeia di ga malok leise no tahut na hininaawas. Io kaie, i tale dait be dait na palai ta ari linge ta kike ra lotu ing Pol ga tule ira nuno pakpakat tupas di. Ma tike mes na linge bileng. Luk ga pakat ikin ra pir ing Pol ga kis tano hala na harpadano tusu Rom ta airuo tinohon. Pol ga hutate be na tur ra harkurai ma i nanaas be Luk ga ura hamanis be Pol pai gale gil tike sasana. Ira tirih ing iga hana tupas Pol ga hanawat kinong ira Iudeia di ga lilik saasa tane Pol ma pata be tike lilie na Rom ga nes leh tike sasana tane Pol.
1
God ga kap haut Jisas utuma ra mawe.
Tano nugu luaina nianga iou ga pakpakat uta ira linge bakut ing Jisas ga gil ma iga harausur ine, tur leh mekutua ing iga haburuana no nuno pinapalim, tuk ter tano bung God ga kap haut ie utuma ra mawe. Menalalie mon ta ing God ga kap haut leh Jisas utuma ra mawe, no Halhaaliena Tanuo ga ter no dades tane Jisas kaie igom pir timaan ter di ing igate gilamis leh ura nuno apostolo. 3 Luk 24:36-49; Apostolo 10:41Ma namur tano nuno harubaal na minat iga hatutuno ter ta di um kike be igate lon huat baling. Iga hatutuno hobi ma ira nuno haleng na mangana harapuasa. Iga harapuasa ta di tuk ter be aihet na sangahul na bung ga sakit. Ma naramon ta ikino pana bung iga iangianga utano kingdom tane God. 4 Luk 24:49; Jon 14:16-17; Apostolo 2:33Taitus nong tike bung, ing iga iaiaan tikai ma di, iga pir di horek: “Waak mu hana leh me Ierusalem, iesene mu na kis kawase no hartabar nong no Tamagu gate kukubus ter utana. Ma ikinong kaie mu ga hadade iou ma iou ga iangianga utana. 5 Matiu 3:11Iou te tange hobi kinong Jon ga baptais ma ra taho, iesene a bar bung ter um kanaia ma mu na kap no baptais tano Halhaaliena Tanuo.”
6 Luk 24:21Io kaie, be Jisas ma ira apostolo di ga hanawat hulungan, di ga tiri ie be, “No Watong, hohaam, kakarek um nu hatut habaling no kingdom tane God kira Israel?”
7 Mak 13:32Io, Jisas ga tange ta di horek: “Paile numu linge ura nunure ira pana bung ing Mama gate kubus ter kinong aie sene iat i harkurai. 8 Matiu 28:19; Luk 24:48Iesene mu na hatur kawase ra dades ing no Halhaaliena Tanuo na burung mu ma mu na hinawas ta ira tutuno utagu haburuana leh mekira Ierusalem ma ta ira kaba katano naramon Iudeia ma Samaria ukutua muk ta ira hapatam tano ula hanuo.” 9 Ma namur ta ing igate tange ter kakarek, God ga kap haut ie utuma ra mawe ra matmataan ta di ma iga barahit tike bahuto, kaie pa di gomle nes habaling um ie.
10 Ma be di ga walwalar iat baak be di na nes Jisas ing iga hananahut utuma ra mawe, io, kaie iat mon airuo turadi dur ga sige ter ra ponponiana sigasige dur ga me tur hutaten di. 11 Matiu 26:64; Luk 21:27Io, dur ga tange ta di horek: “Kaba turadi me Galili, paile tahut be mu tur ter kaiakira ma mu be nanaas hut ter utuma ra mawe. Ikin iat mon ra Jisas, nong God te kap leh ie talur mu utuma ra mawe, na hanawat baling hoke iat mon mu te nes ter ie ing i hanahut hobi utuma ra mawe.”
Matias ga kap no mahuo tane Iudas.
12 Luk 24:50-53Io, di ga tapukus baling utuma Ierusalem mekaia tano uladih di la kilkilam ie be uladih Olip. Ma no uladih ga tapa haruat ma tike kilomita metuma tano taman Ierusalem. 13 Matiu 10:2-4Ing di ga hanawat, di ga hana hut utuma nalu tano katano tano hala di ga kiskis baak kaia. Ma di karek ing di ga kiskis kaia: Pita, Jon, Jemes, ma ne Andru; Pilip ma ne Tomas, Batalomiu ma ne Matiu; Jemes no natine Alpias ma ne Iudas no natine Jemes, ma ne Saimon nong di ga kilam ie be no Selot. * Di ga kilam ie hobi kinong i nanaas be aie tikenong ta dong ing di git sipsip be Israel na tur sene sukun Rom waing Rom pai nale kure di. 14 Ma di bakut di git saasaring hait ma tike lilik mon, tikai ma ari haine. Ma ne Maria no etnane Jisas ma ira tesne bileng kaie di tikai.
15 Ma ta kike ra bar bung Pita ga tur nalamin ta di ira kaba hatahinsaana naramon tane Krais. (Ma no nudi winawas ga nanaas haruat ma tike maar ma iruo sangahul.) 16 Sam 41:9Ma iga tange, “Kaba tasigu ma hainigu, no nianga tane God nong di ga pakat ie pai gale tale be na piel. Ite hanawat tutuno hoke no Halhaaliena Tanuo ga huna hinawase Dawit menalalie be na hanawat tutuno. Kaie Dawit gom hinawas utane Iudas, nong ga lie dong ing di ga palim kawase Jisas. 17 Ma iga tikenong ta dait ma iga mon tike katano tano nudait pinapalim.”
18 Matiu 27:3-8(Ma ikin ra turadi gate kul tike katano pu ma ira kunkulaan ing iga kap tano nuno sana tintalen. Ma iga puko pampabo kaia, no tingana gom tabawes ma ira poona balana bakut ga taluar sur. 19 Ira matanabar me Ierusalem di ga ser ikin, io kaie, di gom kilam ikino katano pu ma ra nudi nianga be ‘Akeldama’, no pipilaina be ‘Pu na De.’)
20 Sam 69:25; 109:8Ma ne Pita ga tange baling be, “Iga ngan hokike kinong ira nianga di ga pakat tano Buk na Ninge i tange horek:
‘Na maau no ngasiana;
ma pata ta nong na kis tana.’
I tange bileng be,
‘Tike mes na banot leh no nuno mauho.’
21-22 Matiu 16:19; Mak 1:9; Jon 15:27Io, kaie, kakarek dait supi ter be da gilamis leh tikenong ura hininaawas tikai ma dait tano tuntunut hut baling tano Watong Jisas. Ma ina tahut be aie tikenong iat ta dong ing di ga sasate dait ta ira pana bung bakut ing no Watong Jisas ga hanana tikai ma dait, haburuana ta ing Jon ga harpir tano nuno baptais tuk ter tano bung God ga kap haut Jisas sukun dait utuma ra mawe.”
23 Io, di ga kilam ra iruo turadi, ne Matias ma ne Iosep nong di ga kilam ie be Barsabas (ma tike mes na hinsana bileng ne Iastus). 24-25 Namur di ga sasaring horek: “No Watong, augo iat u nunure ira tinga di ira turadi bakut. Io kaie, tibe hamanis ta mem be nesi ta dur karek u te gilamis leh ie ura banbanot leh ikin ra mauho tano pinapalim na apostolo nong Iudas ga hana sukun ie ura hinana ter tano nuno sana katano tus.” 26 Io, di ga papaus ma ra mangana hot hoke ra satu, ma no hot ga tibe hamanis be Matias. Io, di ga was tikane um ie ma ira sangahul ma tike na apostolo.
1:3 Luk 24:36-49; Apostolo 10:41
1:4 Luk 24:49; Jon 14:16-17; Apostolo 2:33
*1:13 Di ga kilam ie hobi kinong i nanaas be aie tikenong ta dong ing di git sipsip be Israel na tur sene sukun Rom waing Rom pai nale kure di.
1:16 Sam 41:9
1:20 Sam 69:25; 109:8
1:21-22 Matiu 16:19; Mak 1:9; Jon 15:27